NİKEL-KOBALT KAPLANMIŞ BAKIRIN 1 M KOH ÇÖZELTİSİNDEKİ KOROZYON DAYANIMININ İNCELENMESİ
Ali DÖNER, Ramazan SOLMAZ, Gülfeza KARDAŞ
Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, 01330, Balcalı, Adana, Türkiye
ÖZET: Bu çalışmada bakır yüzeyine farklı oranlarda Ni ve Co elektrokimyasal olarak bir arada kaplanmıştır (Cu/NiCo). Kaplamaların kimyasal bileşimi atomik absorpsiyon spektoskopisi (AAS) ve yüzeyleri taramalı elektron mikroskopu (SEM) ile incelenmiştir. NiCo kaplanmış bakır elektrotların yaygın elektroliz ortamı olarak kullanılan 1 M KOH çözeltisinde hidrojen gazı çıkışına katalitik etkisi ve elektrotların korozyon davranışları akım-potansiyel eğrileri, elektrokimyasal impedans spektroskopisi (EIS) ve lineer polarizasyon direnci yöntemleri kullanılarak araştırılmıştır. Elde edilen deneysel bulgulara göre NiCo kaplanmış bakır elektrota katodik akım uygulanması elektrotun korozyon dayanımını değiştirmektedir. Kaplanmamış bakır ile kıyaslandığında bakır yüzeyinin NiCo ile kaplanması 1 M KOH içerisinde elektrotun hidrojen gazı çıkışı için katalitik etkisini arttırmakta ve korozyona karşı dayanıklılığını arttırmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Nikel-kobalt kaplama, elektroliz, korozyon.
THE INVESTIGATION OF CORROSION BEHAVIOUR OF NICKEL-COBALT COATED COPPER IN 1 M KOH SOLUTION
ABSTRACT: In this study, Ni and Co were electrochemically codeposited in different metal ratios on copper surface (Cu/NiCo). The chemical composition of the coatings was determined by atomic absorption spectroscopy (AAS) and their surfaces were examined by scanning electron microscopy (SEM). The catalytic activity for the hydrogen evolution and corrosion behavior of the NiCo coated electrodes were examined in 1 M KOH solution, which is used as common electrolysis medium, with the help of current-potential curves, electrochemical impedance spectroscopy (EIS) and linear polarization resistance techniques. From the obtained results, applying a cathodic current to the NiCo coated electrodes changes its corrosion resistance. The coating of copper surface by NiCo increases its catalytic activity for the hydrogen gas evolution and corrosion resistance in 1 M KOH solution when compared to uncoated copper electrode.
Keywords: Nickel-cobalt coating, electrolysis, corrosion.
1. GİRİŞ
Günümüz enerji kaynaklarının hızla tükenmesi nedeniyle ülkeler alternatif enerji kaynaklarına yönelmektedir. Alternatif enerji kaynaklarının kesikli olması, her bölgeye eşit dağılmaması nedeniyle hidrojen geleceğin enerji taşıyıcısı olarak ön plana çıkmaktadır. Hidrojen temiz ve birçok yöntem ile elde edilebilir. Hidrojen üretimi için en basit yöntem elektroliz olup elektrolizde kullanılan elektrotların etkinliği hidrojen gazı verimi açısından önemlidir (1). Bu nedenle hidrojen gazı edilmesinde kullanılan elektrotların katalitik etkinliğinin yüksek olması gerekir (2). Katalitik etkinliği yüksek Pt, Ni, Au gibi metallerin fiyatlarının pahalı olması nedeniyle elektrolizde pek tercih edilmemektedir. Bu nedenle bu metallerin eser miktarlarıyla çeşitli metaller (Cu, Fe, Pirinç) elektroliz yöntemiyle kaplanarak katalitik etkinlik arttırılmaktadır (3). Elektrokatalitik etkinliklerinin yanında elektroliz yönteminde elektrot olarak kullanılacak metallerin çalışma ortamındaki korozyon dayanımları da oldukça önemlidir. Elektrotların korozyona uğraması hem elektrotun aşırı geriliminin artmasına ve hem de elektroliz çözeltisinin kirlenmesine neden olacaktır. Korozyon ile elektrotun ömrünün kısalacağı unutulmamalıdır. Hazırlanacak katalitik elektrotun altına elektroliz koşullarında korozyona dayanıklı ince bir metal filminin kaplanması elektrotun korozyon dayanımını ve kararlılığını arttıracaktır. Elektrot yüzeylerinin ince bir nikel filmi ile kaplanması metallerin korozyon dayanımlarının oldukça arttırdığı belirlenmiştir (4).Nikel (nem. Nikel, lot. Niccolum), Ni - Mendeleyev davriy sistemasining VIII guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib rakami 28, atom massasi 58,69. Tabiiy Nikel 5 ta barqaror izotop 58Ni (67,88%), 60Ni (26,23%), 61Ni (1,19%), 62Ni (3,66%) va MNi (1,04%) aralashmasidan iborat. Bu sayede katalitik etkinliği düşük metaller bu metallerle kaplanarak hem katalitik etkinlik hem de korozyona karşı dayanıklılık arttırılmış ayrıca maliyette düşürülmüş olmakta ve geleceğin enerjisi olarak görülen hidrojen daha kolay elde edilmektedir.
