Namangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.499
Kirish.Texnologik jarayonlarni monitoring qilish muhim ahamiyatga ega, chunki bu
jarayonlarning sifatini va xavfsizligini ta'minlashga yordam beradi. Texnologik jarayonlar va
materiallarning xossalarini aniqlashning an'anaviy usullari ko'pincha qimmatga tushadi va aniq
emas. Shuning uchun, so'nggi yillarda texnologik jarayonlar monitoringini amalga oshirishning
yangi, zamonaviy usullari ishlab chiqildi [1]. Ushbu maqolada texnologik jarayonlar va materiallar
xossalarini monitoring qilishning eng zamonaviy usullari, ularning afzalliklari va kamchiliklari
muhokama qilinadi.
Asosiy qism.Texnologik jarayonlar monitoringining eng zamonaviy usullaridan biri bu sensor
texnologiyalaridir [2]. Turli xil sensorlar jarayonlar va materiallarning haroratini, bosimini, oqimini
va boshqa parametrlarini o'lchash imkonini beradi. Masalan, lazerli sensorlar jarayonlarni
masofadan kuzatib borishga imkon beradi. Sensor texnologiyalari monitoringni yanada aniq va
tejamli qiladi. Ammo ular murakkab infrastruktura va dasturiy ta'minotni talab qiladi.
Yana bir zamonaviy usul bu machine vision texnologiyasidir [3]. Kompyuter ko'rish orqali
jarayonlar va materiallarni tahlil qilish imkoniyati paydo bo'ldi. Mashinalar ko'rish texnologiyasi
aniqlik darajasi yuqori bo'lib, jarayonlarni bevosita kuzatib borish imkonini beradi. Uning
kamchiligi shundaki, bu texnologiya ham murakkab va qimmatdir.
Texnologik jarayonlar va materiallar tarkibini tahlil qilishning yangi usullari ham joriy
etilmoqda [4]. Masalan, spektroskopiya usullari materiallarning kimyoviy tarkibini aniqlashga
yordam beradi. Bu usullar tez va aniq natijalar beradi, ammo maxsus jihozlar talab qiladi.
Xulosa. Texnologik jarayonlar va materiallar xossalarini monitoring qilishning zamonaviy
usullari aniqlikni oshirishga va xarajatlarni kamaytirishga imkon beradi [5]. Sensor texnologiyalari,
machine vision, spektroskopiya kabi usullar eng samarali hisoblanadi. Kelajakda yana ham
takomillashtirilgan usullar paydo bo
ʻ
lishi mumkin. Muhimi, har bir usulning afzallik va
kamchiliklarini hisobga olib, texnologik jarayon xususiyatlariga mos usulni tanlashdir.
