|
Mustaqtil ish
|
| bet | 2/3 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 0,79 Mb. | | #231524 |
Boshqaruv Qurilmasi (BQ) – oldin bajarilgan operatsiyalarning natijalari va ayni fursatda bajarilayotgan operatsiyadan kelib chiqadigan muayyan boshqaruv signallarini (boshqaruv impulslarini) shakllantirib, mashinaning barcha bloklariga zaruriy fursatlarda uzatib boradi.
3-rasm.Boshqaruv qurilmasi
Registrlar – uzunligi turlicha bo’la oladigan tez ishlovchi xotira uyalari (standart uzunligi 1 bayt ga teng va ish tezligi ancha past bo’lgan AXQ uyalaridan farq qiladi); Protsessorning Interfeys Tizimi – ShKning boshqa qurilmalari bilan ulanib, aloqa bog’lashni ta’minlaydi.
4-rasm.Protsessornig registrlari
Protsessor arxitekturasi
Protsessor arxitekturasi – foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraladigan mantiqiy tuzilish bo’lib, protsessor tizimini tuzish uchun zarur bo’ladigan funktsiyalarning apparatlar va dasturlar vosita amalga oshirilishiga ko’ra mikroprotsessorda joriy etiladigan imkoniyatlarni belgilab beradi. x86(x32) va x64 kabi ifodalarga ko’plab duch kelammiz va shu protsesorning arxitekturasining belgisi hisoblanadi
Protsessorning kesh hotirasi – Kompyuter platasidagi yagona sinxron ishlovchi hotira qismi bo’lib operatsiyalarning ehtimolligini bashorat qiluvchi va opratsiyalarni ketma ketlik algoritmini saqlab turuvchi vazifasini o’taydi. Bu hotira hozirgi kunda 3 bosqichdan iborat bo’lib L1, L2 va L3 deb belgilanadi. Optimal variant L2 bosqich 2MB L3 bosqich esa 4-6MB bo’lib kelmoqda.
- Protssesorning hamyon qatlamining tezligi (clock speed) uning ishlash tezligini belgilaydi. Hamyon qatlamlari odatda gigahertz (GHz) yoki megahertz (MHz) shaklida ifodalangan.
- Zamonaviy protsessorlar o'zlarining arxividan foydalanadigan boshqaruv tizimlari (operating system) bilan moslashadi.
- Ularda kelib chiqadigan shaxsiyliklar, masalan, hyper-threading (ko'plab tashqi yo'nalishlarni bajarish) va multithreading (bir nechta vazifalarni bir vaqtda bajarish) kabi funktsiyalar mavjud bo'lishi mumkin.
5-rasm. Protsessorning Kesh xotirasi
Tartibga solish: Protsessorlar, kompyuter instruksiyalarini o'qish, tahlil qilish va bajarish bilan shug'ullanadigan tarkibiy tartiblovchi qurilmalardir.
Tarkibiy tartib: Protsessorlar, xotiraga o'rnatilgan ma'lumotlarni muvofiqlashtirish, amalga oshirish, qaytarish va saqlash uchun xodimlarini bajaradigan tarkibiy tartiblovchi elementlarga ega.
6-rasm. Kompyuterning ishlash arxitekturasi
Amalni bajarish tezligi: Protsessorlarning amalni bajarish tezligi (firqilash tezligi) kompyuterning ish faoliyatining asosiy ko'rsatkichlari hisoblanadi. Yuqori firqilash tezligi, amallarni tez va samarali bajarish imkonini beradi.
Barkamollar soni: Protsessorlar, instruksiyalar ketma-ketligini qabul qilib, ularni bir-marta amalga oshirish uchun instruksiyalar ketma-ketligidagi elementlar (barkamollar) sonini belgilaydi.
Kuch sarflanishi: Protsessorlar, ma'lum bir amalni bajarish uchun zarur bo'lgan kuchni ta'minlash uchun elektr energiyasidan foydalanadi. Eng yaxshi protsessorlar, kuch sarflanishini kamaytiradi va energiya samaradorligini oshiradi.
Parallallik: Zamonaviy protsessorlar, barcha amallarni bir vaqtda bir nechta ishlab chiqarishga imkon beruvchi parallel amalga oshirish tehnologiyalarini qo'llaydigan bajarish uchun parallallik qobiliyatiga ega bo'lishi mumkin.
Protsessorning Bajaradigan Vazifalari:
- Aritmetik va algebraik hisoblash: Protsessorlar, sonlarni qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo'lishish kabi arifmetik amallarni bajarish uchun ishlatiladi.
- Ma'lumotlar saqlash va o'qish: Protsessorlar, ma'lumotlarni xotira yotkasida saqlash va uni kerakli vaqtda o'qish imkonini beradigan to'plamlar hisoblash uchun foydalaniladi.
7-rasm. AMDA Ryzen protsessori
- Bajarish buyruqlarini bajarish: Protsessorlar, kompyuterning boshqarish tizimining yordamida kelib tushadigan amallarni bajarish buyruqlarini hisoblash va ularni bajarishda ishtirok etadi.
- Tarmoqlar orasidagi ma'lumotlar almashinuvi: Protsessorlar, kompyuter tarmog'ida ma'lumot almashinuvi amalga oshiradigan arqonlar sifatida xizmat qiladi.
Instruksiyalar bajarish: Protsessorlar, kompyuter tizimi tomonidan berilgan instruksiyalarni o'qib, tahlil qilib, bajarishlarini amalga oshirish bilan shug'ullanadi..
Hisoblash: Protsessorlar, ma'lumotlarni hisoblash uchun matematik amallarini bajarishda ishlatiladi. Bu o'z ichiga sonlar, matritsalar, musbat yoki manfiy sonlarni muqobil qiymatlar bilan solish, katta sonlar, kichik sonlar, koeffitsientlar va boshqa ma'lumotlarni hisoblashni o'z ichiga oladi.
Kontrol: Protsessorlar, kompyuter tizimi va qurilmalarining faoliyatini boshqarish uchun kontrol amallarini bajarish bilan shug'ullanadi. Ular instruksiyalarni bajarish va instruksiyalar ketma-ketligini to'g'ri qilish jarayonlarini o'zlarida bajarishadi.
Input va output birlashmasi: Protsessorlar, tizimning kiritish (input) va chiqish (output) qurilmalari bilan bog'liq amallarni bajarish uchun interfeyslar bilan hamkorlik qiladi. Bu, foydalanuvchining buyruqlarini qabul qilish va natijalarni chiqarish, kommunikatsiya uchun ulanish, sensorlarni boshqarish va boshqalar kabi vazifalarni o'z ichiga oladi.
Shunday qilib, zamonaviy protsessorlar, kompyuterlarning asosiy qismidir va ularning tuzilishi, xususiyatlari va bajaradigan vazifalari, yuqori ish tezligini, muhandislik kelajakdagi rivojlanishini va yangi xususiyatlarini ta'minlaydi.
|
| |
