INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL SCIENCE AND INNOVATION
SPECIAL ISSUE: "MODERN PROBLEMS AND PROSPECTS OF DEVELOPMENT OF ENERGY
SUPPLY OF DIGITAL TECHNOLOGY FACILITIES", MARCH 1, 2024
607
“Linux”
operatsion tizimidagi “exFAT”
fayl tizimiga ega disklarga
faqat tegishli
dasturni o‘rnatgandan so‘ng kirish mumkin. “Windows” operatsion tizimining barcha versiyalari
va «Mac OSX»
tizimining zamonaviy versiyalari bilan ishlaydi.
Raqamli ma’lumotni saqlash, uzatish va tarqatish uchun har xil ichki yoki tashqi saqlash
moslamalari ishlatiladi, ularning har biri fayl tizimi bilan jihozlangan. Axborotni saqlash uchun
bir vaqtning o‘zida ishlatiladigan va fayl tizimi standartlarining turli xil o‘zgarishlaridan
foydalanadigan disklarni saqlashning har xil turlari bitta nusxa bilan chegaralanmaydi va har xil
xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin.
NTFS fayl tizimi
Windows NT oilasining Microsoft operatsion tizimlarini hozirda mavjud bo‘lgan
eng murakkab va muvaffaqiyatli fayl tizimlaridan biri bo‘lgan NTFS fayl tizimisiz tasavvur qilib
bo‘lmaydi. Bugungi mavzuda ushbu tizimning xususiyatlari va kamchiliklari nimada, axborotni
tashkil etish qanday printsiplarga asoslanganligi va tizimni qanday qilib barqaror holatda saqlash
kerakligi, NTFS qanday imkoniyatlarni taqdim etishi va ulardan umumiy foydalanuvchi qanday
foydalanishi mumkinligi haqida ma’lumot beriladi.
NTFS ning fizik tuzilishi
NTFS nazariy jihatdan deyarli har qanday hajmda bo‘lishi mumkin. NTFS ning maksimal
hajmi faqat qattiq disklar hajmi bilan cheklangan. Biroq, NT4 bo‘limga o‘rnatishga urinishda
muammoga duch keladi, agar uning biron bir qismi fizik disk hajmidan 8 Gb dan kattaroq bo‘lsa,
lekin bu muammo faqat yuklash qismiga ta’sir qiladi.
Boshqa har qanday tizim singari NTFS ham barcha foydali maydonlarni klasterlarga
ajratadi (klaster - bir vaqtning o‘zida ishlatiladigan ma’lumotlar bloklari). NTFS deyarli har
qanday klaster hajmini qo‘llab-quvvatlaydi - 512 baytdan 64 KB gacha, 4 KB klaster esa ma’lum
bir standart sifatida qabul qilinadi. NTFS disk an’anaviy ravishda ikki qismga bo‘linadi. Diskning
dastlabki 12% MFT zonasi uchun ajratilgan. Ushbu hududga hech qanday ma’lumot yozib
bo‘lmaydi. MFT zonasi har doim bo‘sh holda saqlanadi - bu eng muhim xizmat fayli (MFT)
o‘sishda fragmentatsiya bo‘lmasligi uchun amalga oshiriladi. Drayvning qolgan 88% an’anaviy
fayllarni saqlash joyidir.
MFT zonasi
Ammo bo‘sh disk maydoni barcha fizik bo‘sh joylarni o‘z ichiga oladi - MFT zonasining
bo‘sh qismlari ham shu yerga kiritilgan. MFT zonasidan foydalanish mexanizmi quyidagicha:
fayllarni endi odatdagi bo‘sh xotira qismiga yozib bo‘lmaydigan bo‘lsa, MFT zonasi shunchaki
qisqartiriladi (operatsion tizimlarning amaldagi versiyalarida to‘liq ikki marta), shu bilan fayllarni
yozish uchun joy bo‘shatiladi. Oddiy MFT xotirasida bo‘sh joy paydo bo‘lganda, xotira hajmi
