- himoyalovchi qisqa tutashuv tashkil qilish;
- kichik kuchlanishni qo’llash;
- izolyatsiyalangan maydonchalarni qo’llash;
- potensiallarni tenglashtirish.
Avariya sharoitida
(izolyatsiya lat olgan sababli
tok yurmaydigan qismlarga kuchlanishni o’tib ketishi)
ishlab
turgan
elektr
qurilmani
havfsizligini
ta’minlashda quyidagi choralar qo’llaniladi:
- himoyalovchi yerga ulash (zazemleniya);
- nollanish (zanuleniya);
- himoyalovchi o’chirish;
- ikki qavatli izolyatsiyani qo’llash;
- ish joyini izolyatsiyalash;
- baland kuchlanishdan
past kuchlanishga
o’tishida himoya choralrini qo’llash.
Elektr qurilmalarni turlariga, oziqa manbai
sharoitlariga (kuchlanish qiymatlari, neytral holati) va
ishlatish sharoitlariga (atrof muhit)
qarab havfsizlik
taminlashida jamlanganlik choralari qo’llaniladi.
Elektr izolyatsiya
bu dielektrik qatlami (tok
o’tkazmaydigan
qatlam),
yoki
dielektrkdan
tayyorlangan
uskunani
izolyatsiyasi,
yoki
tok
o’tkazuvchi elementlarni boshqa qismlardan ajratilib
qo’yish.
Elektr uskunalarida quyidagi
izolyatsiya turlari
qo’llaniladi:
-ishchi izolyatsiya elektr qurilmalarini tok
o’tuvchi qismlaridagi havfsizligini ta’minlovchi elektr
izolyatsiyasi;
-qo’shimcha izolyatsiya-ishchi izolyatsiyani lat
olishi havfi bo’lsa, elektr qurilmani himoyalash uchun
qo’llaniladigan qo’shimcha izolyatsiyasi;
-ikki qavatli izolyatsiya ishchi va qo’shimcha
izolyatsiyalardan tashkil topgan izolyatsiya;
-puhtalangan
izolyatsiya
ikki
qavatli
izolyatsiyani darajasiga ega bo’lgan, yahsxilangan
ishchi izolyatsiyasi.
Izolyatsiyani elektr sxemasi uchta parallel
ulangan shohchalaridan iborat.
Birinchi shoxchada - kondetsatordan (C1) iborat.
Dielektrik izolyasiyasini o’tkazuvchanligini
hajmi
bilan tavsiflanadi va geometrik o’lchamlari bilan
aniqlanadigan. Kuchlanish paydo bo’lishi bilan
kondetsator zaryadiga teng bo’lgan, dielektik
polyarizasiya tok hоsil bo’ladi. Undan o’tayotgan tok
impuls hosiyat ega bo’lib - tezkor polyarizatsiya toki (
i b.pol ) deb ataladi.
Ikkinchi
shoxchada-ketma-ket
ulangan
kondensator
(C2)
bilan
faol
qarshiligi
(R2)
joylashgan. Bu shoxcha polyarizasiya jarayonini asta-
sekin o’tish bilan tavsiflanadi. Kondensator (C2)
izolyasiyani tuzilishi va
dielektrik hususiyatlariga
bog’liq. Kondensator (C2) vaqt-vaqti bilan o’qlanib
(zaryadkalanib) turadi va shu vaqt zanjirni doimiy
vaqti (t=R2C2) bilan aniqlanadi. O’qlanish vaqti
ko’paygan sari shunchalik qarshilikni (R2)
qiymati
katta bo’ladi, ya’ni dielektirik xossalarini sifati yahshi
bo’ladi. Shu shohchadan o’tayotgan tok polyarizatsiya
toki deb ataladi va vaqt o’tishi bilan sekin kamayib
boradi.
Tezkor
polyarizatsiya
tok
bilan
sekin
polyarizatsiya tokini qo’shimchasini,