Bu çalışmada hidrojen gazı çıkışı için hazırlanan değişik oranlarda NiCo kaplı bakır elektrotların korozyon davranışları araştırılmıştır.
2. YÖNTEM
Çalışma elektrotları silindirik bakır çubuklardan yaklaşık 5 cm uzunluğunda kesilmiş, taban alanlarından bir tanesi delinerek iletkenliği sağlamak için bakır tel geçirilmiştir. Sadece diğer taban alanı (çalışma yüzeyi) açıkta kalacak şekilde polyester ile kaplanmıştır. Bu şekilde hazırlanan bakır elektrotun çözelti ile temas eden yüzey alanı 0,283 cm2’dir. Çalışma elektrotları bütün ölçümlerden önce mekanik parlatıcı da değişik tanecik boyutlu (320-1000) zımpara kağıtları ile parlatıldıktan sonra sırasıyla saf su ile yıkandıktan sonra asetondan geçirilmiş, saf suda tekrar yıkanmış ve banyo çözeltisine daldırılmıştır.
Bakır elektrotlar metal kaplama banyolarında sabit akım uygulayarak (Princeton Applied Research Model 362) potansiyostat-galvanostat cihazı kullanılarak kaplanmıştır. Kaplamalar üç elektrot tekniği kullanılarak yapılmıştır. Bu amaçla bakır katot, nikel anot ve Ag/AgCl,Cl- (3 M KCl) referans elektrot olarak kullanılmıştır. Kaplama banyo bileşimleri a) Nikel kaplama banyosu: 0 NiSO4.7H2O, %1 NiCl2.6H2O, %1,25 H3BO3 (Ni2 ’in toplam molü 0.111 mol/100mL), b) Kobalt kaplama banyosu: 0 CoSO4. Kobalt (Cobaltum), Co - Mendeleyev davriy sistemasining VIII guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 27, atom massasi 58,9332. Kobalt metalini ilk bor 1735 yilda shved kimyogari Yu. Brand rudalardan ajratib olgan. 7H2O, %1 CoCl2.6H2O, 1,25% H3BO3 (Co2 ’nin toplam molü 0.111 mol/100mL), c) Nikel-kobalt kaplama banyosu: Kaplama banyosunda Ni2 ve Co2 iyonlarının toplam molleri 0,111 mol/100mL olacak şekilde nikel ve kobalt banyolarından uygun miktarlarda karıştırılarak hazırlanmıştır. Kaplanan elektrotlar metal iyonlarının banyo içerisindeki oranlarına göre adlandırılmıştır (Cu/NiCo(8:2), Cu/NiCo(6:4), Cu/NiCo(4:6), Cu/NiCo(2:8). İkili NiCo kaplamalar oda koşullarında (25°) banyo çözeltisi karıştırılmadan 50 mA.cm-2 sabit akım yoğunluğu uygulanarak kaplama kalınlığı 50 μm olacak şekilde hazırlanmıştır. Kompozit kaplamalarda her oran için ortalama molekül ağırlıkları ve yoğunluklar kullanılarak kaplama kalınlıkları Faraday yasalarından yararlanılarak teorik olarak hesaplanmıştır (5). Elektrotun yüzeyi kaplandıktan sonra banyo içerisinden çıkarılmış saf su ile iyice yıkanmıştır. Korozyon testlerinde kullanılacak elektrotlar 1 M KOH çözeltisine daldırılarak 100 mA.cm-2’lik katodik akım 30 dakika boyunca uygulanarak elektrotların yüzeyleri elektrokimyasal olarak temizlenmiştir. Elektrotlar daha sonra saf su ile iyice yıkanmış ve kurutulmuştur.
