Hozirda, amaliy dasturlar, asosan, Visual C++, C#, Borland Delphi,
Borland C++, Java, Phyhon kabi tillarda tuziladi. O`zbekistonda
ko`pchilik Delphi dan foydalanadi. Buning asosiy sababi:
soddaligi,
komponentlarning ko`pligi, interfeysining tushunarliligi va h.k. Delphida
birinchi ishlagan odam ham qanaqadir dastur tuzishi oson kechadi. Lekin,
Windows da dasturning asosiy ishlash mohiyatini ancha keyin
biladi(komponentlarning ko`pligi va API funksiyalari dasturda
ko`rsatilmasligi uchun). Yana bir tarafi, Delphi(Pascal) operativ xotirani
tejashga kelganda ancha oqsaydi. Unda o`zgaruvchilarni oldindan e'lon
qilib qo`yish evaziga ishlatilmaydigan o`zgaruvchilar va massivlar ham
joy olib turadi. Eng keng tarqalgan dasturlash tili(Windows OS ida)
Microsoft Visual C++ tilidir. Ko`pchilik dasturlar hozirda shu tilda
tuziladi.
Umuman olganda, C ga o`xshash(C-подобный) tillar hozirda
dasturlashda yetakchi. Deyarli hamma zamonaviy tillarning asosida C
yotadi. Bundan tashqari, Turli komputer o'yinlari tuzishda yoki kichik
hajmdagi dasturlar tayyorlashda LUA script
yoki JavaScript tillari ham
keng ishlatilmoqda. Biz sizga xozirgi kunda keng tarqalgan desktop
dasturlashda ishlatiladigan dasturlash tillaridan bazilari haqida aytib
o'tamiz: Delphi (talaff. délfi) — dasturlash tillaridan biri.
Borland firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan. Delphi dasturlash tili
ishlatiladi va avvaldan Borland Delphi paketi tarkibiga kiritilgan. Shu
bilan bir qatorda 2003-yildan hozirgacha qoʻllanilayotgan shu nomga ega
bulgan. Object Pascal — Pascal tilidan bir qancha kengaytirishlar va
toʻldirishlar orqali kelib chiqqan boʻlib, u ob'yektga yoʻnaltirilgan
dasturlash tili hisoblanadi. Avvaldan ushbu
dasturlash muhiti faqatgina
Microsoft Windows amaliyot tizimi uchun dasturlar yaratishga
mo'ljallangan, keyinchalik esa GNU/Linux hamda Kylix tizimlari uchun
moslashtirildi, lekin 2002-yilgi Kylix 3 sonidan so'ng ishlab chiqarish
to'xtatildi, ko'p o'tmay esa Microsoft.NET tizimini qo'llab quvvatlashi
to'g'risida e'lon qilindi. Lazarus proekti amaliyotidagi (Free Pascal)
dasturlash tili Delphi dasturlash muhitida GNU/Linux, Mac OS X va
Windows CE platformalari uchun dasturlar yaratishga imkoniyat beradi.
Visual Basic (talaffuzi: "Vijual Beysik") –
Microsoft korporatsiydan
dasturlash tili va uning uchun dasturlash muhitdir. U BASICdan ko`p
tushunchalar oldi va tez rasmli interfeys bilan dasturlar taraqqiyot
ta`minlaydi. Oxirgi versiya 6.0 1998 yilda reliz kelishdi. Microsoftdan
voris Visual Basic .NET 2002 yilda paydo bo`ldi. Java dasturlash tili - eng
yaxshi dasturlash tillaridan biri bo'lib unda korporativ darajadagi
mahsulotlarni(dasturlarni) yaratish mumkin.Bu dasturlash tili Oak
dasturlash tili asosida paydo bo'ldi. Oak dasturlash tili 90-yillarning
boshida Sun Microsystems tomonidan platformaga(Operatsion tizimga)
bog'liq bo'lmagan holda ishlovchi yangi
avlod aqlli qurilmalarini
yaratishni maqsad qilib harakat boshlagan edi. Bunga erishish uchun Sun
hodimlari C++ ni ishlatishni rejalashtirdilar, lekin ba'zi sabablarga ko'ra
bu fikridan voz kechishdi.Oak muvofaqiyatsiz chiqdi va 1995-yilda Sun
uning nomini Java ga almashtirdi, va uni WWW rivojlanishiga hizmat
qilishi uchun ma'lum o'zgarishlar qilishdi. Java Obyektga Yo'naltirilgan
Dasturlash(OOP-object oriented programming) tili va u C++ ga ancha
o'xshash.Eng ko'p yo'l qo'yildigan xatolarga sabab bo'luvchi qismalari
olib
tashlanib, Java dasturlash tili ancha soddalashtirildi. Java kod
yozilgan fayllar(*.java bilan nihoyalanuvchi) kompilatsiyadan keyin bayt
kod(bytecode) ga o'tadi va bu bayt kod interpretator tomonidan o'qib
yurgizdiriladi.
