Muzokaralarning ba’zi asosiy sabablari




Download 136,33 Kb.
bet4/7
Sana14.05.2024
Hajmi136,33 Kb.
#232630
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Amirxon

Muzokaralarning ba’zi asosiy sabablari:

  1. Nizolarning tarkibiy sabablari – noqonuniy hukumat, hukumat hokimiyatining yo’qligi, past siyosiy ishtirok, teng bo’lmagan siyosiy va ijtimoiy imkoniyatlar, tabiiy resurslardan bir xil foydalanish va boshqalar;

  2. To’qnashuvlarning bevosita sabablari bo’lgan hodisalar – masalan: nazoratsiz xavfsizlik xizmatlari, inson huquqlarining buzilishi, qo’shni davlatlardagi vaziyatni beqarorlashtirish, yengil qurollarga egalik qilishning ko’payishi va boshqalar;

  3. Zo’ravonlik avj olishiga va keyinchalik nizolarning kuchayishiga olib kelishi mumkin bo’lgan «mojarolarni defraktorlar» (mojaro qo’zg’atuvchilari) deb ataladigan narsalar. Masalan, mamlakatdagi saylovlar, milliy valyutaning qulashi, ishsizlikning keskin o’sishi, narxlarning oshishi yoki asosiy tovarlarning tanqisligi, davlat kapitalining oqib chiqishi, asosiy siyosiy liderning qamoqqa olinishi yoki o’ldirilishi. ;

  4. Mojaro dinamikasini uzaytiruvchi omillar – qarama-qarshi tomonlarning radikallashishi, urush iqtisodiyotining rivojlanishi, qurollarning mavjudligi va boshqalar;

  5. Tinchlik o’rnatishga yordam beradigan omillar – ishtirok etuvchi tomonlar o’rtasidagi muloqot, demobilizatsiya jarayoni, islohotlar, kamsitishlarga qarshi choralar, fuqarolik jamiyatining tinchlikni saqlash majburiyati

Mojaro
Zamonaviy professional adabiyotlarda biz mojarolarning ko’plab bo’linishlari, tipologiyalari va tasniflarini uchratishimiz mumkin. Mojarolarning kelib chiqishida va tomonlarning xatti-harakatlarida bir qancha omillar rol o’ynaydi. Bu, xususan, tomonlarning o’zaro munosabatlar tarixi, ularning tabiati, ziddiyatli vaziyatni idrok etish va tushuntirishdir.Kelishmovchiliknini tekshirishda ularning asl ma’nosiga chuqur kirib borish va ularning asosiy mohiyatini tushunish kerak.
Shuningdek biz ziddiyatlarni ba’zi mezonlarga ko’ra bir nechta guruhlarga ajratishimiz mumkin. Ushbu bo’linishlar umumiy xususiyatlar va mezonlarga bog’liq bo’ladi, biz ularni ziddiyatning asosiy mazmunini ifodalash uchun muhim va hal qiluvchi deb hisoblaymiz. L.Xofreyterning fikricha, bunday xususiyat va mezonlar quyidagilar:

  • nizoda ishtirok etuvchi tomonlar (shaxs, shaxslararo, shaxs va guruh o’rtasida, guruhlar o’rtasida, davlatlar yoki davlatlar guruhlari o’rtasida);

  • ziddiyat darajasi (gorizontal yoki vertikal yo’naltirilgan to’qnashuvlar);

  • ziddiyatga sabab bo’lgan ehtiyojlarning tabiati (moddiy, nomoddiy, ma’naviy);

  • mojaroning davomiyligi (qisqa muddatli, tez, uzoq muddatli va boshqalar);

  • mojaroning oqibatlari (konstruktiv, buzg’unchi).

Manfaatlarga ko’ra tasniflash yana bir mumkin bo’lgan bo’linishdir: manfaatdor tomonlarning manfaatlari farqlanadi va ular bir nechta omillarga (ehtiyojlar, istaklar, tashvishlar va boshqalar) bog’liq. Ushbu omillar to’qnashganda nizolar yuzaga keladi.
Xalqaro munosabatlardagi hozirgi konflikt nazariyasi ikki turdagi konflikt: simmetrik va assimetrik konfliktlarni tan oladi. Simmetrik to’qnashuv – bu nisbatan o’xshash tomonlar o’rtasidagi, masalan, davlatlar, siyosiy partiyalar va boshqalar o’rtasidagi manfaatlar to’qnashuvi. Asimmetrik ziddiyat – bu turli guruhlar o’rtasidagi, masalan, ozchilik va ko’pchilik, xodimlar va ish beruvchilar o’rtasidagi ziddiyat, hukumat va isyonchilar va hokazo. Bunday mojaro paytida hukmron partiya o’z manfaatlari, qadriyatlari va ehtiyojlarini himoya qilish uchun qulayroq sharoitga ega, chunki u buni amalga oshirish uchun unda vositalar va resurslar mavjud. Hokimiyatning mutanosibligi va ishtirokchilarning mavqeini o’zgartirish assimetrik mojaroning yechimidir.
Mojaroning borishi tomonlar tomonidan emas, balki konfliktning ob’ekti bilan belgilanadi. Umumlashtirilgan ta’riflarga ko’ra, nizolarning ob’ektlari odatda resurslar, kuch, maqom, o’ziga xoslik va qadriyatlardir va nizolarning sabablari quyidagilardir:

  • qondirilmagan ehtiyojlar (mavjud, xavfsizlik, ijtimoiy ehtiyojlar),

  • shaxs (etnik, irqiy, diniy…),

  • axloqiy jihatlar (din, mafkura, axloqiy qadriyatlar),

  • adolat (adolatsizlikni idrok etish, qonun oldida tengsizlik),

  • huquqlar (inson huquqlarining poymol bo’lishi)

  • imtiyozlarni taqsimlash (hokimiyat, pul, ish, yer, ijtimoiy mavqe),

  • resurslarni taqsimlash va ulardan foydalanish (moliya, suv, energiya, oziq-ovqat va boshqalar).



Download 136,33 Kb.
1   2   3   4   5   6   7




Download 136,33 Kb.
Bosh sahifa
Aloqalar
    Bosh sahifa
Dərs
Mühazirə
Qaydalar
Referat
Xülasə
Yazı


Muzokaralarning ba’zi asosiy sabablari

Download 136,33 Kb.