Elektrokimyasal ölçümler üç elektrot tekniği kullanılarak CHI 604 elektrokimyasal analiz cihazı ile yapılmıştır. Bu amaçla platin karşı ve Ag/AgCl,Cl- (3 M KCl) referans elektrot olarak kullanılmıştır. Elektrotların hidrojen gazı çıkışına katalitik etkisi katodik akım-potansiyel eğrileri ve elektrokimyasal impedans spektroskopisi (EIS) teknikleri kullanılarak belirlenmiştir. Katodik akım-potansiyel eğrileri -1,8 V ile açık devre potansiyeli aralığında 0,005 Vs-1 tarama hızı ile elde edilmiştir. Elde edilen eğrilerden hidrojen gazı çıkışının gerçekleştiği değişik aşırı gerilimlerde EIS ölçümleri 100 kHz ile 0,01≤ f ≤1 Hz frekans aralığında 0,005 V genlik uygulanarak elde edilmiştir. Ölçümlerde anot ve katot bölmeleri nafyon ile ayrılmış cam hücre kullanılmıştır. Ölçümlerden önce çalışma elektrotlarına -1,80 V’luk katodik akım uygulanarak elektrotların yüzeyi temizlenmiştir. Deneyler hücreden hidrojen gazı geçirilerek ortamdan oksijen gazı uzaklaştırılarak yapılmıştır. Elektrotların korozyon davranışları EIS ve lineer polarizasyon direnci yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Korozyon deneylerinde EIS ölçümleri 105 Hz ile 0,003 Hz frekans aralığında 0,005 V genlik uygulanarak elde edilmiştir. Lineer polarizasyon direnci ölçümleri açık devre potansiyelinden daha negatif potansiyelden başlayarak 10 mV potansiyel aralığında 0,001 V/s tarama hızı ile elde edilmiştir. Elde edilen eğrilerin eğiminden lineer polarizasyon dirençleri hesaplanmıştır. Korozyon deneylerinde elektrotlar 200 mL 1 M KOH içeren çözeltiye daldırılmış ve değişik daldırma sürelerinde ölçümler yapılmıştır.
Kaplamaların yüzeyleri taramalı elektron mikroskopu (Carl Zeiss Evo 40 SEM) ve kimyasal bileşimleri atomik absorpsiyon spektroskopisi (Perkin Emler A-400) kullanılarak belirlenmiştir.
Şekil 1. Kaplanmamış bakır (a), Ni (b), Co (c), NiCo(8:2) (d), NiCo(6:4) (e), NiCo(4:6) (f) ve NiCo(2:8) kaplanmış bakır elektrotlarının yüzey görüntüleri.
3. DENEYSEL ÇALIŞMALAR
3.1. Kaplamaların Karakterizasyonu
Metal bileşimlerini belirlemek için, kompozit kaplamalar elektrot yüzeylerinden sökülerek seyreltik HNO3 çözeltisinde çözülmüştür. Hazırlanan her bir örnekteki metal miktarları atomik absorpsiyon spektroskopisi (AAS) ile ölçülmüştür. Elde edilen yüzde metal oranları NiCo(8:2) (,3 Ni, q,1 Co; NiCo(6:4) ,5 Ni, ?,5 Co; NiCo(4:6) %5,8 Ni, ?,2 Co; NiCo(8:2) %3,1 Ni, ?,9 Co şeklindedir. AAS sonuçlarına göre banyo içerisindeki Ni 2 ve Co 2 iyonları oranı değiştirilerek metallerin kaplama içerisindeki kimyasal bileşimi değiştirilebilmektedir. Alaşım içerisindeki kobalt oranının nikele oranla daha yüksek olması kobaltın nikele göre daha hızlı indirgenmesi ile açıklanabilir.
(a)
NiCo kaplı bakır elektrotların SEM görüntüleri Şekil 1’de verilmektedir. Karşılaştırmak amacı ile kaplanmamış ve saf nikel ve kobalt kaplanmış bakır elektrotların yüzey görüntüleri aynı şekilde verilmiştir. Şekil 1’den de görüldüğü gibi kaplı elektrotların yüzeylerinde sıkı, homojen ve gözenekli bir yapı oluşturmaktadır. Kaplama banyolarında NiCo oranlarının değişmesiyle yüzeyde oluşan yapının değiştiği Şekil 1’de görülmektedir.
