2.3 Kompyuter qo`shimcha dasturlari Drayverlar. Ular kampyuterbilan boshqa qurilmalar o`rtasida muloqot o`rnatishga xizmat
qiluvchi dasturlar dir ular xarbir qurilma (klavyatura,printer, sichqoncha va
xokazo) lar uchun aloxida ishlab chiqariladi, hu qurilmalarini kampyuter bilan
xamkorlikda ishlashini ta`minlaydi va nazorat qilib boradi masalan Mouse.com-
kampyuteri bilan sichqoncha o`rtasidagi muloqotni tayyorlaydi.
Utilitlar. Utilitlarga arxivlash, formatlash vositalari anti viruslar deagnostika vositalari
optemallash vositalari komunikatsya vositalari xtirani boshqaruvchi vositari misol
keltirish mumkin. Arxivlash vositalari yoki arxivatorlar-maxsus usullar yordamida
fayl xajmini qisib kichraytirishga ularning arxivlarini xosil qilishga xizmat
qiluvchi vositalardir.
Arxivlangan fayllar birqancha qulayliklarga ega masalan:
Ularga maxsus kapyuter viruslarning 90% dan ko`prog`I ta`sir etolmaydi. Matnli
fayllar xajmi 50-60% qisqaradi. Ularni boshqa foydalanuvchilardan ximoya
qilishning samarali usullari.Zamonaviy arxivatorlarga PKZIP, ARJ, PAK, RAR,
WINRAR, WINZIP, kabi dasturlarni misol keltirish mumkin.
Formatlash vositalari. Ma`lumot yozishdan oldin disclar satrlari sektorlarga sektorlar esa klasterlarga
klasterlar esa ma`lumotlar yoziladigan yo`lakchalarga bo`linadi. Shundan keyin
disklar ishchi xotiraga keladi bu esa ma`lumotlarning disda optimal
Xamda zarur payti kerakli ma`lumotlarni tezda izlab topishga imkon beradi disklar
satxlarini shunday sektor va klasterlarga bo`lish diskni formatlash deyiladi va bu
jarayonni maxsus dasturlar yordamida bajariladi. Formatlangan 3.5 diyumlik
33
disketada 18 sektor va 80 yo`lak bo`ladi bitta sektorning yo`lklari sig`imi 51.2
baytga teng bo`lib ular klasterlar deyiladi.
