320
IV SHO‘BA
RAQAMLI IQTISODIYOTNING JAMIYATNI
RIVOJLANISHIDAGI DOLZARB MUAMMOLARI
RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITIDA TAʼLIM XIZMATLARINI
RIVOJLANISH TENDENSIYALARI
Nasimova Nargiza Shavkatjonovna
TATU Farg’ona filiali 2-bosqich magistranti
KIRISH
Hozirgi davrda raqamli iqtisodiyot va u bilan bog’liq bo’lgan bir qancha
samarador texnologiyalar hayotimizga shiddat bilan kirib kelmoqda. Xuddi
shuning uchun ham davlat va jamiyat taraqqiyotini yanada jadallashtirish
maqsadida respublikamiz rahbariyati bir qancha muhim qarorlarni qabul qildi.
Masalan, O’zbekiston Respublikasi prezidenti 2018 yil 28 dekabrdagi 2019 yil
uchun eng muhim ustuvor vazifalar haqidagi Oliy Majlisga Murojaatnomasida
ham mamlakatimizda raqamli iqtisodning rivojlanishi bo’yicha quyidagilarni
aytib o’tdi: “Iqtisodiyotning barcha sohalarini raqamli texnologiyalar asosida
yangilanishini ko’zda tutadigan “Raqamli iqtisodiyot milliy kontseptsitasi”ni
ishlab chiqishimiz kerak. Shu asosda “Raqamli O’zbekiston-2030” dasturini
hayotga tadbiq etishimiz zarur. Raqamli iqtisodiyot yalpi ichki mahsulotni
kamida 30 foizga o’stirish, korruptsiyani keskin kamaytirish imkonini beradi.[1]
Nufuzli halqaro tashkilotlar o’tkazgan tahlillar ham buni tasdiqlamoqda.
Shuning uchun Hukumatga ikki oy muddatda raqamli iqtisodiyotga o’tish
bo’yicha “yo’l haritasi”ni ishlab chiqish topshirildi.[2]
Iqtisodiy va texnologik taraqqiyotning yangi bosqichi sifatida namoyon
bo‘layotgan raqamli inqilob insoniyat hayotini shiddat bilan o‘zgartirib, keng
imkoniyatlar yaratish bilan birga, xalqaro raqobat maydonining yanada
keskinlashuv davrini boshlab berdi.
Актуальные проблемы цифровой экономики в развитии общества
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
321
Raqamli iqtisodiyot ikki xil turli tushunchalarni ifodalash uchun
ishlatiladi. Birinchidan, raqamli iqtisodiyot – bu rivojlanishning zamonaviy
bosqichi hisoblanib, u ijodiy mehnat va axborot ne’matlarining ustuvor o‘rni
bilan tavsiflanadi. Ikkinchidan, raqamli iqtisodiyot – bu o‘ziga xos tushuncha
bo‘lib, uning o‘rganish obyekti axborotlashgan jamiyat hisoblanadi. Bugungi
shiddat bilan rivojlanayotgan global iqtisodiyot sharoitida raqamli iqtisodiyot
o‘z rivojlanishining boshlang‘ich davrida bo‘lib, zamonamizning raqamli
axborot bosqichiga butunlay o‘tishi atiga bir necha yilni tashkil etadi.[3]
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
XXI asr boshi raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi, axborot
makonidagi inqilob va iqtisodiyotning globallashuvining tezlashishi bilan
tavsiflanadi. Borgan sari zamonaviy raqamli texnologiyalarga asoslangan
ijtimoiy tuzilmalar va munosabatlarning murakkablashuvi maʼlumotlar
oqimining eksponensial oʻsishiga sabab boʻlishi asosiy quroli raqamli (axborot)
texnologiyalari boʻlgan yangi turdagi iqtisodiyotni shakllantirish zarurligini
taʼkidlamoqda. Aynan shu turdagi iqtisodiyot zamonaviy adabiyotlarda "raqamli
iqtisodiyot" deb nomlanadi. [9]
Raqamli iqtisodiyotni ko'plab xorijiy olimlar, jumladan D.Bell, F.Veber
va D.Bode, F.Machlup, A.Ris, A.Tofler, X.Xanamari va D.Vada, K.Arrow
o'rganishgan. Birinchi marta "raqamli iqtisodiyot" tushunchasi 1995 yilda
Massachusets universitetida amerikalik kompyuter olimi Nikolas Negroponte
tomonidan qo'llanilgan. Biroq, Nikolay Negroponte aniq ta'rif bermadi, bu
tushunchani ko'proq majoziy ifoda sifatida ishlatdi, ammo ilmiy ta'rif emas.
Bugungi kunga qadar barcha oliy o‘quv yurtlari o‘qituvchilarning o‘z
kurslarini yaratish uchun zarur kompetensiyalarni shakllantirish jarayonida
yetarli darajada ilmiy, uslubiy va texnik yordam ko‘rsatmagan. V.B. Klepikov
ta'kidlaganidek, "O'quv jarayonida axborot texnologiyalaridan foydalanish hali
ham tasodifiy tanlash yo'li bilan, sinov va xatoliklarga asoslangan holda amalga
oshiriladi, bu ta'lim faoliyatida AKTdan foydalanishning tizimli darajasiga
erishishga imkon bermaydi". Hozirgi vaqtda universitetlar o'qituvchilarning
kompetentsiyalarini raqamli ta'lim muhiti talablariga moslashtirish muammosini
hal qilishlari kerak. Universitetning elektron ta'lim muhitida o'qituvchining
|
