25
kamaytirish, issiq suv va qo‘shimcha elektr energiyasi olish imkonini berishi asosida
yillik 124 117 920 so‘m iqtisodiy samaradorlikga erishiladi.
XULOSA
«Resurs tejovchi texnologiyalarni ishlab chiqish asosida burg‘ilash
uskunalarining samarali ekspluatatsiyasining ilmiy asoslari» mavzusidagi texnika
fanlari doktori (DSc) dissertatsiyasi bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlarga asoslangan
holda, nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan quyidagi xulosalar taqdim etildi:
1.
Burg‘ilash uskunalarining samaradorligini oshirish, jumladan, tog‘ jinsini
parchalovchi asbobning harorat rejimlarini me’yorllashtirish, skvajina tubini gidravlik
tozalash samaradorligini oshirish va burg‘ilash uskunasini yuritmasining ikkilamchi
energiya resurslaridan foydalanish asosida burg‘ilash ishlarining yoqilg‘i-energiya
resurslarini kamaytirishning asosiy yo‘nalishlari aniqlangan.
2.
Skvajina tubini havo bilan tozalab burg‘ilashda texnologik, konstruktiv va
termofizik omillar,
shuningdek, tog‘ jinslarining fizik-mexanik
xossalarini hisobga
olgan holda uch sharoshkali dolotoni tishi va matritsasining qizish haroratini aniqlash
imkonini beruvchi sharoshkali doloto tishining qizishining matematik modeli ishlab
chiqilgan.
3.
Skvajina tubini havo bilan tozalab burg‘ilashda harorat rejimlarini
me’yorlashtirish asosida burg‘ilashning mexanik tezligini va doloto chidamliligini
oshiruvchi burg‘ilash snaryadining konstruksiyasi ishlab chiqilgan. Konstruksiyaning
yangiligi 31.01.2022 yildagi FAP 01796 – sonli O‘zbekiston Respublikasida foydali
model uchun olingan patent bilan himoyalangan.
4.
Skvajina tubini tozalovchi havoni ikki bosqichli sovutish bilan burg‘ilash
snaryadini qo‘llaganda burg‘ilashning yuqori samaradorligiga
va past tannarxiga
erishish imkonini beruvchi burg‘ilash rejimining optimal parametrlari aniqlangan;
5. Skvajina tubida shlam zarrachasini harakatining matematik modeli ishlab
chiqilgan, natijada shlam zarrachasini tepaga yo‘naltiruvchi ratsional burchak
qiymatini aniqlash imkonini bergan.
6. Shlamli rejimni paydo bo‘lishini bartaraf etuvchi birg‘ilash snaryadning
konstruksiyasi ishlab chiqilgan, natijada doloto chidamliligini 7-8% ga va
burg‘ilashning mexanik tezligini 9-10%
ga oshirish, shuningdek, burg‘ilash
aylantirgichning elektr energiyasi sarfini 8-9 % ga va nasosning elektr energiyasi
sarfini 6-7%ga kamaytirish imkonini bergan.
7. Skvajina tubini havo bilan tozalab burg‘ilashda kompressor va burg‘ilash
uskunasi yuritmasining issiqligini utilizatsiya qilish qurilmasi ishlab chiqilgan.
Qurulmani qo‘llash natijasida qo‘shimcha elektr energiyasi va issiq suv olish
imkoniyati yaratilgan, shuningdek, ichki yonuv dnigatelining quvurida tutun gazlar
oqimiga ko‘rsatiladigan qarshilikni kamaytirish evaziga dvigatelning yonilg‘i sarfini
kamaytirish imkonini bergan. Konstruksiyaning yangiligi 30.08.2023 yildagi FAP
20230310 – sonli O‘zbekiston Respublikasida foydali model uchun o‘rnatilgan
ustuvorlik bilan himoyalangan.
8. Dizel elektr stansiyasining generatoriga yuklamani kamaytirish evaziga
dvigatel yonilg‘i sarfini kamaytirish va qurilmaning unumdorligini oshirish imkonini
26
beruvchi burg‘ilash uskunasining ko‘chma elektrstansiyasining issiqligini utilizatsiya
qilish qurilmasi ishlab chiqilgan. Konstruksiyaning yangiligi 29.08.2023 yildagi FAP
20230306 – sonli O‘zbekiston Respublikasida foydali model uchun o‘rnatilgan
ustuvorlik bilan himoyalangan.
9. Skvajina tubini havo bilan tozalab burg‘ilashda issiqlikni utilizatsiya qilish
qurilmasini qo‘llaganda ichki yonuv dvigatelining tutun
gazlari quvuriga ejeksiyali
soploni o‘rnatish, sovutuvchi radiator ventilyatoriga yuklamani va tutun gazlari
qarshiligini kamaytirish evaziga dvigatel yonilg‘i sarfini 12% gacha kamaytirish
imkonini bergan.
10. Burg‘ilash uskunasining avtonom elektrstansiyasining ichki yonuv dvigatelini
issiqlik yoqotilishlarini foydali utilizatsiya qilish qurilmasida ishlab chiqariluvchi
issiqlik oqimi va elektr energiyasining quvvatini generatorga beriladigan yuklamalarga
bog‘liqligi aniqlangan.
11. Ishlab chiqilgan texnik yechimlarni qo‘llashning iqtisodiy samaradorligi
baholangan, bunda skvajina tubini havo bilan tozalab burg‘ilash uchun burg‘ilash
snaryadini qo‘llash bir yilda 36000000 so‘m, skvajina tubini gidravlik tozalash uchun
burg‘ilash snaryadining taklif qilingan konstruksiyasini qo‘llash bir yilda 82434000
so‘m, ishlab chiqilgan issiqlikni foydali utilizatsiya qilish qurilmasini qo‘llash bir yilda
124117920 so‘m samaradorlikka erishish imkonini bergan.
