|
Ob-havo (solar) energiyasi, shamol (wind) energiyasi, suv (hydro)
|
| Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 16,24 Kb. | | #150146 |
Bog'liq m t 1
Qayta tiklanuvchi energiya manbalari
Qayta tiklanadigan energiya manbalari soniyalardan yilliklarga qadar uzayishi mumkin bo'lgan energiya manbalarini anglatadi. Bu manbalar odatda ob-havo (solar) energiyasi, shamol (wind) energiyasi, suv (hydro) energiyasi va geotermal( geothermal) energiyasini o'z ichiga oladi.
Qayta tiklanadigan energiya manbalarining asosiy afzalliklaridan biri ularning ko'pligi va qayta tiklanishidir. Cheklangan va tugaydigan qazilma yoqilg'ilardan farqli o'laroq, qayta tiklanadigan energiya manbalari cheksizdir. Quyosh nurlari quyosh energiyasining bilan cheksiz ravishda ta'minlay oladi, shamol energiyasi esa havo oqimlarining uzluksiz harakatidan foydalanish mumkin. Xuddi shunday, gidroenergetika daryolar va okeanlar kabi oqayotgan suv havzalaridan ham ishlab chiqarilishi mumkin. Geotermal energiya Yer yadrosidan hosil bo'ladigan issiqlikka tayanadi.
Qayta tiklanadigan energiya manbalarining yana bir muhim jihati ularning atrof-muhitga minimal ta'siridir. Atmosferaga issiqxona gazlarini chiqaradigan va global isishga hissa qo'shadigan qazib olinadigan yoqilg'ining yonishidan farqli o'laroq, qayta tiklanadigan energiya manbalari ish paytida juda kam yoki umuman ifloslantiruvchi moddalar chiqaradi. Bu ularni iqlim o'zgarishini yumshatish va havo ifloslanishini kamaytirishda muhim tarkibiy qismga aylantiradi.
Qayta tiklanadigan energiya manbalari ekologik manfaatlardan tashqari iqtisodiy afzalliklarni ham taqdim etadi. Texnologiyaning rivojlanishi ishlab chiqarish va o'rnatish bilan bog'liq xarajatlarni pasaytirishda davom etar ekan, qayta tiklanadigan energiya energiya ishlab chiqarishning an'anaviy shakllari bilan tobora raqobatbardosh bo'lib bormoqda. Ko'pgina hollarda, u allaqachon tarmoq paritetiga erishgan - bu an'anaviy elektr manbalari bilan raqobatbardosh ekanligini anglatadi.
Quyosh energiyasi:
Quyosh paneli: Quyosh paneli yordamida quyosh energiyasi elektrik energiyasiga aylantiriladi. Bu energiya manbasi, quyoshning o'zgarmas energiya shakllaridan foydalanadi va quyoshning kelajagi kuzatilgan muddatga qarab o'zgarishi mumkin.
Quyosh termal kollektorlar: Quyosh termal kollektorlar[5], quyosh energiyasini isituvchi va suvni isituvchi tizimlarga qaytarish uchun ishlatiladi. Bu manba esa ob-havo sharoitiga bog'liq bo'lib, quyoshning o'zgarmas energiya shakllaridan foydalanadi.
Shamol energiyasi:
Shamol turbinlari: Shamol turbinlari yordamida shamol energiyasi mehanik energiyaga aylantiriladi va elektrik energiyasiga o'zgartiriladi. Bu manba, shamolning kuchli va doimiy bo'lishi mumkin bo'lgan hududlarda foydalanish imkonini beradi.
Shamol elektr stansiyalari: Shamol elektr stansiyalari, bir nechta shamol turbinlarini birlashtiradi va ko'p miqdorda elektrik energiyasi ishlab chiqarishga imkon beradi.
Suv energiyasi:
Hidroelektr stansiyalar: Hidroelektr stansiyalar - suv oqimi orqali mexanik energiyani elektrik energiyasiga o'zgartirish uchun ishlatiladi.
Geotermal energiya:
Geotermal energiya, yerning ichki issiqlik energiyasidan foydalanish orqali tiklanadi. Bu manba, yerning ichki qismidagi issiqlikning elektrik energiyasiga aylantirilishi yordamida ishlatiladi.
Qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish va ulardan foydalanish tabiiy resurslarning mavjudligi, davlat siyosati, investitsiyalarni rag'batlantirish va texnologik taraqqiyot kabi omillarga qarab turli mamlakatlarda farqlanishini ta'kidlash muhimdir:
1. Quyosh energiyasi: Xitoy, AQSh va Germaniya kabi davlatlar quyosh energiyasi ishlab chiqarishda yetakchilik qilmoqda. Xitoy quyosh fotovoltaik (PV) panellarining eng katta o'rnatilgan quvvatiga ega, undan keyin AQSh. Germaniya kuchli quyosh energiyasi siyosati bilan mashhur va sezilarli quyosh PV quvvatiga ega.
2. Shamol energiyasi: Daniya shamol energiyasini ishlab chiqarish bo'yicha jahon yetakchisi bo'lib, elektr energiyasining yuqori foizi shamol energiyasidan olinadi. Shamol energiyasini sezilarli darajada ishlab chiqaradigan boshqa mamlakatlar qatoriga Xitoy, AQSh, Germaniya va Hindiston kiradi.
3. Gidroenergetika: Norvegiya elektr energiyasining deyarli barchasini gidroenergetikadan ishlab chiqaradi, bu esa uni energiya tarkibidagi gidroenergetika ulushi eng yuqori bo'lgan mamlakatlardan biriga aylantiradi. Braziliya, Kanada, Xitoy va AQSh ham gidroenergetikaning asosiy ishlab chiqaruvchilari hisoblanadi.
4. Geotermal energiya: Islandiya geotermal energiyadan foydalanishda kashshof bo'lib, uning elektr va issiqlik energiyasining muhim qismi geotermal manbalardan olinadi. Ma'lum geotermal energiya ishlab chiqarishga ega bo'lgan boshqa mamlakatlarga AQSh, Filippin, Meksika va Italiya kiradi.
Kelajakda, bu tiklanadigan energiya manbalarining ishlab chiqarish texnologiyalari va foydalanish imkoniyatlari yanada rivojlanishi kutilmoqda. Bu energiya manbalarining ishlab chiqarish va foydalanish jarayonlarining takomillashtirilishi, energiya iste'molchilarining energiya talabini qondirish, energiya israfini kamaytirish va asosiy energiya manbalarining iste'molini o'zgartirishga yordam beradi. Qayta tiklanadigan energetika manbalarining kelajagi muhimdir va bu sohada katta investitsiyalar va innovatsiyalar talab qilinadi. Bu esa, energiya ishlab chiqarish sohalarida rivojlantirishga imkon beradi, shuningdek tabiatni saqlash va ekologik muammolarni kamaytirishga yordam beradi.
|
| |
