Mavzu: Suv tejovchi tehnika va texnologiyalar Talaba: Usmonova Zebo

Yer kovlash mashinalari

• Yer kovlagichlardan bul dozer, skreper, greyder va greyder-ele-vatorlar keng tarkalgan. Buldozer tuproq kirindilarini tuplab, surgichi bilan uni itarib siljitishi sababli, uyumning ikki chetidagi tuproq uzluksiz tukilib, surilgan tuproq hajmi kamayib turadi. Bul dozer bilan tuproqni 15...30 m masofaga surish maksadga muvofikdir.
• Bul dozer surgichi ramaga bikr (burilmaydigan) yoki yon tomonlariga 40° gacha buriluvchan kilib (universal) maxkamlanishi mumkin. Surgichni ko’tarib-tushirish yoki yon tomonga burish gidrotsilindr yordamida bajariladi. Kiya joylarni kirib, tekislash uchun ayrim bul dozer surgichi vertikal tekislikda 20° gacha engashtirib o’rnatilish imkoniga ega. Bul dozer traktor 4 ning oldiga osiladi (103- rasm). Traktorga itaruvchi tusin 5 lar sharnirli o’rnatilib, gidrotsilindrlar 3 yordamida past-balandga ko’tarilish va burilish imkoni bor. Itaruvchi tusik 5 ga egri sirtli surgich 2 o’rnatilgan.

Bul dozer surgichining ratsional shaklini to’g’ri tanlash katta ahamiyatga egadir. Kesib olingan kirindi 103- a rasmdagidek, bevosita surgich sirti bo’ylab ustki kirragacha ko’tarilib, old tomonga ag’darilishi natijasida prizmani shakllantirishi lozim. Agar surgich shakli noto’g’ri tanlangan bo’lsa, tuproq surgich sirti bo’ylab siljimasdan, tuproq prizmasini tagidan yuqoriga ko’tarishga harakat kiladi (103- v rasm), qarshilik kuchlari keskin ko’payib ketadi. Surgichning ratsional shaklini 103- g rasmdagi o’lchamlar ta`minlaydi, ulardan kesish burchagi = 50...55°; orqaga engashish burchagi = 75°; tiKining ko’tarilish burchagi = 30...35°; ustiga o’rnatiladigan uzaytirgichni k = 90...100° ostida o’rnatilishi; surgichni tuproqqa botirish h = 30 cm; balandligi h1 = 500...1600 mm bo’ladi. Ayrim bul dozerda kesish burchagini = 35...55° orasida o’zgartirish mumkin. Surgichning pastki tigi utmas bo’lib kolsa, uni 180° ga to’ntarib, ustki, o’tkir tigini pastga o’rnatish mumkin. Surgich tagiga o’rnatilgan boshmoklar, uni yer notekisliklariga moslanib yurishini ta`minlaydi.

• Bul dozer surgichining ratsional shaklini to’g’ri tanlash katta ahamiyatga egadir. Kesib olingan kirindi 103- a rasmdagidek, bevosita surgich sirti bo’ylab ustki kirragacha ko’tarilib, old tomonga ag’darilishi natijasida prizmani shakllantirishi lozim. Agar surgich shakli noto’g’ri tanlangan bo’lsa, tuproq surgich sirti bo’ylab siljimasdan, tuproq prizmasini tagidan yuqoriga ko’tarishga harakat kiladi (103- v rasm), qarshilik kuchlari keskin ko’payib ketadi. Surgichning ratsional shaklini 103- g rasmdagi o’lchamlar ta`minlaydi, ulardan kesish burchagi = 50...55°; orqaga engashish burchagi = 75°; tiKining ko’tarilish burchagi = 30...35°; ustiga o’rnatiladigan uzaytirgichni k = 90...100° ostida o’rnatilishi; surgichni tuproqqa botirish h = 30 cm; balandligi h1 = 500...1600 mm bo’ladi. Ayrim bul dozerda kesish burchagini = 35...55° orasida o’zgartirish mumkin. Surgichning pastki tigi utmas bo’lib kolsa, uni 180° ga to’ntarib, ustki, o’tkir tigini pastga o’rnatish mumkin. Surgich tagiga o’rnatilgan boshmoklar, uni yer notekisliklariga moslanib yurishini ta`minlaydi.