rish
om illari
sarflari
kom b in a tsiy ala rin i
ifodalovchi egri chiziqdir.
6.
Izokosta
chizig'i
Curve o f
izocost
Изокоста
b u ishlab chiqarish xarajatlarini
ifodalovchi chiziq
bo'lib,
u
um um iy qiymati bir xil bo'lgan
ikkita ishlab chiqarish omillari
sarflarining
barcha
k o m b i
natsiyalarini
ifodalovchi
n uqtalarni o ' z ichiga oladi.
7.
Doimiy
resurslar
Fixed
recourses
Постоян
ные
ресурсы
ishlab
ch iq arish
h a jm ig a
b o g 'l i q b o 'l m a g a n va к о ' rib
o ' t ila v o tg a n d a v r m o b a y n id a
o 'z g a r m a s h o la td a q o la d ig a n
resurslardir.
8.
O'zgaruv
chan
resurslar
Variable
recourses
Перемен
ные
ресурсы
ishlab
ch iq a r ish
hajm iga
t o ' g ' r i d a n - t o 'g ' r i
bo g 'liq
resurslardir.
9.
10
O'rtacha
mahsulot
A verage
product
Средний
продукт
u m u m iy
mahsulotni
ushbu
mahsulo t
ishlab
chiqarish
uchun sarflangan o'zg a ru v c h an
v a
doim iy
ishlab
chiqarish
omillari
(L,K)
sarfiga
nisbati
bilan aniqlana di:
Chekli
mahsulot
M arginal
produ ct
Предель
ный
продукт
bu
o ' z g a r u v c h a n
re su rsla r
k o m b in a ts iy a s in i k ic h ik m iq
d o r d a q o ' s h i m c h a sartl
h iso b id a n u m u m i y m a h s u lo t-
n in g o ' s g a n q is m ig a aytiladi.
M A V Z U N I O 'Z L A SH T IR IL T SH I U C H U N K E Y S -S T A D I
5-K E Y S: G IL A M SA N O A T ID A M A SSH T A B SA M A R A SI
A Q S h d a s h im o liy Jo r jiv a d a D a lto n s h a h rid a gila m
saroati
j o y l a s h g a n m a rk a z la s h g a n . 20 a s r n in g 1 y a r m i d a kic hik sa n o at
k o rx o n ala ri yirik h ajm d ag i sa n o a t k o r x o n a la ri g a a ylandi. M a sa la n :
A Q S li gila m s a n o a ti n in g top 10 ta lik k a k iruvchi sa n o a t k o rx o n a la ri
2001 vilda yuk v a villik to v a r a y l a n m a s i b o 'v i c h a 1 - ja d v a lg a beril gan.
77
1-jadval
AQSh gilam san oatin in g y irik k orxon alari, mln. dollar viliga
1.
S haw Industries
4 0 1 2 .0
2.
M ohaw k
3 350,0
3.
A rm strong
1816,0
4.
Bealieu o f A m erica
1300,0
5.
D al-T ile
667,0
6.
Interface F looring
639,8
7.
M annington M ills
555,0
8.
C ollins and A ikm an
500,0
9.
The D ixie G roup
484,6
10.
D om coT arkett
419,5
Joriy yillik 4 ta u ch u n yirik ishlar k o 'r is h m u m k i n bu y e rd a
sh u n in g d e k , c h a k a n a sa v d o g a r la r , ulgurji ta rq a tu v ch i
d is l iri b y u to r la r ,
sotib o lu v c h i g u r u h la r , c h a k a n a s a v d o ta rm o q lari h am m a v ju d .
