|
Navoiy davlat pedagogika instituti jismoniy tarbiya fakulteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi
|
| bet | 134/186 | | Sana | 29.05.2024 | | Hajmi | 0,95 Mb. | | #256679 |
Bog'liq Navoiy davlat pedagogika instituti jismoniy tarbiya fakulteti ti-hozir.org1-ilova
3-ilova
Baholash ko’rsatkichlari va mezonlari.(ballarda)
|
№
Guruhlar
|
1
vazifa
|
2
vazifa
|
3
vazifa
|
Jami ballar
| |
(0,5)
|
(0,5)
|
(2,0)
|
(3,0)
| |
1
|
|
|
|
| |
2
|
|
|
|
| |
3
|
|
|
|
|
4-ilova
2-ilova
O’quv vazifalari
5-ilova
6-ilova.
Mustaqilish uchun vazifa.
1.
Epidemiologiya asoslari. Dezinfeksiya. Dezinseksiya. Deratizatsiya
Epidemiologiya asoslari.
Epidemilogiya yuqumli kasalliklarning kelib chiqishi, odamlar orasida tarqalishi va yo’qolishi qonuniyatlarini o’rganadigan hamda ularning profelaktikasi va butunlay tugatilishi metodlari to’g’risidagi fandir. Yuqumli kasalliklarning kollektiv orasida tarqalishi murakkab bo’lib, u epidemik prossess deb ataladi. Epidemik prossesning qanday kechishi, birinchidan mikroorganizm (odam organizmi) va mikroblarning xususiyatiga bog’liq bo’lsa, ikkinchidan sotsial; faktorlar: aholining turmush darajasi, zichligi, ma’daniyati, ovqatlanish va suv bilan ta’minlanish xarakteri, kasbi va boshqalarga bog’liq. Epidemik protses ro’y berishi uchun quyidagi 3 zveno: 1) infeksiya manbaii 2) kasallik qo’zg’atuvchilarning tarqalish imkoniyati; 3) kasallikka moyil kolliktev mavjut bo’lishi shart. Ular tashqi muhitning ma’lum sharoitidagina o’zaro duch keladi.
Dezinfeksiya
Dezinfeksiya mikroblarni zararsizlantirish, epidemik proseslarning ikkinchi zvenosiga ta’sir etishga qaratilgan. Bu tadbir tufayli mikroblarning tashqi muhitda tarqalish yo’llariga chek qo’yiladi.Yuqumli kasalliklar tarqalishida rol o’ynaydigan bo’g’imoyoqlilar (pashsha, chivin, burga kana va boshqalar) ni qirish tadbirlari dezinseksiya deyiladi. Ayrim yuqumli kasalliklarda kemiruvchilar (sichqon, kalamush, yumronqoziq va boshqalar) infeksiya manbai hisoblanadi. Ularni qidirish deratizasiya deyiladi.
Dezinfeksiyaning fizik va ximiyaviy usullari bor. Fizik usullar dezinfeksiyaning oddiy va keng qo’llanadigan usullaridan hisoblanadi. Tabiiy sharoitda quyosh nuri, ayniqsa uning ul’trabinafsha qismi barcha turdagi mikroblarga halokatli ta’sir ko’rsatadi. Ba’zi yuqumli kasalliklarda, masalan, grippda xonalar kvars lampalarining ult’rabinafsha nurlari bilan dezinfiksiyalanadi. Axlat, chiqindilar va boshqalarni yoqib yuborish ham dezinfiksiyaning fizik usullarida hisoblanadi. Shuningdek ich kiyim va o’rin ko’rpani dazmollash ham dezinfiksiyaning bir usulidir. Bemor kiyim-kechagi, ko’rpa-to’shagi va laboratoriya asboblarini dezinfiksiyalashda issiq havo kameralaridan ham foydalaniladi.
Qaynatish ham dezinfiksiyaning ishonchli va oddiy usullaridan hisoblanadi. Ko’pgina mikroblar 1000da nobut bo’ladi. Spora hosil qiladigan mikroblar anashu temperaturada 10-15 minutda nobut bo’ladi. Qaynagan suvga ishqoriy tuzlar va sovun qo’shilsa, uning dezinfiksiyalovchi ta’risi kuchayadi.
Sovun bug’i. Tutingan suv bug’i juda kuchli dezinfiksiyalovchi ta’sir ko’rsatadi. Uning ta’siri 2 elimentdan: namlik va yuqori temperaturadan iborat. Avtoklav deb atladigan apparatlar ishi anashu prinsipga asoslangan. Ularda 1,5 atm bosim hosil qilib, bug’ temperaturasini 1200 gacha ko’tatish mumkin. Xirurgik asboblar va bog’lash materiallari, odatda aktovlavda sterillanadi.
Dezifiksiyaning ximiyaviy metodlari amalga keng qo’llaniladi. Bunda ayniqsa xlirli ohak, xloramin, fenol, lizol, formalin ko’p ishlatiladi. Xlor tutuvchi preparatlarning qo’llanishi ular tarkibida aktiv xlorning ta’siriga bog’liq. Ular 2,3,5% li eritma holida ichak infeksiyalarida bemor chiqindilarini, pol vaidish-tovoqlarni dezinfiksiyalashda ishlatiladi.
Xlorli ohak o’tkir xlor ketadigan oq poroshok. Uning dezinfiksiyalovchi xususiyati tarkibidagi aktiv xlor foiziga bog’liq. U 20-30% gacha aktiv xlor tutgan holda ishlab chiqariladi. Xlorli ohak suvni idish-tovoqni, bemor ajratmalarini, binolar, xojatxonalarini va boshqalarni zararsizlantirish uchun ishlatiladi.
Xoramin suvda yaxshi eriydigan oq yoki bir oz sarg’ish poroshok. Tarkibida aktiv xlor miqdori kamida 25-30% ni tashkil etadi. Xliramin eritmalarini avzalligi ularning ancha turg’unligidir. Xlorli ohak qaysi maqsadda ishlatilsa, bu ham xuddi shu maqsadlarda ishlatiladi.
Fenol kristal holdagi karbon kislota. Suvda qisman eriydi. Tarkibida 10% li suv tutsa, suyuq karbon kislota deb ataladi.
Lizol spesifik hidga ega qizg’ish qo’ng’ir rangli tiniq suyuqlik. 3-5% li eritmalar holidagi binolarni, bamor ich kiyimlarini, tuvakni, teri rezinadan ishlangan buyumlarni, poyabzalni dezinfiksiyalash uchun ishlatiladi.
Formalin tiniq, rangsiz, hidli sutyuqlik. Asosan bug’- formalin kameralarida, bug’ bilan aralashtirib kiyimlarni, ayniqsa mo’yna buyumlarini dezinfiksiyalashda qo’llaniladi.
Dezinfiksiya o’tkazilish vaqtiga qarab uch turga: profilaktik, joriy va yakunlovchi dezinfiksiyaga bo’linadi.
|
| |
