Mustaqil ish mavzu: faoliyat xavfsizligini taminlashningerganomikko’rsatkichlarini taxlil ilish bajardi: Elatov Farrux Qabul qildi: Oxunov Ravshan Reja

Download 23.38 Kb.
bet	1/3
Sana	08.04.2024
Hajmi	23.38 Kb.
	#191414

Bog'liq
Elatov Farrux HFX Mustaqil ishi
ikkinchi tartibli egri chiziqlar., bellashuv uz - 4-sinf-2022-2023-ktp, talabnoma 1 son, 11. m, 10-ma\'ruza Ma’lumotlar turlari. Ma’lumotlarning abstrakt tuzilma, Elektromantiyor Varyant, илова 10-9, Yadroning planetar modeliga oid kompyuter eksperimenti-fayllar.org, Qurilish materiallari texnologiyasi, Электр машиналари (2), .Ismatova Muhabbat. Ona tilini o‘qitishda rivojlangan xorijiy davlatlar slayd., 1.Hamza Hakimzoda Niyoziy asarlar tahlili, Ismatova Muhabbat, rfr, 546-548

MUSTAQIL Ish MAVZU: FAOLIYAT XAVFSIZLIGINI TAMINLASHNINGERGANOMIKKO’RSATKICHLARINI TAXLIL ILISH Bajardi: Elatov Farrux Qabul qildi: Oxunov Ravshan Reja: 1. Ergonomika haqida tushuncha 2. Ergonomikaning ishlab chiqarishdagi o’rni 3. Mehnat xavfsizligining ergonomik asoslari 4. Yoritish axamiyati, yoritish normalari 5. Ishlab chiqarishda yechiladigan ergonomik vazifalar 6. Xulosa 7. Foydalanilgan adabiyotlar Ergonomika (yunoncha: — ish, mehnat va — qonun) — kishi (kishilar guruhi)ni ishlab chiqarish faoliyati sharoitlari bilan bogʻliq holda kompleks oʻrganadigan fan; mehnat qurollari, sharoitlari va jarayonlarini takomillashtirish maqsadlarida inson, texnika, ishlab chiqarish muhitining oʻzaro taʼsiri va aloqalarini tadqiq etadi. Qadimdan mukammal mehnat qurolini ixtiro qilish, mehnat jarayonida inson organizmi holatini oʻrganish biror ishini bajarish uchun eng maqbul sharoitlar yaratish maqsadlari bilan bogʻliq boʻlgan. Insonning mehnat faoliyata uchun ent oʻngʻay mehnat qurollari, eng qulay mehnat sharoitlari yaratish yoʻlidagi dastlabki qadamlar 20-asr boʻsagʻasida boshlandi. Bu sohada birinchi keng miqyosdagi amaliy tadqiqotlar amerikalik amaliyetchimuhandis va menejer, ilmiy boshqarish maktabi asoschisi U.F.Teylor (qarang Teylorizm) tomonidan bajarildi. E. ishlab chiqarishning amaliyot ehtiyojlari taʼsirida, korxonalar faoliyatida inson omili rolining ortib borishi, fantexnika taraqqiyoti natijasida ilmiyamaliy fan sifatida paydo boʻldi. Eksperimental psixologiya, fiziologiya va mehnat gigiyenasi taʼsirida shakllandi; tibbiyot, biol., biomexanika, antropometriya, psixofiziologiya, sotsiologiya, mat., injenerlik va texnologik fanlar maʼlumotlari va metodologiyasidan, mehnatni tashkil etish va normalash tamoyillaridan foydalanadi, umumiy va ijtimoiy psixologiya, mehnat iqtisodiyoti, iqtisodiymatematik modellashtirish bilan bogʻliq. Ergonomik tadqiqotlarining maqsadi — xodimning ishlab chiqarishdagi tabiiy, ijtimoiypsixologik va texniktashkiliy sharoitlarga moslashuvini osonlashtirishdan iborat. E. diqqat markazida ishlab chiqarishdagi aniq sharoitlarda inson faoliyati, ishlab chiqarish muhitini inson organizmi xususiyatlari va imkoniyatlariga moslashtirish yoʻllari va usullarini topish turadi. E. oʻz tadqiqotlari asosida mehnat sharoitlarini yaxshilash va mehnat jarayonini qayta tashkil etish boʻyicha tavsiyalar ishlab chiqadi. "E." termini 1949-yil Angliyada shu soha boʻyicha tadqiqot ishlari olib boruvchi jamiyat tomonidan amaliyotga kiritilgan. E.da yana ikkita tamoyil boʻlib, ular insonni ishga, ishni insonga moslashtirish omillaridan iborat. Birinchisida samaradorlikni taʼminlash, ikkinchisida insonga qulaylik yaratish koʻzda tutiladi. E. kishining butun ish kuni davomida yuqori ishchanlik qobiliyatini taʼminlash uchun mehnat va dam olish rejimini ham oʻrganadi. E. boʻyicha barcha amalga oshiriladigan ishlar ishlab chiqarish samaradorliginy oshirish, ishlovchilar uchun qulayliklar yaratish va