|
Namangan muhandislik-qurilish instituti «Sanoatni axborotlashtirish» fakultеti
|
| bet | 5/9 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 1,54 Mb. | | #245863 |
Farqlar
Yuqoridagi bo'limlarda analog va raqamli davrlar o'rtasidagi farqlar to'g'risida aniq tasavvur berilishi kerak bo'lsa-da, keling, yana bir nechta asosiy farqlarni qisqacha ko'rib chiqamiz.
Analog davrlar odatda uzluksiz qiymatli signallar deb nomlanadigan analog signallarda ishlaydi.
Raqamli elektronlar faqat ikkita darajadagi signallarda ishlaydi, ya'ni nol va bitta.
Analog elektronni loyihalash qiyin, chunki har bir komponent sxemalarni loyihalash uchun qo'l bilan joylashtirilishi kerak.
Raqamli sxemalarni loyihalashtirish juda oson, chunki avtomatlashtirish texnikasi sxemalarni loyihalashning turli darajalarida foydali bo'lishi mumkin.
Qayta ishlashdan oldin kirish signallarini o'zgartirish shart emas; elektron to'g'ridan-to'g'ri turli xil mantiqiy operatsiyalarni bajaradi va analog chiqishni hosil qiladi.
Raqamli kontaktlarning zanglashiga olib kirish signallari qayta ishlashdan oldin analogdan raqamli shaklga o'tadi, ya'ni raqamli elektron faqat raqamli signallarni qayta ishlash orqali amalga oshiriladi va chiqishni hosil qiladi, bu esa yana raqamli signaldan analog signallarga o'zgaradi (D / A) ) natijada, natijalar shaxslar tomonidan tushunilishi mumkin bo'lgan tegishli natijalarni beradi.
Analog davrlar odatda muntazam ravishda amalga oshiriladi va moslashuvchanlikka ega emas.
Raqamli sxemalar yuqori elastiklik darajasiga ega.
II-BOB
2.1. Mavzuni yaratishda foydalanilgan dasturiy vosita tahlili
Dastur Electronics Workbench Multisim v8.2.12 P-SPICE dasturiga mos keladi, ya'ni sxemalarini va o'lchov natijalarini turli xil versiyalarida eksport qilish va import qilish imkoniyatini beradi. Electronics Workbench Multisim dasturining asosiy afzalliklari Vaqtni tejash Haqiqiy laboratoriyada ishlash tajriba tayyorlash uchun ko'p vaqt talab etadi. Endi, paydo bo'lishi bilan, elektron laboratoriya doimo yonida bo'ladi, bu esa elektr zanjirlarini o'rganishni yanada qulayroq qiladi. O'lchovning ishonchliligi. Tabiatda bir-biriga mutlaqo o'xshash ikkita element mavjud emas, ya'ni barcha haqiqiy elementlar keng ko'lamli qiymatlarga ega, bu esa eksperiment jarayonida xatolarga olib keladi. IN Elektron dastgohbarcha elementlar qat'iy belgilangan parametrlar bilan tavsiflanadi, shuning uchun har safar tajriba davomida natija takrorlanadi, faqat elementlarning parametrlari va hisoblash algoritmi bilan belgilanadi. Qulay o'lchovlar O'rganish xatosiz mumkin emas va haqiqiy laboratoriyadagi xatolar ba'zan eksperimentator uchun juda qimmatga tushadi. Bilan ishlash Electronics Workbench Multisim, eksperimentator tasodifiy elektr toki urishidan sug'urtalangan va qurilmalar noto'g'ri o'rnatilganligi sababli ishlamay qolmaydi. Ushbu dastur tufayli foydalanuvchi o'z ixtiyorida juda ko'p miqdordagi qurilmalarga ega, ular haqiqiy hayotda deyarli mavjud bo'lmaydi. Shunday qilib, siz har doim minimal davr bilan elektron sxemalarni o'rganishni rejalashtirish va amalga oshirish uchun