324
алоҳида оммавийликни бу тузилишларни самарали визуллаштириш имкониятини
берадиган компьютер технологиялари ривожланиши билан олди.
«Фрактал» сўзи нафақат математик атама сифатида фойдаланилади, балки
билан барча масштабларда аҳамиятли тузулишга эга бўлган
предмет аталиши
мумкин. Регуляр шакллардан (айлана, эллипс, текис функциянинг графиги)
фарқи шунда: агар биз регуляр шаклнинг кичик лавҳасини жуда катта лаштирган
ҳолда қарасак, у ҳолда у тўғри чизиқ лавҳасига ўхшаб қолади. Фрактал учун
масштабни катталаштириш тузулишини соддалаштиришга олиб келмайди, яъни
барча шкалаларда биз бир хил мураккаб манзарани кўрамиз.
Фрактал ўзига-ўзи ўхшаш ёки тахминан такрорланадиган қисмлари билан ўзига-
ўзи ўхшаш, каср метрик ўлчовга ёки топологик ўлчовда ўтадиган метрик ўлчовга
эгадир.
Табиатда кўп объектлар фактал ҳоссаларига эгадир, масалан, қирғоқлар,
булутлар, дарахтларнинг кронлари, qor go'shti,
qon aylanish sistemai, одам ёки
ҳайвон alveolyar sistemaси.
Балки, фрактал графика
тафаккурини сеҳрламаган одамни топиш қийин
бўлса керак – унинг сирли элементларида кимгадир тунги олов, кимгадир, сув
устидаги узун яланғоч суюқлик
, кимгадир – бутун бир олам сирлари кўринади.
Лекин фрактал графика бизнинг ундай ёки бундай қарашимизни ўзига тортади,
дастурий
пакетлар эса, ҳақиқий фракталга яқинлашишга имконият берадиган
яратиш учун зина бўлиши мумкин.
Фракталлардан фойдаланиб нафақат ирреал тасвирлар қуриш, балки
реаллистик тасвирларни қуриш мумкин (масалан, булутларни, қорни, қирғоқ
чизиқларини, дарахт ва буталарни ва ҳоказо). Шунинг учун, фрактал тасвирларни
оддий тўқималар(текстур)ва фон тасвирлардан тортиб компьютер ўйинлар ёки
китоб иллюстрациялари учун ажойиб манзарагача яратиш соҳаларида
фойдаланиш мумкин. Математик йўл билан ўхшаш фрактал
шедевр
80)
л
ар
яратилмоқда (векторли каби тенг), лекин векторли графикадан фарқли ўлароқ
фрактал графиканинг негиз элементлари математик формулаларнинг ўзларидан
иборат – бу компьютер хотирасида ҳеч қандай объект сақланмайди, ва тасвир (у
қандай ўйланган бўлсада) бевосита тенгламалар асосида қурилади.
1
. Art Dabbler дастури. Бу муҳаррир (Fractal
Design фирмаси яратган,
ҳозирги кунда Corelга қарашли) аслида Painter дастурининг кесилган вариантини
ифодалайди. Бу нафақат компьютер графикасига, балки дастлаб расм солиш
асосларини ўргатишга яхши дастурҳисобланади. Талаб қилинган ҳотиранинг
кичик ҳажмлиги,
шунингдек, интерфейснинг соддалиги уни мактабда
фойдаланиш имкониятини беради. Растрли муҳаррири ҳам сифатидаги, фрактал
муҳаррир Art Dabbler компьютер графикасини бошланғич босқичларида айниқса
самаралидир.
Art Dabbler пакетнинг шлаб чиқувчиларнинг аосий эътибори қуйидаги икки
омилга қаратилаган:
