Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot texnologiyalari universiteti “Kompyuter injinering” fakulteti

Download 37,9 Kb.
bet	2/2
Sana	16.05.2024
Hajmi	37,9 Kb.
	#237616

1 2

Bog'liq
Ilmiy tadqiqot mustaqil ish

Metodologiya
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Ilmiy tadqiqot predmeti – bu ilmiy tadqiqot jarayonida o`rganiladigan obyekt. [2,3]
Tadqiqot ob`ekti bo`lib moddiy dunyoning har qanday predmeti (masalan, avtomobil, jihoz, val va h.k.), hodisasi (massa almashinuv jarayoni, dvigatel silindridagi ishchi aralashmaning yonishi va h.k.), hodisalarning bir-biriga bog’liqligi (masalan, valning yeyilish darajasi va unga tushadigan yuklama orasidagi bog’liqlik va h.k.), xossalar (masalan, avtomobil dinamikasi, moylovchi moddaning qovushqoqligi va h.k.) xizmat qiladi. [2,3]

Metodologiya tushunchasi– faoliyatda qo`llaniladigan ma`lum usullar tizimi (fanda, siyosatda, san’atda va h.k.) va tizim haqidagi ta`limot yoki metod nazariyasi. [2,3]
Metodologiya faqat metodlarni emas, balki tadqiqotni ta’minlovchi boshqa vositalarni ham o`rganadi. Ixtiyoriy fanning asosi metodologiyadir. Metodologiya termini orqali faoliyatning metodlari, strukturasi, mantiqiy shakllanishi va vositalarini o’rgatuvchi ta`limot tushuniladi.

Metodologiya–o’rganilayotgan masalani xususiyatlarini e`tiborga olgan holda tadqiqot metodlarini tanlash va qo’llash imkonini yaratib beruvchi fandir.
Maxsus-ilmiy va falsafiy metodologiyalar mavjud bo’lib, maxsus –ilmiy metodologiya o’z navbatida bir necha pog’onaga bo’linadi:

• Umumiy va ilmiy metodologik kontseptsiyalar;

• Alohida maxsus fanlar metodologiyasi;
• Tadqiqotlar metodiqasi. [2,3]

Kimki metodologiyani yaxshi bilsa, u muammolarni yechish uchun eng maqbul tadqiqot metodlarini tanlay oladi, avvalgi tadqiqotlarning natijalari asosida yangi ilmiy nazariyani yaratish imkoniyatiga ega bo’ladi.

Bilish jarayoni bevosita aniq va konkret metodlarni talab qiladi, ularning yig’indisi esa ushbu fanning tadqiqot metodikasini tashkil qilib, maxsus-ilmiy metodologiyaning ma’lum bir pog’onasi hisoblanadi.
Metodikalar turlicha bo’lishi mumkin: eksperimental va nazariy tadqiqodlar metodikasi, olingan natijalarni qayta ishlash va rasmiylashtirish metodikasi, tadqiqotlar samarasini baholash metodiqasi va h.k.
Ilmiy tadqiqot ishlariga kirishishdan avval, uning metodlarini, shakllarini, vositalarini to’g’ri tanlab olish va metodikani ilmiy jihatdan asoslash lozim. [2,3]

Hozirgi rivojlangan texnologiyalar davrida har qanday boshqaruv

tizimlarini u yoki bu ko’rinishda avtomatlashtirish, inson omilini kamaytirish va ish unumdorligini oshirish hozirgi davrda asosiy muammolardan biri hisoblanadi.
Shu jumladan hozirgi vaqtda dorixona tizimlarini avtomatlashtirish ham muhim ahamiyat kasb etmoqda. [2,3]
Bugungi kunga kelib mavjud bunday dasturlar O‘zbekistondagi 1610 ta dorixonani qamrab olgan, 300 ta dorixona onlayn rejimda faoliyat yuritmoqda, 10 000 nomli tovarlarning tayyor bazasi tuzilgan, turli xil ilovalar 150000 nafar foydalanuvchilarga ega. Tadbirkorning endigi maqsadi bu dasturni yanada mukammallashtirish va uni yanada ko‘proq dorixona hamda farmatsevtika kompaniyalarni qamrab olishini ta’minlashdir.
Prezidentning “Farmatsevtika tarmog‘ini jadal rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorida dori vositalari va tibbiy buyumlarni dorixonalar tomonidan aholiga yetkazib berishni ta’minlagan holda real vaqt rejimida sotib olish imkoniyatlarni taqdim etadigan Internet tarmog‘ida axborot portalini, shuningdek, mobil ilovalarni yaratish vazifasi belgilangan. Bu vazifa esa qisman Fom Group MCHJ tomonidan amalga oshirilgan bo‘lib, endi Sog‘liqni saqlash vazirligi va Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi bilan hamkorlik o‘rnatish va bu loyihani yanada rivojlantirish talab etiladi.[2,3]
Shunday ko’rinishdagi loyihalar asosida avvalo ilmiy tadqiqotlar va ularning nazariy-amaliy natijalari analiz qilish tashkil etadi.

Dorixonada har doim inventarizatsiya qoldiqlari to'g'risida aniq ma'lumotlar mavjud. Inventarizatsiya minimal darajaga yaqinlashganda, mas'ul shaxslar tayyor xarid hajmi bilan ariza olishadi. Avtomatlashtirish barcha ko'rsatkichlarning statistik hisobini yuritadi va etkazib berishni boshqarishga imkon beradi, faqat ma'lum bir davr uchun aniq iste'mol qilinadigan hajmga buyurtma beradi.

