O‘ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ANDIJON DAVLAT UNIVЕRSITЕTI
MЕDATOV A.A.
PYTHON DASTURLASH TILI
(O’quv qo’llanma)
ANDIJON – 2022
Mеdatov Asilbek Abduvaliyevich. Python dasturlash tili/O’quv qollanma. – Andijon, ADU, 2022. – b.
M U N D A R I J A
I BOB. PYTHONNI O’RNATISH 7
II BOB. PYTHON TILI ALFAVITI 10
IV BOB. OPERATORLAR 24
V BOB. MODULLAR 32
VI BOB. ALGORITM TUSHUNCHASI 40
VII BOB. SODDA DASTURLAR 47
VII BOB. Shartli o’tish operatori 53
VIII BOB. TAKRORLANUVCHI (SIKLLI) OPERATORLAR 63
IX BOB. SATR KATTALIKLARI BILAN ISHLASH 79
X BOB. KETMA-KETLIKLAR 83
XI BOB. JADVAL KATTALIKLAR (MASSIVLAR) 106
XIII BOB. FAYLLAR BILAN ISHLASH 133
class sinf nomi: 142
sinf atributlari 142
sinf metodlari 142
class Avtomobil: 143
pass 143
class Avtomobil(): 145
def __init__(self, model, rang, narh, yil) -> None: 145
self.model = model 145
self.rang = rang 145
self.narh = narh 145
self.ishlab_chiqarilgan_yil = yil 145
mashina1 = Avtomobil("Spark", "Oq", 7000, 2021) 145
class Avtomobil(): 147
def __init__(self, model, rang, narh, yil) -> None: 147
model = model 147
rang = rang 147
narh = narh 147
ishlab_chiqarilgan_yil = yil 147
def modelni_olish(self): 147
# modelni qaytaradigon metod 147
return self.model 147
def malumot(self): 147
print(self.model, self.rang, self.narh) 147
147
def yili(self, y): 147
# argument qabul qiladigan 147
return y - self.ishlab_chiqarilgan_yil 147
mashina1 = Avtomobil('Gentra', 'oq', 8200, 2000) 147
mashina2 = Avtomobil('Spark', 'qora', 5000, 2021) 147
print(mashina1.modelni_olish()) 147
print(mashina1.yili(2022)) 147
mashina1.malumot() Xatolik bor 147
print(self.narh) # atributga murojaat 147
>>> 'Gentra' 147
>>> 22 147
>>>'Gentra' 'oq' 8200 147
>>> 8200 147
Kirish
Barcha dasturlash tillari kabi Python dasturlash tili ham rivojlanib, zamonga va talabga qarab ishlab chiqaruvchilar tomonidan o’zgarishlar kiritib borilmoqda. Python – yuqori darajali rivojlangan tillar turkumiga kirib, turli xildagi veb-ilovalarni yaratishga mo’ljallangan. Uning yordamida o’yin, ma’lumotlar bazasi, biznes-masalalarni hal qilish, amaliy masalalarni yechish kabi bir qator amaliy ahamiyatga ega bo’lgan masalalar hal etish imkoniyatlari berilgan. Shuningdek sun’iy intellekt, mashinaviy o’qitish sohasida ham keng qo’llanilmoqda. Python tili to’la ob’ektga mo’ljallangan til hisoblanadi.
Python dasturlash tili yaratish bo’yicha 1980 yillarda ish boshlangan bo’lib, 1989 yili Gollandiyaning CWI instituti xodimi Gvido van Rossum tomonidan yakunlangan. 1990 yili tilning rasmiy matni e’lon qilingan. Shu vaqtlardan buyoni uning bir qator versiyalari ishlab chiqildi. 2000 yili tilning 2.0, 2008 yili 3.0 versiyalari ishlab chiqildi. Shuningdek, tilning oraliq versiyalari ham ishlab chiqilgan bo’lib biz uning keng tarqalgan 3.10 versiyasi haqida to’xtalib o’tmoqdamiz. Tilning oxirgi versiyalari, undagi o’zgarishlar, zaruriy utilitalar va boshqa zaruriy ma’lumotlar tilning rasmiy sayti https://www.python.org/ da to’la berilgan. Ushbu sayt orqali dasturlash tilining oxirgi versiyalarini ko’chirib olish mumkin.
Gvido 1970 yillarda britaniyada keng tarqalgan “Monti Paytonning xavo tsirki” komediyasining muxlisi bo’lganligi uchun dasturlash tiliga Python nomini bergan. Dasturlash tili tez ommalasha bordi va hozirgi kunga kelib dasturlash tillari orasida eng yuqori o’rinlarni egallab kelmoqda.
Python tili kross-platformali til hisoblanadi, ya’ni ushbu til barcha asosiy operatsion sistemalarga o’rnatish imkoniyati mavjud. Shuning uchun tuzilgan dasturlar Python tili o’rnatilgan boshqa operatsion sistemalarda ham ishlatilishi mumkin. Ushbu tilda tuzilgan dastur boshqa dasturlash tillarida tuzilgan dasturlardan hajm jixatidan kichikligi, oson o’qilishi, dasturni taxrirlashning qulayligi va boshqa parametrlari bilan farq qilib turadi.
|
