• КАТАГЕНЕЗ БОСҚИЧИ
  • Namangan muhandislik – qurilish instituti “Foydali qazilmalar va qayta ishlash texnologiyalari” kafedrasi




    Download 0.74 Mb.
    Sana01.04.2024
    Hajmi0.74 Mb.
    #184815
    Bog'liq
    7-mavzu Cho‘kindi tog‘ jinsining ikkilamchi o‘zgarishi
    1 Arifmetik amallarni o’rgatishda amallar bajarish metodikasinin, Sertifikat N1 (tarix) javobi, Mustaqil ish mavzu Ilmiy maqolaga rezyume yozish Bajardi Teksh-fayllar.org, Xoliqulov Samandar, Muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari u, Документ Microsoft Word, korgazma, xodimlar to\'g\'risida ma\'lumot, A recent study by the New York, Amir Temur O, Healthy eating, Insoniyatning global muammolari, 3X4 RASMMM

    NAMANGAN MUHANDISLIK – QURILISH INSTITUTI

    “Foydali qazilmalar va qayta ishlash texnologiyalari” kafedrasi


    Neft va gaz komplekslari: litologiya va tabiiy saqlagichlar
    fanidan 7-ma’ruza:
    Cho‘kindi tog‘ jinsining ikkilamchi o‘zgarishi.

    КАТАГЕНЕЗ БОСҚИЧИ

    Катагенез чўкинди тоғ жинсларининг сезиларли ўзгаришига ва қайта кристалланишига олиб келади. У диагенездан фарқли ўлароқ, табиати бўйича ноорганик (физик-механик ва физик-кимёвий) жараёндир. Диагенез жараёнидаги чўкиндилар ўзгаришининг асосий омили бўлган органик моддалар, хусусан бактериялар катагенезда сезиларли аҳамиятга эга эмас.

    Катагенез. Стратисферада чўкинди жинсларнинг ўзгаришига катагенез дейилади. Катагенез босқичида минералларнинг коррозияси ва эриши, регенерацияси, эритмалардан янги минералларнинг ҳосил бўлиши ёки метасоматоз жараёнининг ривожланиши, қайта кристалланиши ва бўлакли доналарнинг ўзгариши кузатилади.

    Катагенез босқичининг энг кўп тарқалган минераллари бўлиб темир ва оғир элементларнинг сульфидлари (пирит, марказит, галенит, сфалерит ва б.), оксидлар (халцедон, кварц, гематит, рутил, анатаз, брукит), сульфатлар (барит, ангидрит), карбонатлар (кальцит, доломит, темирли доломит, анкерит, сидерит ва б.), силикатлар (гидрослюда, каолинит, монтмориллонит, аралаш қатламли ҳосилалар, хлоритлар, цеолитлар, дала шпатлари, эпидот, сфен ва б.) саналади. Катагенез минералларининг характерли хусусиятлари бўлиб, уларнинг йирик доналиги (секин ва узоқ вақт кристалланиши) ҳисобланади. Улар одатда доналар, донали агрегатлар, баъзан тўғри кристалл шаклидадир.

    • Катагенез босқичининг энг кўп тарқалган минераллари бўлиб темир ва оғир элементларнинг сульфидлари (пирит, марказит, галенит, сфалерит ва б.), оксидлар (халцедон, кварц, гематит, рутил, анатаз, брукит), сульфатлар (барит, ангидрит), карбонатлар (кальцит, доломит, темирли доломит, анкерит, сидерит ва б.), силикатлар (гидрослюда, каолинит, монтмориллонит, аралаш қатламли ҳосилалар, хлоритлар, цеолитлар, дала шпатлари, эпидот, сфен ва б.) саналади. Катагенез минералларининг характерли хусусиятлари бўлиб, уларнинг йирик доналиги (секин ва узоқ вақт кристалланиши) ҳисобланади. Улар одатда доналар, донали агрегатлар, баъзан тўғри кристалл шаклидадир.
    • Бир қатор минераллар бўлакли доналарнинг эришидан ҳосил бўлади. Уларнинг баъзилари бўлакли доналар атрофида қуйқа ҳосил қилади, ғовакликлар, бўшлиқлар ва дарзликларни тўлдиради, конкрециялар ва секрециялар шаклида вужудга келади.

