O’lchash vositalarining aniqlik klasslari. O’lchash vositalarining metrologik xarakteristikalarini me’yorlash va me’yorlash usullari

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
Metralogiya 1-mustaqil ish

Xatolik Turlari
Xatoliklar bir necha turlarga bo'linadi:

Tizimli Xatoliklar (Systematic Errors): O'lchash vositasidagi yoki jarayonidagi biror muammo tufayli doimiy xatolik. Masalan, kalibratsiya noto'g'ri bo'lsa yoki asbobda ishlab chiqarish defekti bo'lsa.
Tasodifiy Xatoliklar (Random Errors): Turli omillar, masalan, sharoit yoki operatorning xatolari tufayli paydo bo'ladigan o'zgaruvchan xatoliklar.
Qo'shimcha Xatoliklar (Additional Errors): Qo'shimcha omillar, masalan, atrof-muhit harorati yoki namligi, tufayli yuzaga keladigan xatoliklar.
Xatolikni Baholash Usullari

Xatolikni baholash uchun bir necha usullar mavjud:

Kalibratsiya (Calibration): Asbobning aniqligini tekshirish va standart qiymatlarga moslashtirish jarayoni. Kalibratsiya orqali tizimli xatoliklar aniqlanadi va kamaytiriladi.
Statistik Tahlil (Statistical Analysis): Tasodifiy xatoliklarni baholash uchun bir nechta o'lchovlar natijalarini tahlil qilish. Bu usul yordamida o'rtacha qiymat va o'zgaruvchanlik (dispersion) baholanadi.
Noaniqlikni Tahlil Qilish (Uncertainty Analysis): O'lchov vositasining noaniqligini va natijaning ishonchlilik doirasini aniqlash.

Real Sharoitlarda Xatolikni Kamaytirish
Real sharoitlarda o'lchash vositasi xatoligini kamaytirish uchun quyidagi amallarni bajarish mumkin:

O'lchash Vositasini Kalibratsiya Qilish: O'lchash vositasi kalibratsiya qilinganligiga ishonch hosil qiling va muntazam ravishda kalibratsiya jarayonlarini amalga oshiring.
O'lchash Sharoitini Optimallashtirish: O'lchovlar o'tkaziladigan sharoitni boshqarish. Masalan, harorat, namlik, va tebranish kabi omillarni nazorat qilish.
O'lchov Prosedurasini Standartlashtirish: O'lchov jarayonini aniq va moslashtirilgan qilib tashkil qilish. Bu usul operator xatolarini kamaytiradi.
Multiple O'lchovlar (Multiple Measurements): Bir nechta o'lchovlarni amalga oshirish orqali natijalarni barqarorlashtirish va tasodifiy xatoliklarni kamaytirish.
Izlanish (Traceability): O'lchov vositasini milliy yoki xalqaro standartlarga izlanish orqali tasdiqlash. Bu usul orqali o'lchash jarayonining ishonchliligi ta'minlanadi.
Sifat Nazorati (Quality Control): Sifat nazorati vositalari yordamida o'lchash jarayonini doimiy ravishda kuzatib borish va kamchiliklarni aniqlash.

Misollar

Elektrik Ko'rsatkichlarini O'lchash: Agar siz elektr oqimining kuchini o'lchasangiz, o'lchash vositasi (ampermeter) kalibratsiya qilinganligiga ishonch hosil qiling. Elektrik sharoitdagi tasodifiy xatoliklar harorat yoki magnit maydoni o'zgarishlari tufayli paydo bo'lishi mumkin.
Yuk O'lchash (Weight Measurement): Yuk o'lchashda tarozi kalibratsiyasi va atrof-muhit sharoitlarini nazorat qilish muhimdir. Atrof-muhitning harorati va tebranish tarozi aniqligini ta'sir qiladi.
Tibbiy O'lchashlar: Tibbiy uskunalarni kalibratsiya qilish va sterilizatsiya talablariga rioya qilish orqali xatoliklarni kamaytirish mumkin.
O'lchash vositasi xatoligini hisoblash va uni kamaytirish uchun metrologiyada bir nechta samarali usullar mavjud. Real sharoitlarda xatolikni kamaytirish orqali siz o'lchash jarayonining aniqligini va ishonchliligini oshirishingiz mumkin.

Download 44,01 Kb.

1 2 3 4 5 6

Download 44,01 Kb.