80
va boshqa omillarning ta’siri tufayli noto‘g‘ri aylana shakliga ega
bo‘ladi (2.1-rasm) [1,6,10].
Yacheykalarda bo‘lgan harakatdagi abonentlarga BTSlar xizmat
ko‘rsatadi, ular har bir MSga undan chaqiruv kelganida bo‘sh
chastotalar kanalini taqdim etadi. Barcha BTSlar kommutatsion tizim
yordamida bir-birlari bilan ulanishi mumkin, shuningdek oddiy TLF
tarmoqqa chiqishga ega bo‘ladi.
Kommutatsion
tizim
MS
ko‘rinishida
jamlangan yoki
taqsimlangan bo‘lishi mumkin, bu bunday xizmat ko‘rsatish turiga
dastlabki xarajatlarni kamaytirishga imkon beradi. Taqsimlangan
holda kommutatsiyalash tugunlari BTSga o‘rnatiladi. Qabul qilish-
uzatish qurilmalari bilan jihozlangan har bir BTS orqali chastotalar
kanallari to‘plami beriladi, binobarin, himoya intervali bilan ajratilgan
har bir BTSlarda o‘sha bir kanallar takroran ishlatiladi, bu HSATning
asosiy tamoyili bo‘lib, u tizimning yuqori chastotaviy samaradorligini
aniqlaydi. Turli chastotalar kanallarini ishlatadigan yonma-yon
BTSlar S stansiyalardan guruhni hosil qiladi (2.2- rasm).
2.1- rasm. HSAT xizmat ko‘rsatish hududi
S qiymat tizimning chastotaviy parametri (klasteri)
hisoblanadi
va SHATning bo‘lishi mumkin kanallari sonini aniqlaydi.
81
2.2-rasm. Yonma-yon stansiyalar guruhi
Agar har bir BTSda to‘plam F
k
polosa kengligili L kanallardan
tashkil topsa, u holda HSATning uzatish yo‘nalishidagi polosasining
umumiy kengligi F
c
=F
k
ℓCni tashkil etadi. R
0
radiusli xizmat
ko‘rsatish hududidagi BTSlar soni (L) taxminan quyidagicha
aniqlanadi:
L=1,21 (R
o
/R)
2
U holda butun xizmat ko‘rsatish
hududidagi aktiv abonentlar
soni N=Lℓ kabi, chastotalar spektridan foydalanish samaradorligi esa
quyidagicha aniqlanadi:
G=N/F
c
=L/F
k
S = 1,21 R
o
2
/ F
k
CR
2
ya’ni u ℓ to‘plamdagi kanallar soniga bog‘liq bo‘lmaydi va
yacheykaning R radiusi kamayishi bilan ortadi. Bu yerdan kelib
chiqadiki, yacheykaning R radiusi qanchalik kichik bo‘lsa,
chastotalarni shunchalik tez-tez takrorlash, ya’ni ulardan bir vaqtda
7 ta stansiyalardan guruh
82
foydalanish mumkin bo‘ladi.
Bundan tashqari, S chastota
parametrining kichikroq qiymatini tanlash kerak bo‘ladi.
Yacheykalarning shakli olti burchakli shaklga ega bo‘lganida S
kattalik va D interval (takrorlanadigan chastotalar orasidagi interval)
orasidagi optimal nisbat o‘z o‘rniga ega bo‘ladi:
C=(D/R)
2
/3
Bundan tashqari. yacheykalarning shakli olti burchakli shakli
MS uzatkichining cheklangan quvvatili va chastotalar kanallarining
taqsimlanishini
tizimlashtirish
imkoniyatli
tizimdagi
doiraviy
zonaning eng yaxshi approksimatsiyalanishini ta’minlaydi.
Ko‘rib chiqilgan hududni ikki o‘lchamli qamrab olish sxemasi
yacheykalarni bitta uzun liniya bo‘ylab chiziqli joylashishi
sxemasidan biroz farqlanadi. Chiziqli joylashish
tizimlarni radial
yo‘nalishda, masalan, avtomagistrallar bo‘ylab qurishda eng katta
qiziqishni uyg‘otadi. Bunda chastotalar kanallarining minimal zarur
soni S = D/2R sifatida aniqlanadi.
Ishlatish tajribasi va hisoblashlar ko‘rsatadiki, R va D/R nisbatni
kamaytirish HSATda yuqori o‘tkazish qobiliyati va chastotaviy
samaradorlikka erishishga imkon beradi. Lekin, yacheyka radiusini
o‘ta kamaytirish abonentlarning harakatlanishida yacheykalarning
shartli chegaralarini kesishilari sonini keskin ortishiga olib keladi.
Shunga ko‘ra, ishlov berishni talab qiladigan ma’lumotlar
oqimi
ortadi, bu boshqarish va kommutatsiyalash nimtizimlarining o‘ta
yuklanishiga va buning natijasida tizimning rad etishiga olib kelishi
mumkin. Bundan tashqari, R ning kichik qiymatlarida real joy
sharoitlaida BTS antennasining aniq joylashishidan og‘ishi o‘z o‘rniga
ega bo‘lishi mumkin. Hisoblashlar ko‘rsatadiki, R = 1,6 kmda BTS
antennasining geometrik markazga nisbatan chorak radiusga surilishi
BTS qabullagichi kirishidagi signal/shovqin nisbatini 10 %ga
kamayishiga olib keladi.
D/R qiymat o‘zaro halaqitlarning
berilgan sathi orqali
aniqlanadi, D/Rning kichik qiymatlarida qabul qilishning yuqori
halaqitbardoshligini saqlashga yo‘naltirilgan maxsus choralarn ko‘rish
talab qilinadi. Halaqitbardosh qabul qilishni oshirish usullaridan biri
yo‘naltirilgan antennalardan foydalanish hisoblanadi. Masalan, AMPS
(AQSH) tizimida qabullagich kirishidagi berilgan signal/shovqin
nisbatida
yo‘naltirilmagan antennalar o‘rniga uchta 120°li
83
antennalarning qo‘llanilishi (2.3- rasm) chastota parametrini S=7
gacha kamaytirishga (yo‘naltirilmagan antennalar uchun S=12) imkon
beradi.
2.3- rasm.AMPS tizimidagi antennalar
