MULTIMEDIALI ELEKTRON DARSLIKNING SIFATI VA ASOSIY
KO‘RSATKICHLARI
Bunyodjon A’zamov
Alisher Kamolov
O’zbekiston davlat san’at va madaniyat institutining Farg’ona mintaqaviy filiali
Abstract: Ushbu maqolada multimediali elektron darslikning afzallik, sifat
darajasi, undan foydalanish jihatlari keltirilgan.
Kalit so’zlar: Multimedia, elektron darslik, emotsiaonal xotira, interaktivlik.
QUALITY AND MAIN INDICATORS OF MULTIMEDIAL ELECTRONIC
TEXTBOOK
Bunyodjon Azamov
Alisher Kamolov
Fergana regional branch of Uzbekistan State Institute of Arts and Culture
Abstract: This article presents the advantages, quality level, and aspects of using
a multimedia e-textbook.
Keywords: Multimedia, e-textbook, emotional memory, interactivity.
Multimediali elektron darslik mustaqil o‘rganish uchun zarur bo‘lgan barcha
ma’lumotlarni, shu bilan birga berilgan mavzu bo‘yicha olingan bilimlarni nazorat
qilish uchun amaliy va test masalalarini o‘z ichiga olishi kerak.
Bundan tashqari
multimediali elektron darslik oddiy dasrliklardan farqli ravishda shunday ishlab
chiqilishi kerakki, u quyidagilarni ta’minlasin:
− kurs mazmunini batafsilroq (to‘la) strukturalashtirish;
− interaktivlik – foydalanuvchining faoliyatiga bog’liq ravishda ma’lumotlarning
ko‘rsatilishini o‘zgartirish imkoniyati, shuningdek, o‘rganish yo‘nalishini o‘zgartirish
imkoniyati;
− kursning tushunchalarga oid qismida va nazariy ma’lumotlarning gipermatnli
strukturasi (ta’riflarga havolalar);
− kuchli ko‘rgazmali ma’lumotlardan foydalanish – turli xil rasmlar va tasvirlar,
animatsiyalar va boshqa multimedia vositalari;
−
bilimlarni mustahkamlash, olingan bilimlarni nazorat qilish va baholash uchun
multimediali elektron darslikda o‘rnatilgan amaliy va nazorat vositalaridan
foydalanish;
"Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - Issue 6 / 2021
ISSN 2181-063X
167
http://oac.dsmi-qf.uz
− turli xil elektron matnlar va grafik ta’lim materiallariga havolalar
(giperhavolalar) tizimining mavjudligi.
Yuqorida sanab o‘tilgan xususiyatlarni ta’minlash ushun multimediali elektron
darsliklarni yaratuvchilar multimediali elektron darsliklarga qo‘yiladigan talablardan
tashqari o‘zining kurslari uchun mundarijalarni loyihalash texnologiyasi bo‘yicha
bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak.
Multimediali elektron darsliklarni ishlab chiqishdagi
eng asosiy masala - bu
multimediali elektron darsliklarning sifati masalasidir. Sifatli ishlab chiqilgan
multimediali elektron darslik turli xil didaktik materiallar va ta’lim resurslarini o‘z
ichiga oladi. Bunday multimediali elektron darslik birinchi o‘rinda fanni mustaqil
o‘rganuvchi foydalanuvchilar uchun mo‘ljallangan bo‘lishi va ma’lumotlarni yetkazish
usullari bilab farq qilishi kerak.
Psixolog va uslubchilarning fikrlariga ko‘ra mustaqil o‘rganish uchun
mo‘ljallangan multimediali elektron darslikda sifatli tayyorlangan
didaktik material
o‘rganuvchilarda mustaqil o‘rganish uchun qiziqish, motivatsiya uyg’otishiga sabab
axborotlarning kompyuter grafikasi va multimedia elementlari bilan elektron shaklda
berilishi bilan birga bunday multimediali elektron darslik bilan ishlaganda
o‘rganuvchining psixik faoliyati faollashadi.
Multimediali elektron darslik ta’lim oluvchilarning mustaqil ishlashlari uchun
zarur bo‘lib u quyidagilarni ta’minlaydi:
O‘rganilayotgan materialni tushunishni yengillashtiradi. Chunki multimediali
elektron darsliklar ma’lumotlarni yetkazib berishning turli shakllari:
induktiv
yondashuv, ovozli va emotsiaonal xotira va h.k. larga asoslangan.
Ta’lim oluvchining ehtiyojlariga, tayyorgarlik darajasiga, intellektual
imkoniyatlariga moslashish imkoniga ega.
Murakkab hisoblashlar va shakl almashtirishlardan ozod etib fanning mazmuniga
e’tibor
qaratishga, ko‘p miqdordagi misollarni qarashga va yechishga imkon beradi.
Ta’lim olishning barcha bosqichlarida o‘z-o‘zini tekshirishning keng
imkoniyatlarini ta’minlaydi.
Ishni tartibli va chiroyli tarzda bezab o‘qituvchiga fayl yoki chop etilgan holda
taqdim etish imkonini beradi.
Chegaralanmagan miqdorda tushuntirishlar, takrorlashlar va h.k. larni beradigan
cheksiz sabr-toqatli ustoz vazifasini bajaradi.
Multimediali elektron darslik amaliy mashg’ulotlarda foydali hisoblanadi chunki
u:
Ko‘p miqdordagi masalalarni yechishda kompyuterdan foydalanish imkonini
beradi, olingan natijalarni tahlil qilish va ularning grafik interpretasiyasi uchun
ketadigan vaqtdan ozod etadi.
"Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - Issue 6 / 2021
ISSN 2181-063X
168
http://oac.dsmi-qf.uz
O‘qituvchiga mashg’ulotni kompyuterda mustaqil
ish shaklida olib borish
imkonini beradi va o‘qituvchining faqat rahbar va konsultant vazifasida bo‘lishini
ta’minlaydi.
O‘qituvchiga kompyuter yordamida ta’lim oluvchilarning bilimlarini tez va
samarali nazorat qilish, nazorat materiallarinining mazmuni va murakkablik darajasini
berish imkonini beradi.
Multimediali elektron darslik o‘qituvchi uchun qulay chunki u:
Ma’ruza va amaliyot darslariga o‘zi xoxlagan materiallarni kiritish, auditoriya
mashg’lulotlaridan tashqari talabalarning multimediali elektron darslik bilan mustaqil
ishlashlarini ta’minlash imkonini beradi.
Uy vazifalari, topshiriqlar va nazoratlarni tekshirish bilan bog’liq ishlardan ozod
etadi.
Auditoriyada ko‘riladigan va uyga berladigan misol va masalalarning mazmuni
va miqdori munosabatlarini optimallashtirish imkonini beradi.
Uy vazifalari va nazoratlarda talabalar bilan individual ishlashga imkon beradi.