    Чўкинди жинслар катагенетик ўзгаришининг индикатори бўлиб, уларнинг физик хоссалари ўзгариши (ғоваклиги, сув шимиши, доналар контактининг характери ва б.) ва аутиген минераллар парагенези (гил минераллари, хлоритлар, цеолитлар) ҳамда кўмирли органик моддаларнинг ўзгариш даражаси саналади. Катагенез катта босим туфайли содир бўлганлиги туфайли кўплаб минерал доналар синиб, парчаланиб кетиши мумкин. Бу ҳодиса гравитацион коррозия дейилади. Эриган моддалар доналар орасида регенерацион қуйқа ҳосил қилиб чўкмага ўтади ёки ғовакликларни тўлдиради. Бунда микростилолитли чоклар ҳосил бўлади. Доналарнинг ўзаро контактлари мураккаблашади.

    Чўкинди жинслар катагенетик ўзгаришининг индикатори бўлиб, уларнинг физик хоссалари ўзгариши (ғоваклиги, сув шимиши, доналар контактининг характери ва б.) ва аутиген минераллар парагенези (гил минераллари, хлоритлар, цеолитлар) ҳамда кўмирли органик моддаларнинг ўзгариш даражаси саналади. Катагенез катта босим туфайли содир бўлганлиги туфайли кўплаб минерал доналар синиб, парчаланиб кетиши мумкин. Бу ҳодиса гравитацион коррозия дейилади. Эриган моддалар доналар орасида регенерацион қуйқа ҳосил қилиб чўкмага ўтади ёки ғовакликларни тўлдиради. Бунда микростилолитли чоклар ҳосил бўлади. Доналарнинг ўзаро контактлари мураккаблашади.

    Катагенез босқичида юқори ҳарорат ва босим таъсирида ишқорли эритма ёрдамида турли кимёвий ва физик-кимёвий реакциялар содир бўлади. Дастлаб беқарор минераллар – пироксенлар, амфиболлар, асосли плагиоклазлар эрийди. Кейинчалик эса кремнийли жинс бўлаклари, вулкан шишаси ва кварц эрий бошлайди. Эриш шу ернинг ўзида регенерация жараёнини вужудга келтиради ёки эриган моддалар қўшни қатламларга ўтади. ғоваклик эритмаларининг кальцит билан ўзаро таъсири натижасида магний ва темир карбонатлари ҳосил бўлади. Бикарбонат ва карбонат кислотага эга бўлган ғоваклик сувларидан ғовакликларда, бўшлиқларда ва дарзликларда карбонатларнинг чўкмага ўтиши содир бўлади.

    Катагенез босқичида юқори ҳарорат ва босим таъсирида ишқорли эритма ёрдамида турли кимёвий ва физик-кимёвий реакциялар содир бўлади. Дастлаб беқарор минераллар – пироксенлар, амфиболлар, асосли плагиоклазлар эрийди. Кейинчалик эса кремнийли жинс бўлаклари, вулкан шишаси ва кварц эрий бошлайди. Эриш шу ернинг ўзида регенерация жараёнини вужудга келтиради ёки эриган моддалар қўшни қатламларга ўтади. ғоваклик эритмаларининг кальцит билан ўзаро таъсири натижасида магний ва темир карбонатлари ҳосил бўлади. Бикарбонат ва карбонат кислотага эга бўлган ғоваклик сувларидан ғовакликларда, бўшлиқларда ва дарзликларда карбонатларнинг чўкмага ўтиши содир бўлади.

    Дала шпатлари ва слюдалар гидрослюдага айланади. Вулканоген материаллардан цеолитлар ҳосил бўлади. Гилли жинслар аргиллитларга айланади.


    E’TIBORINGIZ
    UCHUN
    RAHMAT !!!
    Download 0.74 Mb.




    Download 0.74 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Namangan muhandislik – qurilish instituti “Foydali qazilmalar va qayta ishlash texnologiyalari” kafedrasi

    Download 0.74 Mb.