1. Mediasovodxonlik ekotizimi
2. Mediasavodxonlik ta’rifi
3. Feyklarni filtrlash
4. Posthaqiqat
5. Mediasavodxonlikning asosiy qonunlari
6. Mediasavodxonlik nazariyasi
MIS ekotizimi: asosiy tushunchalar
Axborot
savodxonligi
Kutubxona
savodxonligi
Nutq erkinligi
Raqamli
savodxonlik
Kompyuter
savodxonligi
Internet
savodxonligi
O’yin
savodxonligi
Kino savodxonligi
Tele savodxonlik
Yangilik
savodxonligi
Reklama
muhitidagi
savodxonlik
Media
savodxonlik
MEDIASAVODXONLIK
Mediasavodxonlik ta’rifi
• YuNESKO ta’rifiga ko’ra, mediasavodxonlik
– bu izlash, tanqidiy baholash, axborot va
mediakontentni vakolatli joylashtirish;
ommaviy axborot vositalari va AKТ
o’rtasidagi o’zaro aloqalarni bilish; tenglik,
so’z erkinligi, madaniyatlararo / dinlararo
muloqot, tinchlik va boshqalarni targ’ib qilish
yo’lidagi vakolatlar to’plami.
Feyklarni qanday qilib filtrlash
mumkin.
• Тarmoqda axborotni oqilona qidirish (axborotni filtrlash,
uni saqlash va berilgan parametrlar bo’yicha o’zgartira
olish qobiliyati)
• Mediamatnlarni tushuna olish va dekodlashtirish
(mediamatnning va kontekstning konsepsiyasini,
yashiringan mazmunini tushuna olish, shuningdek
olingan axborotning o’zi tomonidan baholanishini tashkil
eta olish qobiliyati)
• Тurli janrlarda o’zining mediamatnlarini yaratish
• Shaxsning axborot xavfsizligi (mediamuhitda muloqot
qilish etikasiga rioya qilish, mediaviruslarni topa olish,
raqamli detoks asoslarini bilish)
• Birinchi bor Mediasavodxonlik indeksi «posthaqiqat»
fenomeniga javob sifatida 2017 yilda yaratilgan edi.
• Yolg’on (feykli) voqea ko’plab odamlarga o’rtacha olti
baravar tezroq yetib boradi. Nima uchun bunday bo’ladi?
"Feykli yangiliklar" ga qarshilik ko’rsatish darajasini qanday
o’lchash mumkin? Media-savodxonlik va feykli yangiliklarni
tanib olish qobiliyatiga ta’sir qiluvchi omillar:
mamlakatdagi ommaviy axborot vositalari erkinligi darajasi
(e–participation) elektron ishtirok etish, axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari orqali fuqarolik faolligiga
yordam berish va yo’q qo’yiladigan boshqaruvni amalga
oshirish
ta’lim sifati
shaxslararo ishonch
Ommaviy axborot vositalari, texnologiyalar, Internet, kutubxonalar va boshqa har
qanday ma’lumotni taqdimot qilish usullari tanqidiy fikrlash va jamiyatni barqaror
rivojlantirish uchun mo’ljallangan bo’ladi. Hech qanday format boshqalar bilan
taqqoslaganda ko’proq yoki kam ahamiyatga ega bo’lmaydi.
Har bir insonning aytadigan so’zlari bor. Odamlar yangi bilimlarga ega bo’lishi va o’zini
namoyon qilishi kerak.
Hamma bilimlar ham haqiqat yoki neytral bo’la olmaydi. Axborot iste’molchilari buni
tushunishlari kerak.
Har bir inson yangi ma’lumotlarni o’rganishni va tushunishni xohlaydi (hatto odam o’zi
buni sezmasa ham).
Axborot va media savodxonlik bosqichma-bosqich rivojlanib bormoqda. Bu dinamik va
murakkab jarayondir.
| 