dasturlarni kompyuterga tushuntirish uchun kompilyator degan
qo'shimcha dastur kerak bo'ladi. Web dasturlashda ham huddi shunday
jarayon sodir bo'ladi. Siz internetdagi saytlarni ko'rishlik uchun
ishlatadiganingiz Brauzerlar - web dasturlash tillarining bazilarini
kompilyatori hisoblanadi. Web dasturlashda
yana shunday tillar ham
borki ularni brouzer kompyuterga tarjima qilib tushuntirib bera olmaydi,
lekin bunday tillar web saytni asosini tashkil etadi. Ana shunday tillarni
brouzer tushunadigan qilib berish uchun ham Web server ga o'xshagan
dasturlar (kompilyator yoki interpretatorlar) to'plami kerak bo'ladi.
Bunday dasturlar esa sayt joylashgan serverlarda turadi, qachonki unga
so'rov yuborganingizda (istalgan biror ssilkani bosganingizda, birinchi
marta saytni ochganingizda va hokazo...) shu sayt joylashgan serverdagi
Web server dasturlari sizning brauzeringizga
saytni brauzer
tushunmaydigan tillarda yozilgan joylarini tarjima qilib jo'natadi.
Shunday qilib klient - yani siz tomondagi web saytni kodlarini
kompyuteringizga tushuntirib beradigan tarjimon bu - Brauzer,
server
tomonidagi web saytni sizning brauzeringiz tushunmaydigan joylarini
unga tarjima qilib jo'natadigan tarjimon bu Web Server hisoblanadi
.html bo'lsa uni shundoq, aks holda masalan .php bo'lsa PHP serverdagi
interpretator orqali brauzer tushunadigan tilga tarjima qildiradi(shuni
ichida ma`lumotlar bazasidan ham kerakli ma`lumotlar yuklab olinadi) va
natijani sizni brauzeringizga jo'natadi. PHP dasturlash tili yordamida sayt
yaratish uchun avvalo o'z shaxsiy komputeringizda
Virtual server
o'rnatishingiz lozim.
Masalan Denwer, yoki XAMPP yoki WAMPP Brauzeringiz o'zi
tushunadigan tilda kelgan sayt kodlarini natijasini ekraningizda sizga
ko'rsatib beradi va siz tayyor saytni ko'rasiz. Demak, agar web dasturlash
bilan
shug'ullanaman
deydigan
bo'lsangiz,
minimum:
HTML,CSS,JavaScript,PHP,MySQL larni bilishingiz kerak ekan. Bunda
HTML-> Sayt karkasini yasaydi, CSS- saytni pardozini(dizaynini)
amalga oshiradi, Javascript - saytni dinamikasi(haraktlarini) ta`minlaydi,
PHP - saytni mantiqiy amallarini bajaradi(masalan siz login bo'lganmisiz,
yoki yo'qmi, login bo'lgan bo'lsangiz sizda nimalar chiqadi, aks xolda
nimalar...), MySQL - PHP bilan hamkorlikda saytga ma`lumotlar
bazasidan ma`lumotlarni o'qib olish, yozish, o'zgartirish
uchun xizmat
qiladi. Programmani yaratish jarayonidagi uning nomlari Beta versiya -
bu versiya programmani ommaga havola qilinib, ularning fikri bo`yicha
programmaga turli o`zgartirishlar kiritiluvchi versiyasi.
Programmaning bu versiyasi, odatda, tekin bo`lib, ko`pchilik
hukmiga havola etiladi. Programmaning bu versiyasi orqali sizga
yetkazilgan ziyon qoplanmaydi(fayllaringizning o`chib ketishi, OS ning
buzilishi va h.k.). Hozirda ko`pchilik firmalar o`z mahsulotlarini Beta
versiyasini chiqarib, o`z mahsulotlarini takomillashtirib bormoqdalar.
Bundan, programma ishlab chiqarish bo`yicha yetakchi bo`lgan Microsoft
korporatsiyasi ham mustasno emas(Windows Vista, Office 2007,
Exchange Server 2007, Internet Explorer 7 va h.k.).
Release
Candidate(versiya nomzodi) - bu versiyaning nomidan ma'lumki, u
haqiqiy, sotuvga chiqariladigan versiyaga kandidat(nomzod)dir. Bu kabi
versiyalar qisqacha RC deb ataladi. Shu turdagi versiyalar esa, RC1, RC2
kabi nomlanadi. Ko`pchilik RC versiyalar sotuvga chiqariladi, chunki bu
versiya o`zida ma'lum bir imkoniyatlarni jamlagan bo`ladi va bu versiya
orqali yetkazilgan zarar programmani yaratgan firma tomonidan
qoplanadi. Final Release(so`nggi versiya) - programmani yaratishda
qo`yilgan maqsadni "to`liq" amalga oshiruvchi versiya. Bu versiyani
"alfa" versiya deb ham atashadi. Bu versiya o`z bahosida sotiladi, unga
ko`rsatiluvchi xizmatlarning barchasi programma yaratuvchisi tomonidan
ko`rsatiladi.