noyob imkoniyatga egasiz. Grafik imkoniyatlari Murakkab sxemalar juda ko'p joy egallaydi, shu bilan birga tasvirni zichroq qilishga harakat qiladi, bu ko'pincha o'tkazgichlarni elektron elementlarga ulashda xatolarga olib keladi. Elektron dastgoh sxemani elementlarning barcha ulanishlari va shu bilan birga butun zanjir aniq ko'rinadigan qilib joylashtirishga imkon beradi. Supero'tkazuvchilar rangini o'zgartirish qobiliyati elektronni o'qishni osonlashtiradi. Siz turli xil ranglarni va grafikalarni namoyish qilishingiz mumkin, bu bir vaqtning o'zida bir nechta bog'liqlikni tekshirishda juda qulaydir. Standart interfeys Windows dasturi Elektron dastgoh foydalanishni ancha osonlashtiradigan standart Windows interfeysidan foydalanadi. Interfeysning intuitivligi va soddaligi dasturni Windows-dan foydalanish asoslarini yaxshi biladigan har bir kishiga taqdim etadi. P-SPICE muvofiqligi dasturi Elektron dastgoh standart SPICE dastur elementlariga asoslangan. Bu sizga turli xil element modellarini eksport qilish va natijalar yordamida ishlov berish imkonini beradi qo'shimcha funktsiyalar P-SPICE ning turli xil versiyalari. Sizga kerak bo'lgan dasturni o'rnatish uchun 486 va undan yuqori protsessorli revizyonga ega IBM mos kompyuter; kamida 400 MB bo'sh joy qattiq disk; operatsion tizim Microsoft Windows 3.1 yoki undan keyingi versiyasi; sichqoncha tipidagi manipulyator. Komponentlar va tajribalar Dastur komponentlari kutubxonalariga passiv elementlar, tranzistorlar, boshqariladigan manbalar, boshqariladigan kalitlar, gibrid elementlar, indikatorlar, mantiqiy elementlar, trigger qurilmalari, raqamli va analog elementlar, maxsus kombinatsion va ketma-ketlik sxemalari kiradi. Faol elementlar ham ideal, ham real elementlarning modellari bilan ifodalanishi mumkin. O'zingizning element modellaringizni yaratishingiz va ularni element kutubxonalariga qo'shishingiz mumkin. Qulay o'lchovlar O'rganish xatosiz mumkin emas va haqiqiy laboratoriyadagi xatolar ba'zan eksperimentator uchun juda qimmatga tushadi. Bilan ishlash Electronics Workbench Multisim, eksperimentator tasodifiy elektr toki urishidan sug'urtalangan va qurilmalar noto'g'ri o'rnatilganligi sababli ishlamay qolmaydi. Ushbu dastur tufayli foydalanuvchi o'z ixtiyorida juda ko'p miqdordagi qurilmalarga ega, ular haqiqiy hayotda deyarli mavjud bo'lmaydi. Shunday qilib, siz har doim minimal davr bilan elektron sxemalarni o'rganishni rejalashtirish va amalga oshirish uchun noyob imkoniyatga egasiz. Grafik imkoniyatlari Murakkab sxemalar juda ko'p joy egallaydi, shu bilan birga tasvirni zichroq qilishga harakat qiladi, bu ko'pincha o'tkazgichlarni elektron elementlarga ulashda xatolarga olib keladi. Elektron dastgoh sxemani elementlarning barcha ulanishlari va shu bilan birga butun zanjir aniq ko'rinadigan qilib joylashtirishga imkon beradi. Supero'tkazuvchilar rangini o'zgartirish qobiliyati elektronni o'qishni osonlashtiradi. Siz turli xil ranglarni va grafikalarni namoyish qilishingiz mumkin, bu bir vaqtning o'zida bir nechta bog'liqlikni tekshirishda juda qulaydir. Dastur o'lchovlar uchun katta