Yetkazib berish, har bir tovar oborotini hisobga olgan holda, ortiqcha narsalarni sotib olish, ularni saqlash xarajatlarini kamaytirish, omborlar ishini optimallashtirishga imkon beradi.[3]
Agar dorixonada o'z tarmog'i bo'lsa, avtomatlashtirish o'z faoliyatini umumiy buxgalteriya hisobiga Internet mavjudligi bilan yagona axborot makonini shakllantirish orqali o'z ichiga oladi. Tarmoqdagi har bir dorixona faqat o'z ma'lumotlarini ko'radi, chunki bu erda ma'lumotlarga bo'lgan huquqlar bo'linmalari ham ishlaydi, ammo butun jild bosh ofisga taqdim etiladi. Ko'p foydalanuvchi interfeysi har qanday sonli foydalanuvchilarga o'z yozuvlarini saqlash ziddiyatisiz hamkorlik qilishga imkon beradi, bu esa almashish muammosini hal qiladi.
Avtomatlashtirish elektron uskunalar bilan integratsiyani qo'llab-quvvatlaydi, shu jumladan ombor, chakana savdo, innovatsion va korporativ veb-sayt bilan yangilash oson. Analitik hisobot dorixonalarni boshqarish sifatini yaxshilaydi, chunki bu ishlab chiqarish xarajatlari, samarasiz xodimlar, sifatsiz mahsulotlar va boshqalarni topishga imkon beradi.
Nomenklatura assortimentida dorixona ishlaydigan va iqtisodiy maqsadlar uchun zarur bo'lgan tovarlarning butun ro'yxati, ularning har birining farqi, soni, parametrlari mavjud. Nomenklatura umumiy qabul qilingan tasnifni toifalarga tatbiq etadi, katalog unga biriktirilgan, bu mahsulot guruhlari bilan ishlashga imkon beradi - mahsulotlarni almashtirish qulay.
Avtomatlashtirish ma'lumotlar kiritish uchun qulay shakllarni taklif etadi - mahsulot oynasi, savdo oynasi, mijozlar oynasi, ularning har biri o'z maqsadi va maqsadiga muvofiq o'z ma'lumotlar bazasiga murojaat qiladi.
Windows ikkita vazifani bajaradi - birinchisi shaklning o'ziga xos xususiyatlari tufayli kiritish tartibini tezlashtiradi, ikkinchisi ma'lumotlar o'rtasidagi o'zaro munosabatni shakllantiradi va yolg'on ma'lumotlarning mavjudligini yo'q qiladi. Tovar buyumlarining har bir harakati yo'l varaqalari bilan qayd etiladi, undan dastlabki buxgalteriya hujjatlari bazasi tuziladi, har bir hujjat tovar va materiallarni o'tkazish turiga qarab maqom va rangga ega. Hisob-fakturalar avtomatik ravishda tuziladi - dorixona xodimi faqat lavozimini, miqdorini, asosini ko'rsatishi kerak va hujjat tayyor, uning raqami va tayyorlanish sanasi bor.
Avtomatizatsiya stok yozuvlarini joriy vaqtda yuritadi - dori-darmonlarni sotish to'g'risida ma'lumot olinishi bilanoq, ular darhol ombordan hisobdan chiqariladi - to'lovni olgandan keyin.[4]
Bundan tashqari dorixona avtomatlashtirish tizimlarida inson omilini kamaytirish maqsadida suniy intellekt dasturlardan foydalanish ish samaradorligiga ijobiy ta’sir qiladi. Masalan, texnik yordam qismida xodimlar o’zlari tushunmagan jarayonlarni suniy intellekt dasturlaridan so’rab o’rganib olishi mumkin bo’lsa, birinchi navbatda xodimning savollariga aniq javoblar beriladi, ikkinchidan bu dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchi kompaniyalar uchun ish unumdorligini oshiradi.

XULOSA
Dorixona tizimini monitoring qilishda ilmiy tadqiqot obyekti sifatida dorixona tizimlarini monitoring jarayonini o’rgandim. Tadqiqot maqsadi sifatida esa ko’p filialli dorixona tizimlarini boshqaruv monitoringini optimallashtirish va biznes egalari uchun boshqaruv tizimlarini soddalashtirish va avtomatlashtirish platformalari qulayliklari qaraldi. Tadqiqot vazifasi sifatida ko’p tarmoqli dorixona tizimlarining boshqaruv monitoringini nazorat qiluvchi avtomatlashtirish platformalari tuzish va mavjud resurslar bilan solishtirish qaraldi. Bundan tashqari kelajakda dorixona tizimlari uchun sun’iy intellektdan foydalanishning qulayliklari bo’yicha ham ma’lumotlar tahlil qilindi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

“Илмий тадқиқот методологияси” фани такдимоти Ганиев А.А.
“Илмий тадқиқот методологияси” ma’ruza matni OOKSMJ kafedrasi dots.K.X.Gafurov
https://daryo.uz/2018/08/16/ozbekistonda-farmatsevtika-biznesini-avtomatlashtirish-va-dori-vositalarining-yagona-malumotnomasini-yaratish-loyihasi-taqdim-etildi/
https://www.usu.kz/langs/uz/pharmacy/work_automation_of_a_pharmacy.php#link_instruction
https://uz.mgwiki.top/wiki/Pharmacy_automation

Download 37,9 Kb.

1 2

Download 37,9 Kb.