|
Motlar. Kumush konlari. Kumush minerallari
|
| bet | 3/5 | | Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 2,16 Mb. | | #251879 |
Bog'liq Amrullayev Oybek kumush ppta Cu2S bo’ladi.
Getit Ag2Te minerali gidrotermal konlarida uchraydi. Surma-kumush, margumush-kumush sulfidli minerallari:
stefanit 5Ag2S, Sb2S, pirargerit 3Ag2S, As2S3, diskrazit As3Sb2 polimetall rudalarda ko’ p tarqalgan.
Polibazit 9(Ag,Cu)(Sb,As)2S va kumush tarkibli tetraedrat 3(Cu,Ag)2S , Sb2S3. Argentoyarizit AgFe3(OH)6(SO4)2 - temir tug’ma ( jelezniye shlyapka) toshida bo’ladi.
Kumushning fizik xossalari.
Kumush ham yumshoq metall bo‘lib, fakat ranggi «kumushsimon» o q, u ham oltin kabi tomonlari markazlashgan kub shakldagi kristall p anjaraga ega, boshqa metallardan yengil bolg‘alanuvchanligi va cho’ ziluvchanligi bilan ajralib turadi. Issiklik va tok o’tkazuvchanligi bo’ yicha barcha metallarni ortda qoldirib 1-o’rinda turadi. Kumush bosh qa metallardan yuqori temperaturada qaytariluvchanligidan ko’ra uch uvchanlik holati bilan ajralib turadi.
Kumush davriy jadvalning 1-guruhida joylashgan bo’lib d element hi soblanadi va ichki qavatda 1ta s elektron bo’lsa, oxiridan oldingi qav atda 18ta elektroni mavjud (s2p6d10). Muayyan sharoitda oxiridan old ingi 18ta elektronli qavat qisman yo’qotilish qobiliyatiga ega va shu sababdan kumush o’zining birikmalarida nafaqat +1, balki s-elektron larni yo’qotish evaziga mutanosib ravishda +2 va +3 shaklida uchray di. Shuning bilan, kumushning oksidalanish energiyasi +1 dan iborat dir.
- Kumushnimng kimyoviy xossalari.
Kumush o’zinig faollik bo’yicha oltin va mis oralig’ida joylashgandir. Odatiy sharoitda ki slorod bilan tasirlashmaydi. Kumush vodorod, azot va uglerod bilan odatiy sharoitda tasir lashmaydi. Yuqori haroratda uglerod kumush bilan kumush karbidi Аg2С2, fosfor bilan А gР, Аg2Р3 ва АgР2 hosil qiladi. Qizdirilgan holatda kumush oltingugurt bilan tasirlashib Ag2S hosil qiladi. Bu birikma kumushdan oltingugurtni gaz holatda o’tkazishdan qaysiki sulfid minerallarining parchalanishidan chiqqan gaz tasirida sodir buladi. Vodorodsulfidni ng oxista tasirlashuvi natijasida ham kumush yuzasida qora parda hosil bo’ladi Ag2S. Bu j arayon kumush buyumlarning vakt utishi bilan korayib kolish jarayonini izohlaydi. Shuni ng bilan birgalikda kumush xlor, brom va yod bilan tasirlashib mutanosib ravishda ushbu metalmas galogenlarini xosil kiladi. Bu jarayonlar oddiy sharoitda sekin kechib, namlik y oxud temperatura tasirida tezlashadi.
Kumush kimyoviy birikmalarda bir valentli, ammo uning 2 va 3 valentli bo‘la olish hollar
i ham uchraydi.
Uy sharoitida, namli havoda kumush metali sirtida yupqa 12A, qalinlikdagi kislorod pard asi hosil bo‘ladi, harorat osha borishi bilan, kislorod pardasi ham qalinlashadi. Harorat 40 00C0 ga yetganda kislorod kumushda Ag2O sifatida eriydi. Bosim 414 atm. bo‘lganda Ag O2 sistemasida 5070C0 da evtektika holati kuzatiladi (evtektika shu birikmada ikki eleme ntning bir-birida eriy olish qobiliyatidir), (masalan AgO2 - 51%). Eriyotgan kumush o‘zig a kislorod yutadi, sovuganda u gaz sifatida ajralib chiqadi, kumush oksidlanadi: Ag2O, A gO, Ag2O3 lar ham ma’lum.
|
| |