asboblar to'plamidan foydalanadi: ampermetr, voltmetr, osiloskop, multimetr, Bode chizgich (sxemalarning chastotali xarakteristikalarini chizgich), funktsiya generatori, so'z generatori, mantiqiy analizator va mantiqiy konvertor. O'chirish tahlili Elektron dastgoho'zgaruvchan va doimiy davrlarni tahlil qila oladi. DC tahlili zanjirning barqaror holatini aniqlaydi. Ushbu tahlil natijalari asboblarda aks ettirilmaydi, ular keyingi elektron tahlillari uchun ishlatiladi. AC tahlilida doimiy bo'lmagan tahlil natijalari chiziqli bo'lmagan komponentlarning chiziqli modellarini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. AC rejimidagi sxemalarni tahlil qilish vaqt va chastota sohalarida ham amalga oshirilishi mumkin. Dastur shuningdek, raqamli-analogli va raqamli davrlarni tahlil qilishga imkon beradi. IN Elektron dastgohzanjirga har xil shakldagi kirish signallari ta'sir qilganda vaqtinchalik jarayonlarni tekshirish mumkin. Tahlil paytida bajarilgan operatsiyalar: Electronics Workbench Multisim quyidagi operatsiyalar yordamida turli xil murakkablikdagi sxemalarni yaratishga imkon beradi: kutubxonalardan elementlar va qurilmalarni tanlash, elementlarni va diagrammalarni ishchi maydonning istalgan joyiga ko'chirish, elementlar va elementlar guruhlarini 90 gradusga bo'linadigan burchaklar bo'yicha aylantirish, elementlarni, elementlar guruhlarini, sxemalar qismlarini va butun sxemalarni nusxalash, joylashtirish yoki yo'q qilish, supero'tkazuvchilar rangini o'zgartirish, qulayroq idrok qilish uchun konturlarni ajratib ko'rsatish, bir vaqtning o'zida bir nechta o'lchash moslamalarini ulash va ularning o'qilishini kuzatish monitor ekrani, elementga belgi berish, elementlarning parametrlarini keng doirada o'zgartirish. Barcha operatsiyalar sichqoncha va klaviatura yordamida amalga oshiriladi. Faqat klaviaturadan boshqarish mumkin emas. Qurilmalarni sozlash orqali siz quyidagilarni qilishingiz mumkin: o'lchov oralig'iga qarab asbob o'lchovlarini o'zgartirish, qurilmaning ishlash rejimini o'rnating, kontaktlarning zanglashiga olib kiradigan ta'sir turini o'rnating (to'g'ridan-to'g'ri va harmonik oqim va kuchlanish, uchburchak va to'rtburchaklar impulslar). Dasturning grafik imkoniyatlari quyidagilarga imkon beradi: bir vaqtning o'zida grafada bir nechta egri chiziqlarni kuzating, turli xil rangdagi grafiklarda egri chiziqlarni ko'rsatish, grafadagi nuqta koordinatalarini o'lchash, ma'lumotlarni grafik tahrirlovchiga import qilish, bu rasmning kerakli o'zgarishlarini amalga oshirishga va uni printerga chiqarishga imkon beradi. Elektron dastgohp-SPICE, PCB dasturlarida olingan natijalardan foydalanish, shuningdek natijalarni uzatish imkonini beradi Elektron dastgoh ushbu dasturlarga. Siz diagramma yoki uning qismini matn muharririga qo'shishingiz va undagi diagrammaning ishlashi to'g'risida tushuntirishlar yoki yozuvlarni chop etishingiz mumkin. 16 MB dastur uchun ko'rsatma Agar faylni ochishda muammolarga duch kelsangiz, kengaytmani .chm ga o'zgartirishingiz kerak: Electronics Workbench Multisim v8.2.12.SP1-ni bepul yuklab olish uchun yordam.