ayni paytda ularning salomatligini taʼminlashga qaratiladi. Shuning uchun barcha mehnat vositalari, qurollari, mashinalar E. talablarini hisobga olib loyihalashtiriladi va ishlab chiqariladi. E. bilan firma va kompaniyalarda dizaynerlar shugʻullanadilar. Oʻzbekistonning barcha texnika sohasidagi oliy oʻquv yurtlarida E. fani oʻqitiladi. Toshkent texnika universiteti, Toshkent arxitekturaqurilish, Toshkent toʻqimachilik va yengil sanoat, Toshkent sanʼat intlarida E. boʻyicha mutaxassislar tayyorlanadi. Ergonomika atrof-muhitning insonga ta’sirini tekshiradi Shuningdek ishchini muhitning zararli va xavfli ta’siridan himoya qilish yo’llarini ishlab chiqadi. Ergonomika mehnatni ilmiy tashkil qilishning bir qismi bo’lib, uning vazifasi fan va amaliyotning eng yangi yutuqlari asosida mehnat jarayonlarini takomillashtirishdan , mehnat unumini uzluksiz o’stirib borishdan, mehnat sharoitlarini yaxshilashdan, mehnat madaniyatini oshirishdan iborat. Tashqi omillarning insonga ta’siri : Iqtisodiy munosabatlar va boshqa omillar Ijtimoiy munosabatlar, urush mojarolari tabiiy ofatlar fauna (hayvonot), flora (o‘simlik), texnologiya energiya mehnat mahsuli mehnat vositalari mehnat predmeti. Mehnatni muhofaza qilish to‘rtta qismdan iborat: Mehnat xavfsizligining ergonomikasida mehnat jarayonlarida qulay sharoitlarni yaratish maqsadida insonning funksional imkoniyatlarini va afzalliklarini o‘rganadi. Bunda mehnat yuqori unumli va ishonchli bo‘ladi hamda intelektual va fizik rivojlanishga yangi imkoniyatlar ochadi. 1. mehnatni muhofaza qilishning umumiy masalallari: mehnatni muhofaza qilishning qonunlari asoslari, xavfsiz va sog‘lom ish sharoitlarini tashkil etish, mehnat sharoitini taxlil etish; sanoat sanitariyasi va ishlab chiqarish gigigenasi; xavfsizlik texnikasining umuminjinerlik masalasi; sanoatda yong‘inga qarshi kurash chora-tadbirlari. Mehnat xavfsizligining ergonomik asoslari Yoritish ahamiyati va normalari Yoritish sharoitlari yaxshilansa, ko’zni juda zo’riqtirish talab qilinadigan aniq ishlarda ham boshqa ishlarda ham mehnat unumi ortadi: Birinchi xolda mehnat unumi 15% ortadi… Yoritish normalarida quyidagilarga nisbatan talablar qo’yiladi: 1. Yoritilish darajasi : 2. Sifati: 3. avariyaviy yoritish: 4. yoritishning zaxira koeffitsienti: 5. Tozalash muddatlari Ishlab chiqarishda echiladigan asosiy ergonomik vazifalarni qo‘yidagi tartibda sinflashimiz va turlarga bo‘lishimiz mumkin: 1. Psixologik yuklanishni kamaytirish. 2. Shinam ishchi muhitini tanlash. 3. Ishni qulayligini ta’minlash. 4. Ishlab chiqarishni qulay (ratsional) tashkil qilish. 5. Kadrlar bilan ishlash. 6. Fiziologik yuklanishni kamaytirish. Psixologik yuklanishni kamaytirish: nazorat tizimlarini avtomatlashtirish; ishlab chiqarish jarayonlarini stabillashtirish; shinam havo iqlimini va yorug‘ligini yaratish shovqin va titrashga qarshi kurash tadbirlari ishlab chiqarish ziddiyatini yaxshilash Shinam ishchi muhitini tanlash: Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigienik normalari Ishlab chiqarish mikroiqlimi normalari mehnat xavfsizligi standartlari sistemasi "Ish zonasi mikroiqlimi" ga asosan belgilangan. Ular gigienik va texnik iqtisodiy negizlarga asoslangan. Sanoat korxonalari xonalarining xarakteri, yil fasllari va ish kategoriyasiga qarab, ulardagi harorat, nisbiy namlik va havo harakatining ish joylari uchun ruxsat etilgan normalari belgilangan. Ishlab chiqarish xonalari ish xonasidagi havoning harorati, nisbiy namligi va harakat tezligining risoladagi normalari. Sovuq Yengil - I 20 – 23 60 - 30 0,2 O‘rtacha og‘irlikdagi-IIa 18 – 20 60 - 40 0,2 O‘rtacha og‘irlikdagi-IIb 17 –19 60 - 40 0,3 Og‘ir-III 16 – 18 60 - 40 0,3 Download 23.38 Kb.

Download 23.38 Kb.