3.2. Elektrotların Hidrojen Gazı Çıkışına Katalitik Etkisi
Ni-Co kaplı bakır elektrotların 1 M KOH çözeltisinde elde edilen yarı logaritmik katodik akım-potansiyel eğrileri Şekil 2a’da verilmektedir. Bu eğrilerden -0,200 V aşırı gerilimde Cu, Cu/Ni, Cu/Co, Cu/NiCo (8:2), Cu/NiCo (6:4), Cu/NiCo (4:6), Cu/NiCo (2:8) elektrotları için akım yoğunlukları 0,33, 1,69, 0,67, 2,57, 6,69, 1,93, 1,60 mA.cm-2 olarak belirlenmiştir. Şekil 2’den görüldüğü gibi bakır elektrotun yüzeyinin NiCo ile kaplanması ile elektrotun etkinliği artmaktadır. Kaplamanın hidrojen gazı çıkışına katalitik etkisi metallerin alaşım içerisindeki oranına bağlı olarak değişmektedir. En yüksek etkinlik 6:4 Ni-Co oranında içeren banyoda elde edilen elektrotta olmaktadır.
Şekil 2. Çalışma elektrotlarında 25°C’de 1 M KOH çözeltisi içerisinde elde edilen katodik akım-potansiyel eğrileri (a) ve -0.200 V aşırı gerilimde NiCo(6:4) elektrotu için elde edilen Nyquist eğrisi.
Çalışma elektrotları için katodik akım-potansiyel eğrilerinden belirlenen hidrojen gazı çıkışının gerçekleştiği değişik aşırı gerilimlerde Nyquist eğrileri elde edilmiş, Cu/NiCo(6:4) elektrotu için elde edilen eğri Şekil 2b’de verilmiştir. Bütün elektrotlar için yarım daireden sapan basık birer lup gözlenmiştir. Elde edilen eğrilerin yarım daireden sapması elektrotların yüzeylerinin gözenekli olması ile açıklanmıştır (6, 7). Nyquist eğrilerinin tek bir kapasitif luptan oluşması hidrojen çıkış reaksiyonunun yük transfer kontrolünde olduğunu göstermektedir (8). -0,200 V aşırı gerilimde Cu, Cu/Ni, Cu/Co, Cu/NiCo (8:2), Cu/NiCo (6:4), Cu/NiCo (4:6), Cu/NiCo (2:8) elektrotları için polarizasyon dirençleri sırası ile 1000, 460, 800, 370, 335, 435, 1325 Ω olarak belirlenmiştir. Belirlenen polarizasyon dirençlerinden de görüldüğü gibi ikili kaplamalarda polarizasyon direnci daha düşük olmaktadır. En düşük polarizasyon direnci Cu/NiCo(6:4) elektrotunda oluşmaktadır. Bu sonuçlar Cu/NiCo(6:4) elektrotunun elektroliz sisteminde katot olarak kullanıldığında hidrojen gazı çıkışı sırasında daha az enerji harcanacağını göstermektedir. Elektrotun yüksek katalitik etkinliği elektrotun gözenekli olması ve nikel ile kobalt arasındaki sinerjistik etki ile açıklanabilir.
3.3. Elektrotların Korozyon Davranışları
Elektrokatalitik etkinliklerinin yanında elektroliz yönteminde elektrot olarak kullanılacak metallerin çalışma ortamındaki korozyon dayanımları oldukça önemlidir. Elektrotların korozyona uğraması elektroliz çözeltisinin kirlenmesine, elektrotun aşırı geriliminin artmasına ve elektrotun ömrünün azalmasına neden olmaktadır. Hazırlanan elektrotların korozyon dayanımları 1 M KOH çözeltisinde oda sıcaklığında 120 saat boyunca EIS ve lineer polarizasyon dirençleri yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Kıyaslamak amacı ile kaplanmamış bakır elektrotun korozyon dayanımı ayrıca belirlenmiştir. Korozyon testleri iki şekilde yapılmıştır. Birincisinde elektrotlar çözeltiye daldırılmış ve herhangi bir potansiyel uygulanmadan değişik daldırma sürelerinde (24, 48, 72, 96 ve 120 saat) elektrokimyasal ölçümler alınmıştır. Elektrotlar elektroliz sisteminde kullanılıp potansiyel uygulandığında elektrokimyasal davranışları, korozyon dayanımı da değişebilmektedir. Bu nedenle elektroliz sisteminde kullanılması önerilen, katalitik etkinliği en yüksek elektrot elektroliz sisteminde katot ve platin anot olacak şekilde 100 mA.cm-2’lik sabit katodik akım sisteme uygulanmıştır. 24 ve 120. saatlerde elektroliz durdurulmuş ve elektrot potansiyeli dengeye ulaştıktan sonra korozyon testleri yapılmıştır. Böylece elektrotun elektroliz sisteminde kullanılması ile korozyon dayanımının nasıl değiştiği belirlenmiştir.