EWdasturining oynasi Windows operasion tizimining standart oynasi tuzilishiga xos elementlarga ega.1-rasmda EW , 2-rasmda esa EW 5.0 dasturining oynasi keltirilgan. EW dasturining oynasi bosh menyu, uskunalar paneli, o’lchov asboblari ulangan modellashtiriladigan sxemani sintezlash va tahlil qilishga mo’ljallangan ishchi soha hamda sxemaning ingliz tilidagi qisqa tavsifiga ega. Zarurat tug’ilganda har bir asbobni boshqaruv bo’g’inlari bilan birgalikda ekranda “yoyish” mumkin.Electronics Workbench (EW)dasturi sodda intuitiv ko’rinishdagi foydalanuvchi interfeysiga ega bo’lib, virtual o’lchov asboblari,padioelektron komponentlar kutubxonasi,analogli va raqamli qurilmalarning tayyor sxemalaridan tashkil topgan. Dastur vositasida xususiy sxemalarni ham yaratish mukin. Ushbu tizimda ideal elementlar bilan birga matematik modellar bilan tavsiflash mumkin bo’lgan real modellar bilan ham ishlash imkoniyati mavjud.Bu esa,turli sxemalarni sintezlash va tahlil qilish imkoniyatini yaratadi.
Bosh menyu quyidagi elementlardan tashkil topgan:
fayllar bilan ishlash menyusi (File);
tahrirlash menyusi(File);
elektron sxemalar bilan ishlash menyusi (Circut);
tahlil menyusi(Analysis);
oynalar bilan ishlash menyusi(Window);
m a’lumot fayllari bilan ishlash oynasi (Help).
2.1-rasm. EWB dasturining oynasi
2.2-rasm. . EW 5.0 dasturining oynasi
EWB 5.0dasturi oynasining EWB 4.1dasturi oynasidan farqi shundaki, u yana uskunalar tasmasiAnalysis menyusiga ham ega.Shu bilan birga EW 5.0da elektron komponentalar kutubxonasi ancha ixcham tarzda berilgan va nazorat-o’lchov asboblari tasmasi elektron komponentalar kutubxonasi bilan bir sohada joylashgan. EW 4.1 da yig’ilgan analog-raqamli sxemalar fayllarining kengaytmasi ca4 bo’lsa EW 5.0da tuzilganlariniki esa,-.ewb.
File menyusi (3-rasm) fayllar bilan ularni yuklash,xotirada saqlash,sxemaningtarkibiy qismlarini bosmaga chiqarish,fayllarni boshqa turdagi modellashtirishtizimi yoki bosma platalar yaratish dasturlari (SPICE, PCBva b.). formatlariida eksport yoki import qilish uchun ishlar operasiyalarini bajarish imkonini yaratadi. Ushbu menyuning New (Yaratish), Open... (Ochish), Save (Saqlash), Save As...(kabi saqlash), Print (chop etish), Exit (Chiqish)kabi buyruqlariWindowsning fayllar bilan ishlash buyruqlariga mos keladi.EW 5.0da bu buyruqlar uchun standart tasvirli tugmachalar mavjud.
Revert to Saved...buyrug’i joriy tahrir seansida kiritilgan barcha o’zgartirishlarni yoq qiladi va sxemani oxirgi saqlash ko’rinishida tiklaydi; Print Setup... buyrug’i printerni sozlashga xizmat qiladi; Install...buyrug’i qo’shimcha dasturlarni o’rnatish uchun xizmat qiladi; Import from SPICE buyrug’iSPICE (.cirkengaytmali)formatli fayllarni (ularda sxemaning tavsifi va modellashtirish uchun topshiriqberilgan) import qilish hamda sxemani uning matnli tavsifiga ko’ra avtomatik tarzda chizish uchun xizmat qiladi; Export to SPICE buyrug’iSPICE formatida berilgan sxemaning tavsifi va modellashtirish uchun topshiriqni tuzish uchun mo’ljallangan; Export to PCB buyrug’iOrCADva boshqa bosma platalar yaratish dasturlariformatida berilgan sxemaning ulanish ro’yxatini tuzish uchun xizmat qiladi;
Edit (4-rasm) menyusi ekranning kopiyasini olish va sxemani tahrirlash operatsiyalarini bajarish imkoniyatini beradi;
