• 3H 2 +N 2 =2NH 3 4NH 3 +5O 2 =4NO+6H 2 O 2SO 2 +O 2 =2SO 3
  • 4HCI(S)+MnO 2 (q)=CI 2 (g)+ Mn CI 2 (s)+2H 2 O(s) 16HCI(s)+2KMnO 4 (q)=5CI 2 (g)+2MnCI 2 (s)+8H 2 O(s)+2KCI(s)
  • 2NaCrO 2 +3H 2 O 2 +2NaOH=2Na 2 CrO 4 +4H 2 O
  • Disproporsiyalanish yoki o’z-o’zidan oksidlanish –qaytarilish reaksiyalari
  • Na 2 SO 3 =3Na 2 SO 4 +Na 2 S 6NaOH+3S=2Na 2 S+Na 2 SO 3 +3H 2 O
  • 2KNO 3 =2 KNO 2 + O 2 4HNO 3 =4NO 2 +2H 2 O+O 2
  • 2HgO= 2Hg+O 2 2KClO 3 =2KCl+3O 2 Murakkab oksidlanish-qaytarilish
  • 3Аs 2 S 3 +28HNO 3 +4H 2 O→6H 3 AsO 4 +9H 2 SO 4 +28NO
    		•

    Cu + 2H2SO4= CuSO4+SO2 + 2H2O




    Download 29,04 Kb.
    bet2/2
    Sana14.05.2024
    Hajmi29,04 Kb.
    #230585
    1   2
    Cu + 2H2SO4= CuSO4+SO2 + 2H2O
    Cu0  -2 ®Cu+2  2 1
    S+6 -2 e ® S+4  2 1
    CuSO4+Zn=ZnSO4+Cu
    Zn0 -2e → Zn+² 2 1
    Cu+2  +2e  ® Cu0 2 1
    Molekulalararo oksidlanish –qaytarilish reaksiyalari gazlar orasida:
    3H2+N2=2NH3
    4NH3+5O2=4NO+6H2O
    2SO2+O2=2SO3
    Qattiq moddalar orasida:
    2Mg(q)+O2(g)=2MgO(q)
    2Sb(q)+3CI2(g)=2SbCI3(q)
    Qattiq moddalar bilan suyuqliklar orasida:
    4HCI(S)+MnO2(q)=CI2(g)+ Mn CI2(s)+2H2O(s)
    16HCI(s)+2KMnO4(q)=5CI2(g)+2MnCI2(s)+8H2O(s)+2KCI(s)
    Qattiq moddalar orasida:
    2AI(q)+ Fe2O3(q)=AI2O3(q)+2Fe(q)
    C(q)+2PbO(q)= 2Pb(q)+CO2(g) 
    Aksariyat oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari eritmada ketadi:
    3Na3AsO3+K2Cr2O7+4H2SO4= 3Na3AsO4+Cr2(SO4)3+4H2O+K2SO4
    2NaCrO2+3H2O2+2NaOH=2Na2CrO4+4H2O
    Bunday reaksiyalar qatoriga oksidlanish darajasi turlicha bo’lgan lekin bir xil atomlardan iborat moddalar orasidagi reaksiyalarni ham olish mimkin:
    2H2S+H2SO3=3S+3H2O
    5HCI+HCIO3=3CI2+3H2O
    Disproporsiyalanish yoki o’z-o’zidan oksidlanish –qaytarilish reaksiyalari
    Molekula tarkibidagi bir xil element atomoning oksidlanish darajasi ham ortadi, ham kamayadi:
    3K2MnO4+2H2O=2KMnO4+MnO2+4KOH
    3KCIO=2KCI+KCIO3
    3HNO2=HNO3+2NO+H2O
    Na2SO3=3Na2SO4+Na2S
    6NaOH+3S=2Na2S+Na2SO3+3H2O
    2KOH+CI2=KCI+KOCI+H2O
    6KOH+3CI2→5KCI+KCIO3+3H2O
    Ichki molekulyar-oksidlanish qaytailish reaksiyalarida oksidlovchi va qaytaruvchi
    Bitta molekulani o’zida lekin har xil element atomlari ba’zan bir xil element
    atomlari ham bo’lishi mumkin:
    2KNO3=2 KNO2+ O2
    4HNO3=4NO2+2H2O+O2
    2 Ba(NO3)2=2BaO+4NO2+O2
    (NH4)2Cr2O7=Cr2O3+N2+H2O
    2HgO= 2Hg+O2
    2KClO3=2KCl+3O2
    Murakkab oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida ikkitadan ortiq elementlarning oksidlanish darajasi o’zgaradi. 
    As2S3 ga konsentrlangan HNO3 ta’sirida quyidagi reaksiya sodir bo’ladi :
    3Аs2S3+28HNO3+4H2O→6H3AsO4+9H2SO4+28NO
    +3 +5
    2 As -4e ®2As 3
    3S-2  -24e ® 3S+6
    N+5 -3e ®N+2 28
    3As2S3+28НNO3+4H2O=6Н3АsO4+9H2SO4+28NO
    Elektron balans usuli maktab dasturi bo’yicha to’la o’rgailganligi uchun faqat yarim reaksiyalar usuli (ion –elektron usulga to’xtalamiz. Bu usulning afzalligi shuki buna asosan suvdagi eritmalar olinadi. Elektron balans usulidan farq qilib oxirgi holatda haqiqiy mavjud ionlar qo’llaniladi.Elektron balans usulida esa faraz qilinadigan ionlar ishlatiladi,chunki eritmada Mn+7, Cr+6, S+6,N+5,N-3, Cl+7 va bohqa ionlar mutlaqo uchramaydi. Ayni paytda eritmada haqiqiy bor bo’lgan ionlar Mn2+, Cr3+,MnO4-,CO32-, ClO4-,Cr2O72-, SO42- va boshqalar hisoblanadi.Yarim reaksiyalar usulida atomlarning oksidlanish darajasini bilish shart emas va reaksiya mahsulotlarini ham reaksiyani tenglashtirih jarayonida chiqarish mumkin.
    Xulosa
    Oksidlanish–qaytarilish reaksiyalari 4 ga bo’linadi:
    1)molekulararo oksidlanish-qaytarilish reasiyalari;
    2) ichki molekulayr oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari;
    3) disproporsiyalanish reaksiyalari;
    4) murakkab oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari.
    Molekulararo oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida oksidlovchi va qaytaruvchi turli molekulalarda bo’ladi.

    Adabiyotlar


    mylab.uz
    fayllar.org
    arxiv.uz
    Download 29,04 Kb.
    1   2




    Download 29,04 Kb.