Nukus konchilik instituti “Konchilik ishi” yo’nalishi 1b kurs talabasi Mardiyev Asrorjonning Fizika fanidan taqdimot ishi

Yorug’lik bosimi

Kvant tasavvurlarga ko‘ra yorug‘lik — bu maxsus zarralar — „foton“lar oqimidir. Fotonlar yorug‘lik tezligida tarqalib, ma’lum energiya va impulsga ega. Foton energiyasi

E = hν ( 11 )

Ifoda orqali, impulsi esa

p  hν/c ( 12 )

ifodadan aniqlanadi. Har bir foton tinchlikda massaga ega emas (m0 = 0) va yorug‘lik tezligida

m = E/c2 yoki m = hν/c2

massaga ega bo‘ladi.

Ushbu mulohazalardan shunday deyish mumkin: tinchlikda foton mavjud bo‘lmaydi. Monoxromatik yorug‘likda barcha fotonlar bir xil energiya, impuls va massaga ega. Fotonlar — elektromagnit nurlanish kvantlari vakuumda 3·108 m/s tezlik bilan tarqaladi. Ammo ularning biror muhitdagi tezligi shu muhitning absolut sindirish ko‘rsatkichiga bog‘liq bo‘ladi, ya’ni: v = c/n.

Ushbu mulohazalardan shunday deyish mumkin: tinchlikda foton mavjud bo‘lmaydi. Monoxromatik yorug‘likda barcha fotonlar bir xil energiya, impuls va massaga ega. Fotonlar — elektromagnit nurlanish kvantlari vakuumda 3·108 m/s tezlik bilan tarqaladi. Ammo ularning biror muhitdagi tezligi shu muhitning absolut sindirish ko‘rsatkichiga bog‘liq bo‘ladi, ya’ni: v = c/n.

Fotonlar atom, molekula va ionlarning biror „g‘alayonlangan“ energetik holatdan „turg‘un“ holatga o‘tishida hosil bo‘ladi. Shuningdek, biror zaryadli zarralarning tezlanishi yoki tormozlanishida ham fotonlar yuzaga keladi va ular zaryadga ega emas.

Yorug‘likning moddaga ko‘rsatilgan ta’sirlarini o‘rganishni davom ettiramiz. Yorug‘likning yana muhim bir ta’siri uning bosimidir. Yorug‘likning bosimi yorug‘lik elektromagnitik nazariyasining rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Yorug‘lik o‘zi yoritayotgan jismlarga bosim berishini Kepler aytgan bo‘lib, u o‘zining bu g‘oyasini kometalar quyruqlari shaklini o‘rganishi asosida ilgari surdi.