Cut buyrug’i sxemaninig ajratilgan elementlarini (nazorat – o’lchov asboblaridan tashqari) yoki matnni “qirqish” va almashinuv buferi(Clipboard)da saqlab turish uchun ishlatiladi;
Copy buyrug’i sxemaninig ajratilgan elementlaridan (nazorat – o’lchov asboblaridan tashqari) “nusxa ko’chirish” almashinuv buferida saqlab turish uchun ishlatiladi;
Paste buyrug’ialmashinuv buferidan dasturning ishchi sohasiga “nusxa ko’chirish uchun ishlatiladi;
Delete buyrug’i sxemaninig ajratilgan elementlari yoki matnni “yo’qotish”uchun ishlatiladi;
Select All buyrug’i sxemaninig dastur oynasining ishchi sohasidagi barcha elementlarini tanlash uchun ishlatiladi;
Copybits buyrug’isxemaninig elementlarining almashinuv buferidagi rastr tasviridan nusxa ko’chirish uchun ishlatiladi; bunda buferdagi ma’lumot so’ngra Windowsning istalgan ilovasiga import qilinishi mumkin. Show Clipboard buyrug’i almashinuvbuferidagi ma’lumotni aks ettiradi;
Circuit menyusi (5-rasm)modellashtirilayotgan sxemaning ajratilgan elementlari bilan operatsiyalar bajarish imkoniyatini beradi; shu bilan birga ayrim servis operatsiyalarini bajaradi.
2.3-rasm. File menyusi. 2.4-rasm. Edit menyusi.
2.5-rasm. Circuit menyusi.
Activate buyrug’i sxemani ishga tushiradi, Stop esa, uni uzadi; Ushbu buyruqlar oynaning yuqori o’ng tomonida joylashgan virtual tugmachalar vositasida ham bajarilashi mumkin.
Resume buyrug’isxema ishida tanaffusni ta’minlaydi;
Label... buyrug’iajratilgan elementni pozitrsiyali belgilashga xizmat qiladi;
Value... buyrug’iajratilgan element parametri nominal qiymatini o’zgartirish uchun xizmat qiladi;
Model...buyrug’iajratilgan elementning modelini tanlashgaxizmat qiladi;
Zoom buyrug’i ajratilgan sxema qismini yoki nazorat-o’lchov asbobini yoyish ucun xizmat qiladi;Buyruq element yoki asbob tasviriga “sichqoncha “ tugmasini ikki karra bosish bilan ham bajarilishi mumkin.
Rotate buyrug’i tanlangan elementlarni soat strelkasi aylanishi tomon 90oga aylantirish uchun xizmat qiladi;
Fault buyrug’iajratilgan elementning nosozligini ko’rsatish uchun xizmat qiladi;
Subcircuit... buyrug’i sxemaning ajratilgan qismini qismsxemaga aylantirish uchunxizmat qiladi;
Wire Color... buyrug’i sxemaning ajratilgan o’tkazgichi rangini ozgartirishga xizmat qiladi;
Preferences... buyrug’isxemanirasmiylashtirish elementlarini tanlash uchn xizmat qiladi;
Analysis Options...buyrug’i modellashtirish rejimini tanlash uchun xizmat qiladi;
Analysis ( EW 5.0da)menyusi sxemani turli usullarda tahlil qilish imkonini beradi: o’zgarmas tok bo’yicha (DC Operating Point), chastota bo’yicha tahlil(AC Frequency..), o’tkinchi jarayonlar tahlili(Transient...), Fur’e tahlil (Fourier……..) Monte-Karlo usulida statistik tahlil (Monte Carlo...).
Display Graph buyrug’i modellashtirish buyruqlaridan birining bajarilishi natijalariniekranga chaqirishni bajaradi;
Windowmenyusi oynalar bilan ishlash operatsiyasini amalga oshiradi;
Help menyusi yordam ko’rinishidagi ma’lumotni chaqirish uchun ishlatiladi;
Display Graph buyrug’i modellashtirish buyruqlaridan birining bajarilishi natijalariniekranga chaqirishni bajaradi;
Windowmenyusi oynalar bilan ishlash operatsiyasini amalga oshiradi;
Help menyusi yordam ko’rinishidagi ma’lumotni chaqirish uchun ishlatiladi;
|
| |
