Mavzudan maqsad

Om qonuni haqida tushuncha berish.
Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni
O’tkazgichning qarshiligi va uning haroratga bog’liqligi.
Тo’liq zanjir uchun Om qonuni.

Nazariy qism

Om qonuni 1826 – yilda nemis fizigi Om tajriba orqali o`tkazzgichdagi tok kuchi kuchlanish (U) ga to`g`ri proporsional, R qarshilikka teskari proporsional ekanligini aniqladi.
I=
bunda qarshilik Om birligida o`lchanadi
Qarshilik o`tkazilgan o`tkazgichning uzunligiga to`g`ri proporsional va ko`ndalang kesim yuzasi S ga teskari proporsional bo`ladi:
R=
- o`tkazgichning solishtirma qarshiligi. Qarshilik temperaturaga ham bog`liq bo`ladi.
Endi ₁- ₂=U kuchlanish ta’sirida bo`lgan R qarshilikka o`zgarmas tokning q zaryadni ko`chirishda bajargan ishni topamiz. Bilamiz – ki bu ish A=q( ₁- ₂)=qU ga teng.

A=IUt
A=I²Rt

A= t.

Har bir formulani vaqtga bog`lasak o`zgarmas tok quvvati uchun ifodalar hosil bo`ladi:

N=IU
N=I²R
A=
Ish Joul da va quvvat Vatt larda o`lchanadi. Elektrotexnikada sistemadan tashqari kilovatt – soat degan birlik ishlatiladi:

Agar zanjirning biror qismida EYuK manbai bo'lmasa (1.13- rasm), u holda undagi tok bilan kuchlanish orasidagi bog'liqlik quyidagicha aniqlanadi:

Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni. O’tkazgichlarning qarshiligi. O’tkazgich qarshiligining haroratga bog’liqligi. Elektr qarshiligi va uning birligi, elektr o’tkazuvchanlik va uning birligi, o’tkazgichning solishtirma qarshiligi, o’ta o’tkazuvchanlik. O’quvchilarda Om qonunlari, elektr O’tkazgichning qarshiligi va uning haroratga bog’liqligi ulardan haytda foydalanish haqida ko’nikmalar hosil qilish.
1. Elektr zanjirining EYuK bo`lmagan ya’ni zanjirning bir qismi bilan ish ko`rayotgan bo`laylik. Bizni zanjirdan oqadigan tok kuchining A va B nuqtalar orasidagi potentsiallar farqiga, yani kuchlanishga
U= qanday bog’liqligi qiziqtirsin. Nemis fizigi G.Om tajribalar asosida, bir jinsli o`tkazgichdan oqayotgan tok kuchi
^I= yoki ^{= 1 Om}
Bu ifoda zanjirning bir qismi uchun Om qonunini ifodalaydi Elektr o`tkazuvchanlikning SI dagi birligi –simens (Sm)
^Sm
O`tkazgichning qarshiligi uning o`lchamlari, shakli va qanday materialdan yasalganiga bog’liq. Elektr o`tkazuvchanlikning klassik nazariyasiga muvofiq elektr qarshiligining mavjudligiga sabab harakatlanayotgan erkin elektronlarning kristall panjara tugunlaridagi musbat ionlar bilan to`knashishidir. Agar o`tkazgich qancha uzun bo`lsa, to`qnashishlar ham shuncha ko`p va demak elektr qarshiligi katta, agar o`tkazgichning ko`ndalang kesim yuzasi qancha katta bo`lsa, to`qnashishlar ehtimoli ham shuncha kam va demak elektr qarshiligi ham kichik bo`ladi. Xulosa qilib qo`yidagini yozish mumkin. Bir jinsli chiziqli o`tkazgichning qarshiligi R uning uzunligi ga to`g’ri ko`ndalang kesim yuzasi S ga esa teskari proportsionaldir.

bu yerda - o`tkazgich materialini xarakterlovchi koeffitsient bo`lib, unga solishtirma elektr qarshiligi deyiladi.
^birligi ^Om.m
Ba’zi o`tkazgichlarning solishtirma qarshiliklari

Material
Kumush Mis Alyuminiy Temir	1,6 1,7 2,9 9,8

Solishtirma elektr qarshilikka teskari kattalikka solishtirma elektr o`tkazuvchanlik deyiladi.

Download 394.23 Kb.

1 2 3 4 5

Download 394.23 Kb.

Mavzudan maqsad

Om qonuni. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni. Zanjirning to’liq qismi uchun Om qonuni. O’tkazgichlarning qarshiligi haroratga o’lchamiga va haroratiga bog’liqligi

Mavzudan maqsad

Nazariy qism

Mavzudan maqsad