• III. Maktabgacha yoshdagi bolani maktabda oqishga jismoniy tayyorgarligi
    		•

    N. M. Kayumova




    Download 18,65 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet141/288
    Sana25.01.2024
    Hajmi18,65 Mb.
    #146071
    1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   288
    Bog'liq
    Maktabgacha pedagogika F.Qodirova 2019

    Musiqa mashg'ulotlarida: 
    musiqa tinglash, musiqiy-ritmik 
    harakatlar, qo'shiq aytish, bolalar cholg'u asboblarida chalish, 
    turli harakatli o'yinlar o'rgatiladi.
    Shuningdek, Ona Vatan, mashhur sarkardalar, buyuk 
    siymolar, xalq amaliy san'ati, an'anaviy bayramlar, kattalar 
    mehnati, transport va aloqa vositalari, buyumlar haqida bola 
    o'z tanasining qismlarini o'rganish orqali boshlang'ich sinf 
    ta'limiga tayyorlanadi. Bu bilim va ko'nikmalar bolalarni 
    1-sinfdagi tegishli o'quv fanlarini 
    egallashlari uchun 
    tayyorgarliklarini tashkil qiladi.
    Ko'pchilik psixolog-pedagog olimlarning (A.M.Leushina, 
    D.B.Elkonin, L.E.Jurova, F.R.Qodirova) ta'kidlashicha, maktab­
    gacha ta'lim muassasasida va maktab ta'limidagi o'qitishdagi 
    bog'liqlik maktabda fanlarni o'qitish uchun zamin yaratishga 
    xizmat qiladi. Shunday qilib maktabdagi o'qishga aqliy 
    tayyorgarlik bolalarni aqliy va nutqiy rivojlantirishning o'zaro 
    bog'langan tarkibiy qismlaridan tarkib topadi. Bilish faoliyati, 
    bilish qiziqishlari, bola tafakkuri usullari, atrof-olam haqidagi 
    anglangan, tizimlashtirilgan tasavvurlar hamda elementar 
    tasavvurlar, nutq va elementar o'quv faoliyati umumiy 
    darajasining birligi bolalarda maktabdagi o'quv materialini 
    egallashga aqliy tayyorgarlikni vujudga keltiradi.
    III. Maktabgacha yoshdagi bolani maktabda o'qishga
    jismoniy tayyorgarligi
    Maktabda o'qishga tayyorgarlik bu - bolani maktabda 
    muvaffaqiyatli o'kishi uchun asosiy negiz hisoblanadi. Maktab­
    ga borish munosabati bilan bolaning kun tartibi, turmush 
    tarzida jiddiy o'zgarishlarning paydo bo'lishi, darslarning 
    davomiyligi jismoniy zo'r berishni keltirib chiqaradi. Maktabga 
    jismoniy tayyorgarlik quyidagi omillarga bog'liq:
    382

    - Bola salomatligining yaxshi bo'lishi;
    - Bola organizmining chiniqqanligi;
    - Ma'lum darajada chidamliligi va ish qobiliyati;
    - Kasalliklarga qarshilik ko'rsata olish xususiyatlariga 
    bog'liq.
    Bu 
    bolaning 
    jismoniy 
    va 
    nerv-psixologik 
    uyg'un 
    rivojlanganligi, morfologik va fiziologik rivojlanishining yosh 
    ko'rsatkicMariga muvofiqligi (yoki birmuncha ilgariligi}.
    Maktabgacha ta'lim muassasasida bolalarni jismoniy 
    jihatdan tarbiyalashda:
    - Jismoniy mashqlar va jismoniy o'yinlar;
    - Ertalabki badantarbiya mashqlari;
    - Asosiy harakatlar (yugurish, sakrash, tashlash, ilib olish, 
    irg'itish, emaklab yurish, tirmashib chiqish, muvozanatni 
    saqlash) mashqlari;
    - Umumrivojlantiruvchi mashqlar (qo'l va yelka, oyoq, gavda 
    uchun mashqlar, saflanish va qayta saflanish, velosipedda 
    uchish va suzish);
    - Chiniqtirish va sog'lomlashtirish - gigiyenik badantarbiya 
    mashqlari, chiniqtirish, qomatni to'g'ri tutish ko'nikmasini 
    tarbiyalash;
    - Ochiq havodagi sport o'yinlari (sakrab o'ynaladigan, 
    irg'itib, ilib olib o'ynaladigan o'yinlar);
    - Ermak o'yinlar;
    - O'zbek xalq harakatli o'yinlari o'ynaladi.
    Shuningdek, gigiyena va o'z-o'ziga hurmat:
    - Uxlash gigiyenasi;
    - Shaxsiy gigiyenasi;
    - Ovqatlanish gigiyenasi;
    - Madaniy gigiyenik ko'nikmalarni aniqlash va o'z-o'zini 
    hurmat qilish (o'ziga xos gigiyena, shikastlanishni oldini olish).
    Maktabga tayyorlashda maktabgacha yoshdagi bolalarda 
    mayda matorikani rivojiantirish (ushlash, yopish, qirqish, 
    bo'lish), qo'l barmoqlari va qo'llarni ishlatlsh alohida o'rin 
    egallaydi. Bu bolani maktabda yozuvni muvaffaqiyatli egallashi
    383

    uchun zamin hozirlaydi. Jismoniy tayyorgarlikbolada maktabga 
    yetuklikni shakllantirishning zaruriy sharti hisoblanadi. 
    Maktabgacha yetuklikni aniqlashda bola sog'lig'ining holati va 
    organizmning biologik yetukligini baholash (antropometrik 
    ko'rsatkichlarga: suyak, mushak, nafas olish va yurak-qon 
    tomir tizimining) rivojlanganligini nazarda tutuvchi ko'p 
    omilli tahlil, fiziologik funksiyalarning rivojlanishi darajasini 
    baholashdan iborat. Bularga:
    - Partada uzoq vaqt o'tirish uchun zarur bo'ladigan 
    tormozlash qobiliyatining rivojlanganligi;
    - Harakatlarini yaxshi boshqara olish (yozish, rasm solishga 
    aloqador grafik vazifalarni bajarishda barmoqlarning mayda 
    harakatlari);
    - Ijobiy va tormozlanishga xos shartli aloqalarni nisbatan 
    tez hosil qilish hamda mustahkamlash;
    - Ikkinchi signal tizimining yetarlicha rivojlanganligi.
    Bu davrda bolaning bo'yi 120 sm ga yetadi, og'irligi 22-24 kg 
    bo'lishi jismoniy norma hisoblanadi.
    Kun tartibi, chiniqtiruvchi muolajalar, muntazam jismoniy 
    tarbiya mashg'ulotlari, xilma-xil harakatli o'yinlar va jismoniy 
    mashqlar faol harakat tartibi bolalarni maktabda o'qishga 
    jismoniy tayyorgarligini ta'minlashning zaruriy shartlari 
    hisoblanadi.

    Download 18,65 Mb.
    1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   288




    Download 18,65 Mb.
    Pdf ko'rish