1.
A bsissalar o ’qi va grafiklar (ordinata) orasidagi masofa frontning har
qanday harakatlanish nuqtasidagi foydali qazilma va qoplovchi tog’ jinsi shu
kesishmada maydonini ko’rsatadi, shuningdek ishlar frontining lm ga siljiidagi
hajmni ham k o ’rsatadi.
2.
Ikkita har qanday ordinatalar orasida
va yuqoridan grafik bilan
chegaralangan, pastdan absissalar o ’qi bilan chegaralangan maydon ishlar
frontining boshlanishidan ko ’riladigan holatgacha bo'Igan davrdagi qoplovchi
tog’ jinsi va foydali qazilma hajmini ko’rsatadi.
Shunday k o ’rinishda qazib olinadigan hajmlar uchun va irontning boshqa
boshlang’ich joylashuv holatlari va ularning
harakatlanish tomoni uchun
m a’lumotlar hisoblanishi va grafik tuzilishi mumkin. Boshlang’ach qoplovchi
tog’ jinsi va foydali qazilm a hajmini hisoblashda butun karyer maydoni uchun
maydonlar bir xil kattalikda bo ’lishi kerak.
7 .3 . QAZIB OLINADIGAN FOYDALI QAZILMA VA QOPLOVCHI TOG' JINSI
HAJM INING QIYA VA T IK QIYA KON UYUMLARI UCHUN GRAFIKLARI
K aryem ing geometrik tahlili va kon ishlari rejimining kalendar rejasini
tuzish uchun geologik asos b o ’lib karyer maydonidagi qazilmaning ko’ndalang
kesimi xizmat qiladi (masshtab 1:500, 1:1000, 1:2000). Qazilmaning ko’ndalang
kesimi birdan o ’zgarganda karyeming uzunligi bo’yicha
qazilmalar bloklarga
b o ’lanadi.
H ar bir blok chegarasida o ’ziga hos ko’ndalang kesim va geometrik tahlil
uchun m a’lumotlar tanlanadi. Kon ishlari rejimining umumiy grafikini tuzish
uchun alohida bloklar grafiklari yig’indisi hosil qilinadi.
Qazilmaning (rasm. 7.3) ko’ndalang kesimini geometrik tahlilga tayyorlash
quyidagicha amalga oshiriladi.
1.
Loyiha b o ’yicha ko ’ndalang kesimda karyeming oxirgi konturi tushiriladi.
2.
Bir biridan bir hil masofada gorizontal chiziqlar o’tkaziladi,
ularning
joylashuvi yuqori qism da qazilmaning qazib olish bosqichlariga mos keladi.
Chiziqlar (bosqichlar) orasida vertikal masofa pog’ona balandligiga teng
269
(qazilmaning yotish burchagi va gorizontal qalinligining birdan o ’zgarishida)
yoki pog’onaning ikki yoki uch marta kattaligiga teng (7.3-rasm .da bu
ko ’rsatkich 30m deb qabul qilingan) qilib qabul qilinadi. Har bir bosqichga
tartib raqami beriladi (tepadan pastga). Karyer konturidan chap tom onga qarab
gorizontlarning absolyut nuqtasi va ular orasidagi masofa k o ’rsatiladi.
7.3 -rasm .. G e o m e trik ta h lilg a ta y y o rla n g a n q a z ilm a n in g k o ’n d a la n g k esim i:
1, 2, 3 ,4 , 5 -
bosqichlar raqam i; A B V G - k ary er konturi
3.
Har bir bosqich gorizontida tanlangan qazib olish tizimi asosida (kesuvchi
transheyani asosan qazilm aning yotgan yoni bilan ulangan bo’sh to g ’ jinslaridan
o ’tiladi) kesuvchi transheyaning (kengligi 30-40m) asosining holati chiziladi.
4.
Kesuvchi transheyaning chet nuqtalaridan karyer maydoni yuqori qismi
yoki karyem ing oxirgi konturidagi bort qiyaliklari kesishadigan joyigacha
karyem ing ishchi bortlarining (qiyaligi 10-20°) qiyalik chiziqlari o ’tkaziladi.
5.
Karyem ing oxirgi konturi chegarasida har bir bosqich o ’rtasida
bosqichlar
o ’rtacha chizig’i sanalgan - gorizontal chizichlar o ’tkaziladi (rasm. 7.3 .,
shtrixlangan chizichlar).
Cho’zilgan tuzulishdagi karyer maydonini ko ’rib chiqamiz. 1-bosqich
chuqurligiga erishish davrida karyerdan qazib olingan kon massasi ABVG
kesishmalari m aydonining karyer maydoni uzunligiga
Lt
ko’paytmasiga teng.
ABVG ko ’ndalang kesimi
/ . ,
o ’rtacha chizig’i
uzunligining bosqich
270
chuqurligiga ko ’paytmasiga teng bo’lsa, unda qazib olingan kon massasi (л/3)
quyidagiga teng b o ’ladi:
