|
Muvozanatli issiqlik nurlanishi va yorug’likning kvant xususiyatlari
|
| bet | 3/4 | | Sana | 30.11.2022 | | Hajmi | 336 Kb. | | #32492 |
Bog'liq Yorug’likning kvant hodisalari sabzini quritish texnologiyasini takomillashtirish, 506-Article Text-1205-1-10-20201028, Usmonov Islomiddin, Milliy hisoblar tizimida ishlab chiqarish sohasining chegaralari 2, 1 kurs magistrlarining IPI bo\'yicha taqsimlanishi uz, muzqaymoq, Sholg\'om yetishtirish, мақола алишер АВАЗОВ, MARKAZIY OSIYO VA KAVKAZDA BOZORGA, Dukkakli don ekinlari zararkunandalari va ularga qarshi kurash, 1-илова (ТАТУ КФ), guruhlash usuli 7, Architecture Studio by Slidesgo, ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ЭКИНЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШ, 1.O\'tkir Hoshimov- Dunyoning ishlariYORUG’LIK BOSIMI
Maksvell nazariyasiga binoan, jism sirtiga tushayotgan har qanday elektromagnit to'lqin jismga bosim beradi. Bu bosim Р=w(1+), w - sirtga tushayotgan yorug’lik dastasi energiyasining hajmiy zichligi, - sirtning yorug’lik qaytarish koeffitsiyenti. Yorug’lik bosimini birinchi bo'lib 1900 yilda P.N. Lebedev tajribada aniqladi: osongina buriladigan parrakning qanotlaridan biri qoraytirilgan, ikinchisi esa yaltiroq qilib yasalgan (15.9-rasm). Bu qanotlarni navbatma-navbat yoritish natijasida hosil bo'ladigan parakklarning buralishlri taqqoslanadi. Yaltiroq sirt uchun =1. Shuning uchun Ря = (1+)=2w.
Yorug’likni to'la yutuvchi qoraytirilgan sirt uchun =0. Natijada
Рx = (1+)=
Nisbati
Ря / Рк = 2
Tajriba bu natijani tasdiqladi.
Yorug’lik bosimini kvant tasavvurlar asosida ham tushuntirish mumkin.
KOMPTON EFFEKTI
Yorug’likning korpuskulyar xossalari Kompton effektida yorqin nomoyon bo'ladi. Amerikalik fizik Kompton 1923 yilda engil atomli moddalarda monoxromatik rentgen nurlarining sochilishini o'rganayotib, sochilgan nurlanish tarkibida birlamchi to'lqin uzunlikli nurlanish bilan birga kattaroq to'lqin uzunlikli nurlanish borligini aniqladi. Tajribalar =- farq tushuvchi nurlanishning to'lqin uzunligi , sochuvchi jismga bog’liq bo'lmay, faqat sochilish burchagi ga bog’liqligini ko'rsatdi:
= - = 2 с sin2 /2
bu yerdagi с kompton doimiysi deb ataladi va с=2,41.10-12 m ga teng. 3.10 -rasmda ko'rsatilgan D1, D2 diafragmalardan o'tgan ingichka rentgen nurlari Kr kristallga tushadi. Sochilgan nurlanishni Sn - spektrograf yordamida tekshirish mumkin. Nurlanish yo'nalishda (=0) o'zgarmaydi, boshqa yo'nalishlarda sin2 /2.
Shunday qilib, Kompton effekti deb nurlanish (rentgen, - nurlanish) moddaning erkin elektronlarida sochilishi natijasida to'qin uzunligining ortishiga aytiladi.
To'lqin nazariya nuqtai nazaridan bu hodisani tushintirib bo'lmaydi. Elektron yorug’lik to'lqini ta'sirida shu to'lqin chastotasiga teng chastota bilan tebranishi va shu chastotaga teng to'lqin nurlantirishi kerak.
Kvant nuqtai nazariga ko'ra rentgen fotonlarining kristall elektronlari bilan ta'sirlashganda yuqoridagi ifoda hosil bo'ladi bunda с=h/m0c. hisob-kitoblar с uchun yuqoridagi son qiymatini beradi.
|
| |
