421
Integratsiyalashgan darslar o‘quvchilarning ijodiy faoliyatini majburiy
rivojlantirishni ham o‘z ichiga oladi. Bu barcha o‘quv fanlari mazmunidan
foydalanishga, atrofdagi hayot hodisalari va voqealarga murojaat qilib, fan,
madaniyat, san’atning turli sohalaridan ma’lumotlarni jalb qilishga imkon beradi.
Shunday qilib, integratsiyalashgan ta’lim bo‘lajak boshlang‘ich sinf
o‘qituvchilari faoliyati uchun yangi shart-sharoitlarni yaratadi, bu o‘zaro bog‘liq
fanlar muammolariga o‘zlarini singdirishga yordam
beradigan ijodiy faoliyatni
rivojlantirish uchun zarur shart sanaladi.
Boshlang‘ich sinflarda integrativ darslarning an’anaviy darslardan quyidagi
ustunliklari mavjud:
▪
integrativ darslar o‘qitish motivatsiyasini oshirishga, o‘quvchilarning bilim
qiziqishini shakllantirishga, dunyoning yaxlit ilmiy manzarasiga va hodisani bir
necha tomondan ko‘rib chiqishga yordam beradi;
▪
nutqning rivojlanishiga, o‘quvchilarning
taqqoslash, umumlashtirish,
xulosa chiqarish qobiliyatini shakllantirishga hissa qo‘shish; o‘quv jarayonini
intensivlashtirish, ortiqcha zo‘riqish, ortiqcha yuklamalarni yengillashtirish;
▪
integrativ darslar fanni tushunishni chuqurlashtiradi, ufqni kengaytiradi,
ko‘p qirrali, uyg‘un va intellektual rivojlangan shaxsni shakllantirishga hissa
qo‘shadi;
▪
integratsiya o‘quvchilarning turli fanlar bo‘yicha muayyan xulosalarini,
kuzatishlarini tasdiqlovchi yoki chuqurla
shtiruvchi faktlar orasidagi bog‘lanishlarni
topish manbai hisoblanadi;
▪
integratsiyalashgan darslar bilimlarni
tizimlashtirishga imkon beradi;
▪
integrativ darslar ko‘proq darajada o‘quv ishlarining umumiy ilmiy va
ratsional
ko‘nikmalarini shakllantiradi,
▪
integrativ darslar ta’lim-tarbiya jarayonini intensivlashtirish metodikasini
egallashni, o‘qitishda faollikka asoslangan yondashuvni amalga oshirishni talab
etganligi sababli o‘qituvchining kasbiy mahoratining o‘sishiga yordam beradi.
Integratsiyalashgan darsning asosiy qonuniyatlari quyidagi jihatlardan iborat:
➢
butun dars muallifning g‘oyasiga bo‘ysunadi, dars asosiy g‘oya bilan
birlashtiriladi (darsning yadrosi);
➢
dars yahlit ko‘rinishga ega, dars bosqichlari
yahlit qismlarni tarkibiy
qismlari;
➢ darsning
bosqichlari va tarkibiy qismlari o‘zaro mantiqiy va tizimli
bog‘langan;
➢ dars uchun tanlangan didaktik materiallar rejaga mos keladi;
➢
axborot zanjiri “berilgan” va “yangi” sifatida tashkil yetilgan va nafaqat
tarkibiy, balki semantik bog‘liqlikni ham aks ettiradi. Strukturaning izchilligiga
ketma-ket yerishiladi, ammo parallel aloqani istisno qilmaydi. (birinchi holatda,
harakatlar
ketma-ketligi kuzatiladi, ikkinchisida boshqa mantiqiy qurilgan fikrga
mos keladigan tegishli vazifalar bajariladi).
422
Ushbu qonununiyatlarga rioya qilish darsni ilmiy va izchil tuzilmasi sifatida
ko‘rib chiqishga imkon beradi, unda tarkib nuqtai nazaridan quyidagilar
ahamiyatga ega: bilim va ko‘nikmalar to‘plami va ular bilan erkin ishlash,
o‘rganilgan va o‘rganilayotganlarning taqqoslanishlarga bo‘ladi.