Şekil 3. Kaplanmamış bakırın 1 M KOH çözeltisinde 24 (●) ve 120 (○) saat sonunda elde edilen Nyquist (a) ve Bode (b) diyagramları.
Tablo:1 Çıplak bakır, Ni, Co ve NiCo(6:4) kaplı bakır elektrotların 1 M KOH çözeltisinde değişik daldırma sürelerinde lineer polarizasyon dirençlerinden belirlenen polarizasyon dirençleri.
t / h
|
24
|
48
|
72
|
96
|
120
|
Cu
|
1285
|
1200
|
980
|
970
|
970
|
Cu/Ni
|
10880
|
8110
|
5090
|
4450
|
4590
|
Cu/Co
|
4675
|
2565
|
2480
|
2440
|
2050
|
NiCo(6:4)
|
3510
|
2485
|
2445
|
1785
|
1925
|
Kaplanmamış bakır elektrotun 1 M KOH çözeltisinde 24 ve 120 saat sonunda elde edilen Nyquist ve Bode diyagramları Şekil 3’te verilmiştir. Elde edilen eğriler incelendiğinde yüksek frekans bölgesinden itibaren çizgisel olarak artan ve yüksek frekans bölgesinde hafif bir şekilde kapanan eğriler oluşmaktadır. Elde edilen eğrilerden korozyon hızının difüzyon kontrollü olduğu söylenebilir (9, 10). Bakır elektrotun farklı daldırma sürelerinde lineer polarizasyon direnci yönteminden polarizasyon dirençleri belirlenmiş ve Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2’den görüldüğü gibi kaplanmamış bakırın korozyon direnci zamanla azalmaktadır.
Şekil 4’te Ni, Co ve NiCo(6:4) kaplanmış bakır elektrotların 24 ve 120 saat sonunda elde edilen Nyquist eğrileri verilmektedir. Cu/Ni elektrot için elde edilen eğri (Şekil 4 a ve b) incelendiğinde 24. saat sonunda elde edilen Nyquist eğrisinde bir basık yarım daire oluşmaktadır. Bu sonuç bakır yüzeyinde sıkı bir filmin oluştuğunu göstermektedir. Gözenekli yüzeye sahip kaplı elektrotlarda korozif türlerin gözenekler içine difüzyonu sonucu korozyon başlamakta, bazik ortamda oluşan oksitler, hidroksitler gözenekleri kapatarak koruyucu bir etki göstermektedir. Gözeneklerde oluşan korozyon ürünlerinin ve korozif iyonların hareketleri difüzyon kontrollü olmaktadır. Düşük frekans bölgesinde gözlenen saçılmalar korozyon ürünlerinin yüzeyde oluşturduğu birikintilere karşılık gelmektedir. 120 saat sonunda biri yüksek frekans bölgesinde diğeri düşük frekans bölgesinde olmak üzere iki lopun oluştuğu görülmektedir. Yüksek frekans bölgesinde gözlenen birinci lup nikel kaplamanın altında metalin çözünmesine karşılık gelmektedir. Düşük frekans bölgesinde oluşan ikinci lup film direncine karşılık gelmektedir. Co kaplanmış bakırda elde edilen eğriler Şekil 4c ve d’de verilmiştir. Elde edilen eğrilerden Cu/Co elektrotunun Cu/Ni elektrotu ile benzer bir davranış gösterdiği görülmektedir. Şekil 4 ve Tablo 1 incelendiğinde Co kaplanmış bakırda korozyon direncinin Ni kaplanmış bakırdan daha düşük olduğu görülmektedir. Bakır yüzeyi NiCo(6:4) ile kaplandığında saf Ni ve Co kaplamalarla benzer bir davranış göstermekte ancak korozyon direnci daha düşük olmaktadır. İkili kaplamada yüksek frekans bölgesinde oluşan lopa karşılık gelen yük transfer direnci saf kaplamalardan daha yüksek olmaktadır. Bu sonuç iki metal bir arada kaplandığında oluşan yüzeyin daha gözenekli olması ve metaller arasındaki galvanik eşlemeler den dolayı çözünmenin hızlanması ile açıklanabilir.
