7.Elektrik dövrələrinin iş rejimləri.Məftillərdə gərginlik itkisi
Elektrik dövrəsi üçün ən xarakterik olanlar iş rejimləridir: yük, boş və qısa dövrə.
Yükləmə rejimi (Şəkil 19, a). Bir müqavimət R (rezistor, elektrik lampası və s.) Hər hansı bir qəbuledicinin mənbəyinə qoşulduqda elektrik dövrəsinin işini nəzərdən keçirin.
Om qanununa əsasən e. d.s mənbə cəminə bərabərdir.
Şək. 19. Yükləmə rejimini (a) və boş rejimini (b) izah edən sxemlər
Dövrə xarici hissəsində IR və mənbənin daxili müqavimətində IRo:
E = IR + IR0 (12)
Mənbə terminalındakı Uand voltajının xarici dövrədəki gerilim düşən IR ilə bərabər olduğunu nəzərə alaraq, əldə edirik:
E = U + IR0 (13)
Bu düstur göstərir ki, e. d.s Mənbə, terminalda qaynaq içərisindəki gərginliyin düşməsi dəyəri ilə daha çox gərginliyə malikdir. Mənbə içərisindəki gerilim düşməsi I dövrədəki cərəyandan (yük cərəyanı), qəbuledicinin müqavimət R ilə müəyyən edilir. Yük cərəyanı nə qədər böyükdürsə, mənbə terminallarında gərginlik aşağı olur: Uи = E – IR0 (13′)
Mənbədəki gərginliyin düşməsi Ro daxili müqavimətdən də asılıdır. (13 ′) tənliyinə görə Uand voltajının cərəyan I-dən asılılığı düz bir xətt ilə təsvir edilmişdir (Şəkil 20). Bu asılılığa mənbənin xarici xarakteristikası deyilir.
Bütün mümkün yük şərtlərindən ən əsası nominaldır. Nominal, bu elektrik cihazı üçün texniki tələblərə uyğun olaraq istehsalçı tərəfindən qurulmuş iş rejimidir. Nominal gərginlik, cərəyan və güc ilə xarakterizə olunur. Bu dəyərlər ümumiyyətlə bu cihazın pasportunda göstərilir. Elektrik qurğularının elektrik izolyasiyasının keyfiyyəti nominal gərginliyə və onların keçiricilərinin kəsişmə sahəsini, istifadə olunan izolyasiyanın istilik müqavimətini və quraşdırmanın soyutma dərəcəsini təyin edən istilik dərəcəsindən asılıdır. Nominal cərəyanın uzun müddətdən artıq olması quraşdırma işində uğursuzluğa səbəb ola bilər.
Boş işləmə rejimi (Şəkil 19, b). Bu rejimdə mənbəyə qoşulmuş elektrik dövrəsi açıqdır, yəni dövrədə cərəyan yoxdur. Bu vəziyyətdə daxili gerilim düşməsi IRo sıfıra bərabər olacaq və formula (13) forma alacaqdır
E = Uand (14)
Beləliklə, boş rejimdə elektrik enerjisi mənbəyinin terminallarında gərginlik e-yə bərabərdir. Bu hal e ölçmək üçün istifadə edilə bilər. d.s elektrik mənbələri.
Qısa qapanma rejimi. Qısa dövrə (qısa dövrə), terminalları bir dirijor tərəfindən bağlandıqda, müqavimət sıfıra bərabər sayıla bilən qaynaq işləmə rejimidir.
| 