|
Mavzu: AYQASH O'QLI VINTAVIY VA GIPOID UZATMALAR
|
| bet | 2/12 | | Sana | 25.02.2024 | | Hajmi | 39.24 Kb. | | #162282 |
Bog'liq MAVZU Mustaqil ish bajardi Jo’rayev Rustambek, 1.1 PowerShell commands.pdf, 7 класс тест с ответами, Мировая литература Тест Гос, Investitsiya jarayonini moliyalashtirish manbalari 03 02 2023, Marketing elementlari tarkibi va jarayoni. Marketing “miks” tushunchasi, dars, 3232, transformatorlarda quvvat isroflari, 44.Eriydigan saqlagichlar, variantlar, Troleyli shina o 23, IELTS Band9 VocabSecrets, 1668457949, 1509450388 69569Mavzu: AYQASH O'QLI VINTAVIY VA GIPOID UZATMALAR
Mashinaning bir xil materialdan tayyorlangan va bo’laklarga ajralmaydigan eng kichik qismi detal’ deb ataladi. (Masalan: gayka, bolt, shponka, prujina va x.k.) Mashinaning ma’lum bir vazifasini bajarishga mo’ljallangan va bir necha detallardan tuzilgan qismi uzel deyiladi. (masalan: reduktor, mufta, podshipnik va x.k.). Demak, mashina uzellardan, uzellar esa detallardan tuzilgan bo’lar ekan. Juda ko’p shunday detallar va uzellar bo’ladiki, ular deyarli hamma turdagi mashinalarda ishlatiladi. Bular jumlasiga : tishli g’ildiraklar, vallar, muftalar va boshqalar kiradi. Ana shu detallar va uzellarning tuzilishi hamda ularni loyihalash usullari mashina detallari fanida o’rganiladi. Mashina detallari fani nazariy mexanika M.M.N.
materiallar qarshiligi, metallar texnologiyasi va chizmachilik fanlarga asoslanadi. Odamlar o’z mehnatlarini engillashtirish maqsadida doimo izlanishda bo’lishgan. Dastlab, richag va ponadan foydalanilgan bo’lsa, 25000 yillardan ortiq vaqtdan oldin kamondan o’q (strela) otish uchun prujinadan foydalanilgan. Buyuk olim Aflotun (Yangi eradan 3,5 asr ilgari) Leonardo-da Vinchi (1452-1519) o’z asrlarida podshipnik, tishli g’ildirak, zanjirli uzatma va turli mashinalar xaqida ba’zi ma’lumotlar yoritilgan bo’lsalarda , mashinalarni hisoblash va loyihalash faniga faqat X1X asrda asos solindi. Eramizdan 3,5 asr oldin yashab ijod qilgan qadimgi grek filasoflari Platonninng «Gosudarstvo” Aristotetelning “Mexanicheskie problemi” asarlarida tishli uzatmalar, krivoship, kotok va xokozolar ishlatilishi haqida xabarlar uchraydi. Arximed (287-212 yil eramizdan oldingi) suvni ko’taruvchi mashinadan foydalangan. 1100 yil monax Teofila Pribiterning maxovikdan foydalanganligi haqida ham habarlar mavjud.
KO'PPONALI TASMALI UZATMALAR
Tasmali uzatmalar yetaklovchi va yetaklanuvchi shkivlardan va ularga taranglik bilan kiydirilgan tasmadan tashkil topadi.
Yetaklovchi shkivdvn xarakat va energiya yetaklanuvchi shkivga tasma orqali tasma bilan shkiv orasida xosil bo`ladigan ishqalanish kuchi xisobiga uzatiladi. Tasmaning tarangligi, qamrov burchagi xamda ishqalanish koeffitsienti qancha katta bo’lsa, tasmali uzatmaga shuncha katta nagruzka qo’ysa bo`ladi. Odatda, taranglik tasmaning elastik deformatsiyasi hisobiga hosil qilinadi. Biroq, vakt o’tishi bilan tasma cho’zilib qolganligidan uning tarangligi kamayadi. Tasmali uzatma quyidagi afzalliklarga ega:
Tasmali uzatma xarakatni uzoq masofaga (15 metrgacha)
uzatish imkonini beradi.
Uzatma tekis va shovqinsiz ishlaydi.
Tasmali uzatma qo’llanilganda detallar o’ta nagruzkada
ishlashdan saqlangan bo`ladi, chunki nagruzkaning qiymati ortib ketganda tasma shkivlar ustida sirpanib nagruzkani uzatmaydi. Uzatma detallari oddiy va arzon.
Tasmali uzatma quyidagi kamchiliklarga ega:
1. Tasmaning shkivlarda sirpanishi natijasida uzatish soni
doimiy bo’lmaydi, ya`ni: u const
2. Tasmaning chidamliligi nisbatan kichik.
3. Tasmaning tarangligidan valga tushadigan kuch katta.
4. Tasma bilan shkivlarning tutash sirtlarini moy tushishidan saqlash kerak, chunki moy uzatmaning ishiga salbiy ta`sir ko’rsatadi.
Tasmali uzatmalar bir necha belgilar bo`yicha tasniflanadi.
Tasmaning tarangligini xosil qilish usuliga qarab:
a) oddiy
b) taranglovich moslamali
|
| |