Hidrojen gazı çıkışına katalitik etkisi en fazla olan ve elektroliz sisteminde kullanılması önerilen Cu/NiCo(6:4) elektrotu katot ve Pt anot olmak üzere elektroliz sistemine sabit 100 mA.cm-2’lik sabit akım uygulanmış ve 24 ve 120. saatlerde elektroliz durdurularak elektrotun korozyon testleri yapılmıştır. 24 ve 120. saatlerde elde edilen Nyquist eğrileri Şekil 5’te verilmiştir.
Şekil 4. Nikel kaplı bakır (a-b), kobalt kaplı bakır (c-d) ve NiCo(6:4) kaplı bakır (e-f) elektrotlarda 1 M KOH çözeltisinde 24 (●) ve 120 (○) saat sonunda elde edilen Nyquist ve Bode diyagramları.
Elde edilen eğriler akım uygulanmamış NiCo(6:4) kaplı elektrot ile kıyaslandığında (Şekil 4e-f) elektrotun elektroliz sisteminde kullanılması ve katodik akım uygulanmasının elektrotun elektrokimyasal davranışını etkilediği görülmektedir. Akım uygulanan elektrotta 24 ve 120. saatlerde elde edilen Nyquist ve Bode diyagramlarında tek bir kapasitif lupun oluştuğu görülmektedir. Aynı daldırma süreleri korozyon direncinin oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Elektrotun 24 ve 120. saatlerde lineer polarizasyon direnci yöntemi ile polarizasyon direnci ölçülmüş ve sırası ile 24330 ve 11470 Ω olarak belirlenmiştir. Elektroliz sisteminde kullanılan elektrotun yüksek korozyon direnci elektroliz sırasında oluşan hidrojen gazının bir kısmının uzaklaşmayıp gözeneklerde birikmesi ve hidrojenin metal ile koruyucu metal hidrürleri oluşturması ile açıklanabilir. Zamanla gözeneklerdeki birikintiler çıkan gaz ile uzaklaştırılması ile gözenekler açılmakta ve korozyon direnci azalmaktadır.
Şekil 5. NiCo(6:4) kaplı bakır elektrotun 24 (●) ve 120 (○) saat elektroliz edildikten sonra 1 M KOH çözeltisinde elde edilen Nyquist (a) ve Bode (b) diyagramları.
4. SONUÇLAR
Elde edilen sonuçlara göre Ni ve Co’ın bir arada kaplanması ile elde edilen elektrotun hidrojen gazı çıkışına katalitik etkisi artmaktadır. Katalitik etkinliği en yüksek NiCo kaplama 6:4 mol oranında Ni 2 ve Co 2 içeren banyoda elde edilmiştir. Kaplı elektrotlarda korozyon direnci çıplak bakıra göre oldukça yüksek olmaktadır. Cu/NiCo elektrotu elektroliz sisteminde kullanıldığında elektrokimyasal davranışı değişmekte ve oldukça yüksek bir korozyon direnci göstermektedir.
Teşekkür: Bu çalışmayı destekleyen Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna (TÜBİTAK) (Proje No: TBAG106T542) teşekkür ederiz.
KAYNAKLAR
1. Bockris, J.O’M., Veziroğlu, T.N., J. Hyd. Energy 8, 1983, 323.
2. Arul, Raj, I., Vasu,K.I., J.App. Electrochem. 20, 1990, 32.
3. Döner, A., Yüksek Lisans Tezi Adana, 2008.
4. Solmaz, R., Kardaş, G., Energy Convers. Manage. 48, 2007, 583.
5. Stavanovic J., Gojkovic S., Despic A., Obradovic M, Nakic V., Electrochim. Acta 43, 1998, 705.
6. F.Rosalbino, D.Maccio, E.Angelini, A.Saccone, S.DelfinoJ. Alloys and Compd. 403, 2005, 275.
7. P.Elumalai, H.N.Vasan, N. Munichandraiah, S.A. Shivashankar, J. Appl. Electrochem. 32, 2002, 1005.
8. Navvaro-Flores E., Chong Z., Omanovic S., J. Mol. Catal. A: Chem., 226, 2005, 179.
9. Tüken, T., Yazıcı, B., Erbil, M., Surf. Coat. Technol., 202, 425, 2007.
10. T. Tuken B. Yazıcı, M. Erbil, Proceedings of 9th European Symposium on Corrrosion Inhibitors (9SEIC) Ann. Univ. Ferrara, N.S., Sez.. V, Suppl. N. 11, 2000, p. 115.
|