G ila m
sa noati qaysi s a b a b la rg a k o ' r a te z s u r a tla rd a o ' s a d i ? S h u bilan
birgalikda, in n o v a t s i y a l a f yani kuchli, tezroq, y a n a d a sa m a ra l iro q
g ila m t o 'q i y d i g a n m a s h in a la r n in g kiritilganligi x ara jatlarn i qisqa rishi
h a m d a gila m la rn i soni v a sifati y a n a d a o ' s i s h i g a olib keladi. O 's i s h
bilan b irg a lik d a in n o v a tsiy a va r a q o b a t g ila m b ozorida gi n a rx la rn i n g
pas a y ish ig a olib keladi. Y u q o r i d a a y t ilg a n la rn in g o 's i s h k o ' r s a t -
kic hlarin i m a s s h ta b s a m a r a s i bilan iz o h las h m u m k i n m i ?
U la r g a rangi
m u s t a h k a m rangli b o 'y o q l a r g a t o ' q u v te x n o lo g iy a s in in g m av ju d lig i,
s h u n in g d e k , c h a k a n a s a v d o g a rla r h a m d a i s t e 'm o l c h i l a r g a y e t k a z ib
beru v c h i d is t rib y u t o rl a r n in g m a v judligi. G ila m ishlarini o ‘zi h a q i d a
nim a d e g a n b o 'l a r d i n g i z ? G ila m u la rg a y u qori te z lik d a , t o ' q u v
m a s h in a s in in g turli xil tu rda t o 'q i l g a n gila m la rn i o lis h g a h o h la g a n
o ' l c h a m d a k e s a o la d ig a n m a s h in a la r n in g m a v judligi, q a d o q l a s h , m a r-
k ir o v k a qilish v a ula rni ta rq a tish ishlari h a m ic higa kiradi. G ila m
sa noati as o siy kapitali, y a 'n i bino va a s b o b u sk u n a la r g a qilin g an
x ara jatlar j a m i x a r a ja tla rn in g 7 7 % t o ' g ' r i keladi, q o lg a n 2 3 % ishchi
k u c h i g a q ilin g a n xar a ja tla r sanaladi. A s o s iy gila m sa noati k o rx o n ala ri
m a s s h ta b s a m a r a s id a n yu tis h u c h u n yirik v a s a m a r a d o r t o ' k u v
m a sh in a larin i ishlab ch iq a r ish g a j o r i y qildilar. A y n i vaqtda. u s h b u
z a v o d la rd a ishchi k u c h i d a n fo y d a la n ish ham sezilarli d a r a ja d a osh a d i.
N a tija d a yirik f a b r ik a la rd a ishchi kuchi h a m d a t e x n o lo g iy a d a n f o y d a
lanish p ro p o rsio n a l tarzda oshirilishi n atija sid a m a s s h ta b sa m a ra s i
78
ham proporsional ta rz da oshdi. M asalan: m e hnat va kapital 2
barobar
oshirishi ular xajm ini 1 10% oshirildi. B u n a m u n a b oshqa barcha tar-
m oqlarda x am birdek xuddi shunda y nam ay o n b o 'lm a y d i. A skariy at
k o 'p c h ilik uchun kichik gilam ula rda m ashtab sam arasid agi kichik
o'z g a ris h la r yirik natijalarga olib kelmaydi. Ulardagi kichik proporsional
o'sishlari, faqatg in a kichik proporsional o 'sish la rig a olib keladi holos.
X ulosa , qilib a y t g a d ig a n b o 'd s a k , m a s s h ta b s a m a r a s id a n q aytim
kichik k o r x o n a d a y a xshi kuzatiladi. U sh b u m a ssh ta b s a m a r a s id a n
q ay tim , biroq, c h e k la n g a n . Y a 'n i a g a r fabrikani m a s s h ta b sa m aras i
orqali k e n g a y tir is h n i
y a n a d a d a v o m ettirish, m a s s h ta b sa m a r a s id a n
q aytim ini
k a m a y ti r is h g a o lib keladi.
O m ill a r s a m a r a d o r lig i n in g
k a m a y is h q o n u n i n i n g m oh iy a tin i tu sh u n tirin g .
Download
