Issiqlik o’tkazmaydigan materiallar
Tabiatda issiqlik o’tkazmaydigan modda - havodir, uning issiqlik o’tkazish
koeffistienti juda kam bo’lib 0,02 kkal/(m*soat*grad). Shuning uchun tabiatda va
texnikada orasida havo bo’lgan g’ovak materiallar qo’llaniladi. Metallurgik pechlar
qurilishida issiqlik o’tkazmaydigan yuqori g’ovaklikga
ega materiallar keng
qo’llaniladi. Texnikada ularni engil o’tga chidamli materiallar deb nomlanadi, ular
ikki xil turda bo’ladi, ya’ni tabiiy va sun’iy.
Tabiiylariga - dolomit, infuzor turpoq, turpok va asbest kiradi.
Birinchi ikkitasining
tarkibining asosini, ya’ni 80-95 % SiO
2
tashkil etadi. Ular
yuqori g’ovaklikga, kichik sig’imga va kichik issiqlik o’tkazuvchanlik koeffistientga
0,05 - 0,12 kkal/(m * soat * grad) ega.
Dolomit amorf ko’rinishdagi kremniy oksidi bo’lib g’ovak tuproq
strukturasiga ega. Infuzor tuproq dolomitdan strukturasi jihatidan farqqiluvchi tog’
jinsidir. Bu materiallar izolyastiey g’ishtlar tayyorlashda, oraliqlarni to’ldirishda va
pechning tashqi - ishchi organi bo’lmagan devorlarini suvashda qo’llaniladi. Asbest
- magniyning tabiiy suvni silikati bo’lib issiqlik o’tkazish koeffistienti 0,13 kkal/(m.
s. grad) shuningdek yuqori darajali o’tga chidamli materialdir. U to’ldiruvchi
sifatida
kukun holida, karton, paxta va arqon holida ishlatiladi.
Sun’iy issiqlik o’tkazmaydigan materiallar, ya’ni engil, o’tga
chidamli
materiallar shamotdan, oksidlardan va qisman
dinasdan materiallaridan
tayyorlanadi. Bu tayyorlangan materiallarning g’ovakligi 50-85 % ni tashkil etadi,
oddiy o’tga chidamli materiallarniki esa 5-30% tashkil qiladi. Engil, o’tga chidamli
materiallarning zichligi 0,27-1,3 kg/sm
2
bo’lib issiqlik o’tkazish koeffistienti 0,09-
0,7 kkal/(m soat grad). Bu materiallar qo’llanilishiga qarab ikki sinfga bo’linadi,
ya’ni ichki izolyastiyaga qo’llaniluvchi va tashqi izolyastiyaga qo’llaniluvchi
materiallar.
Engil, o’tga chidamli materiallar pechlarining turli konstrukstiyasida
qo’llaniladi, jumladan shamotlilari pechlarning kam mexanik kuch ta’sir qiluvchi,
shlak ta’siriga
uchramaydigan, harorati 1200-1350°S dan oshmaydigan joylarida
qo’llaniladi.
Pechlar qurilishida issiqlik o’tkazmaydigan materiallar
sifati shuningdek
shlakli paxtalardan foydalaniladi. Shlakli paxtalar rangli va qora metallurgiyada
chiqayotgan erib turgan shlakga havo purkash yuli bilan olinadi.
Ulardan
to’ldiruvchi sifatida, engil, o’tga chidamli blok, plitalar tayyorlashda qo’llaniladi.
http://fayllar.org
