See
discussions, stats, and author profiles for this publication at:
https://www.researchgate.net/publication/351528229
STEAM TA`LIM TIZIMI VA UNDA XORIIY TILLARNI O'QITISH STEAM
EDUCATION SYSTEM AND TEACHING FOREIGN LANGUAGES WITH IT
Article
· March 2021
CITATIONS
0
READS
2,244
1 author:
Dilyorjon Solidjonov
Kokand university
30
PUBLICATIONS
27
CITATIONS
SEE PROFILE
All content following
this page was uploaded by
Dilyorjon Solidjonov
on 12 May 2021.
The user has requested enhancement of the downloaded file.
STEAM TA`LIM TIZIMI VA UNDA XORIIY TILLARNI O’QITISH
Dilyorjon Zoirjon o’g’li Solidjonov
Qo’qon Universiteti
Annotatsiya: Ushbu maqoladada STEAM ta`lim tizimi nima va uning vazifalari,
samaradorligi, qanday ta`lim sohalarda qo’llash mumkinligi haqida ma`lumot beriladi.
Davomida esa, bu ta`lim tizimida xorijiy tillarnni o’qitilsa qanday natija bo’lishi haqida
qisqacha tushunchalar berilgan.
Kalit so’zlar: STEAM ta`lim tizimi, ta`lim berish, xorijiy tillar, fan, texnologiya,
muhandislik, ilm-fan.
STEAM EDUCATION SYSTEM AND TEACHING FOREIGN LANGUAGES
WITH IT
Dilyorjon Zoirjon ogli Solidjonov
Kokand University
Abstract: This article provides information on what the STEAM education
system is and its functions, effectiveness, and in what areas of education it can be used.
It goes on to give a brief overview of the consequences of teaching foreign languages
in this education system.
Keywords: STEAM education system,
education, foreign languages, science,
technology,
engineering, science.
Bugungi kunda bolalar juda zehnli va aqlli. Ular yangi davr texnologiyalari bilan
hamnafas bo’lib ulg’aymoqda. Ularni bilim olishga qiziqtirish va bilim berishni yangi
uslubiy yo’llarini izlash zamon talabi. Ta’lim berishda hozir noan`anaviy bir uslubini
ko’rishimiz mumkin. Unda bolalar o’nlab fanlar va darsliklarni maxsus fan qilib
o’qishmaydi. Bu STEAM ta’lim tizimi. STEAM ta`lim tizimi o’zi nima? Agar ushbu
qisqartmani yoysak, quyidagilarni olamiz: STEAM
bu - S
- science, T
- technology, E
- engineering, A
- art va M
- math. Ingliz tilida bu shunday bo’ladi: tabiiy fanlar,
texnologiya, muhandislik, san’at va matematika. Ushbu yo’nalishlar zamonaviy
dunyoda eng mashhur bo’lib kelayotganini unutmang. Shuning uchun bugungi kunda
STEAM tizimi asosiy tendentsiyalardan biri sifatida rivojlanmoqda. STEAM ta’limi
yo’nalishi va amaliy yondashuvni qo’llash, shuningdek, barcha beshta sohani yagona
ta’lim tizimiga integratsiyalashuviga asoslangan.
STEAM yondashuvi o’quv samaradorligiga qanday ta’siri shuki, amaliyot nazariy
bilimlar singari muhimdir. Ya’ni, o’rganish paytida biz nafaqat miyamiz bilan, balki
"Science and Education" Scientific Journal
March 2021 / Volume 2 Issue 3
www.openscience.uz
309
qo’limiz bilan ham ishlashimiz kerak. Faqat sinf devorlarida o’rganish tez
o’zgaruvchan dunyo bilan hamqadam emas. STEAM yondashuvining asosiy farqi
shundaki, bolalar turli xil mavzularni muvaffaqiyatli o’rganish uchun ham miyani, ham
qo’llarini ishlatadilar. Ular olgan bilimlarni o’zlari “o’qib oladilar”.
STEAM ta’lim muhitida bolalar bilimga ega bo’ladilar
va darhol undan
foydalanishni o’rganadilar. Shuning uchun, ular o’sib ulg’ayganlarida va hayotiy
muammolarga duch kelganda, atrof muhitning ifloslanishi yoki global iqlim o’zgarishi
bo’ladimi, bunday murakkab masalalarni faqat turli sohalardagi bilimlarga tayanib va
birgalikda ishlash orqali hal qilish mumkinligini tushunadilar. Bu yerda faqat bitta
mavzu bo’yicha bilimga tayanish etarli emas.
