Mikroiqtisodiyot

Bunga xozirda Ozbekiston Respublikasining Prezidentining 61-10 qarorlarioga asosan davlat tasarufidagi 24dan ortiq aktiv strategik korxonalarni transformatsiya hamda ularni asta-sekin xususiylashtirishga qaratilgan qarorlari bilan asta sekin barxam berilmoqda bularga bitta misol tariqasida yaqindagina sotilgan uzgaz korxonasining 100million dollarga sotildi yani xususiylashtirildi. Bu oz maosida talabgorlarning kopligi raqobatning , hamda erkinlikning borligini tasdiqlaydi

Monopol siyosat

Monopoldan asta sekin chiqish

Monopoliyani yuzaga keltiruvchi omillar

• 1. Tabiy shart-sharoitlar (tabiy monopolitalar) – kichik bir sgaxarda yagona kommunal xizmat korsatuvchi firma (elektr, gaz, suv taminoti va boshqa), yagona bank, kasalxona va boshqalar.
• 2 . Tarmoqqa kirish uchun tosiqlar kopligi (litsenziya, patent, mualliflik huquqi, ruxsatnoma va boshqalar.

Monopoliyani yuzaga keltiruvchi omillar

• 3. Ishlab chiqarishning yirik capital (kolam samarasi), muayyan malaka, bilim va murakkab texnologoyalar talab qilishi
• 4. Muayyan resursga mulk huquqi yoki undan toliq foydalanish huquqini kolga kiritish.
• 5. Adminstrativ xokimiyat yoki criminal kuchlar tasiri

Monopoliya turlari

Raqobatchilardan turli yuridik cheklovlar va taqiqlar orqali ximoyalangan (kopincha davlat monopoliyasi)

Yopiq monopoliya

Yagona firma, xech bolmaganda qanchadir vaqt davomida maxsulotni (xomashyoni) yagona yetqazib beruvchisiga aylanadi, ammo raqobatdan maxsus ximoyalanmagan

Ochiq monopoliya

Tabiy shart-sharoitlar tufayli bozorda yagona firma xarakat qiladigan vaziyat. Masalan, elektr va gaz taminoti (truba orqali)

Tabiy monopoliya

Ustama foyda olish va bozor hokimiyatini qolga kiritish maqsadida firmalarning birlashuvi jarayoni

sun’iy monopoliya