Amaliy qobiliyatga e’tibor berib, talabalar o’zlarining irodasini,
ijodkorligini,
moslashuvchanligini rivojlantiradi va boshqalar bilan hamkorlik qilishni o’rganadi.
Ushbu ko’nikmalar va bilimlar asosiy ta’lim vazifasini tashkil etadi, ya’ni, bu butun
ta’lim tizimi nimaga intilishini.
Ta’limga ushbu yangi yondashuv, nazariya va amaliyotni birlashtirishning
mantiqiy natijasidir. STEAM Amerikada ishlab chiqilgan. Ba’zi maktablar
bitiruvchilarning martabalarini e’tiborga olishdi va fan, texnologiya, muhandislik va
matematika kabi fanlarni birlashtirishga qaror qilishdi va STEM tizimi shu tarzda
shakllandi. (Fan, texnika, muhandislik va matematika).
Keyinchalik bu erda Art
qo’shildi va endi STEAM oxirigacha shakllandi. O’qituvchilar ushbu mavzular,
aniqrog’i ushbu fanlardan bilimlar kelajakda talabalarning yuqori malakali mutaxassis
bo’lib etishishiga yordam beradi, deb hisoblashadi. Oxir oqibat, bolalar yaxshi bilim
olishga intilishadi va uni darhol amalda qo’llashadi.
Dunyo o’zgarib bormoqda, hatto ta’lim bir joyda turmasa ham. So’nggi o’n
yilliklardagi o’zgarishlar yoqimli, ammo shu bilan birga bizni havotirlantiradi. Ushbu
yangi narsalarning ixtiro qilinishi bilan odamlar ilgari duch kelmagan ko’plab yangi
muammolar mavjud. Har kuni yangi ish turlari va hattoki butun kasbiy sohalar paydo
bo’ladi, shuning uchun zamonaviy o’qituvchilar o’qitadigan bilimlari va mahoratlari
vaqt talablariga javob beradimi yoki yo’qmi deb o’ylashlari kerak.
O’zingizning g’oyangizni topishga bilim yordam beradi, ammo haqiqiy ish bu
g’oyani haqiqatga aylantiradi. Agar biz an’anaviy ta’limning asosiy maqsadi bilimlarni
o’rgatish va bu bilimlardan fikrlash va ijod qilish
uchun foydalanish deb aytsak,
STEAM yondashuvi bizni olgan bilimlarni haqiqiy ko’nikmalar bilan birlashtirishga
o’rgatadi. Bu maktab o’quvchilariga nafaqat ba’zi bir g’oyalarga ega bo’lish, balki
ularni amalda qo’llash va amalga oshirish imkoniyatini beradi. O’sha. haqiqatda
ishlatilishi mumkin bo’lgan bilimgina haqiqatan ham qadrlidir.
STEAM yondashuvining eng mashhur namunasi - Massachusets Texnologiya
Instituti (MIT). Ushbu dunyo universitetining shiori “Mens et Manus” (Aql va qo’l).
Massachusets Texnologiya Instituti bolalarga STEAM tushunchasini oldindan
"Science and Education" Scientific Journal
March 2021 / Volume 2 Issue 3
www.openscience.uz
310
o’rganish va tanishish imkoniyatini berish uchun STEAM kurslarini ishlab chiqdi va
hattoki ba’zi ta’lim muassasalarida STEAM o’quv markazlarini yaratdi.
2014-yilda Quddusda bo’lib o’tgan “STEAM forward” xalqaro konferensiyasida
quyidagi bayonotlar bildirildi: Bolalarni STEAMga jalb qilish. Ushbu ta’lim
maktabgacha yoshdan
boshlab boshlanishi kerak, shuning uchun dasturlarni bolalar
bog’chalariga kiritish kerak.
Fan tili bu ingliz tilidir. Agar ilm-fanni o’rganish va olim bo’lishni istasangiz, bu
tilni bilishingiz kerak. Qizlar uchun Steam-ta’lim dasturlari kerak. Ilm-fan sohasidagi
qizlar, ularning tartibliligi tufayli, o’g’il bolalar qila olmaydigan narsalarni qilishlari
mumkin.
