Journal of Advances in
SCIENTIFIC
Engineering Technology Vol.1(9) 2023
RESEARCHES
© Journal of Advances in Engineering Technology
Vol.1 (9), January-March, 2023
DOI 10.24412/2181-1431-2023-1-90-99
91
Kirish
Bug
’ turbinalarida ish rejimlari. Turbinaning solishtirma eng kichik issiqlik sarfi bilan
ishlaydigan quvvati tejamkor (iqtisodiy) quvvati deyiladi. Iqtisodiy quvvatda FIK
yuqori
qiymatida b
o’ladi. Turbina uzoq muddat davomida ishlashi mumkin bo’lgan yuqori
chegaraviy quvvati nominal quvvat deyiladi. Nominal quvvat iqtisodiy quvvat bilan teng
b
o’lishi yoki undan 5÷20 % katta bo’lishi mumkin [1].
Turbinaning issiqlik sarfi iqtisodiy quvvatga nisbatan olib boriladi. Turbina
ishlaganida uning quvvati salt yurishdan
tortib nominal quvvatgacha
o’zgarishi mumkin.
Turbina quvvati
o’zgarishiga, asosan, suv sarfini, entalpiyalar farqini va bug’ boshlang’ich
parametrlarini
o’zgartirish orqali erishiladi [2].
Bug
’ turbinasi quvvatini quyidagi usullarda o’zgartirish mumkin:
Bug
’ni turbinaga kirishda drossellash yo’li bilan (droselli bug’ taqsimlash);
Turbinaning birinchi boshqariluvchi pog
’onasi
ochiq soplolari sonini
o’zgartirish orqali (soplolik bug’ taqsimlash)
Turbinaning bitta yoki bir nechta oraliq pog
’onalariga birlamchi bug’ kiritish
orqali(tashqi bug
’ taqsimlash) [3].
1-rasm. Turbina quvvatining bug
’ sarfiga bog’liqlik grafigi.
Bug
’ turbinasining energetik harakterestikasi tenglamasi quyidagicha yoziladi:
D=a + N
e
tg
(1)
bu yerda:
a- elektr quvvati N
e
=0 b
o’lgandagi turbinaga bug’ sarfi; tg – abssisa o’qiga
nisbatan burchak; OA= a = D
sy
–turbina salt yurishidagi bug’
sarfi
Turbina aylanishidagi haqiqiy bug
’ sarfi OA kesimdagiga nisbatan biroz katta bo’lib,
OA
’
kesimga teng. Turbina aylanishidagi bug
’ sarfining nominal quvvatdagi bug’ sarfiga
nisbati salt yurish koeffitsiyenti deyiladi [4-7].
Oldin kondensatsion rejim D
ol
= 0 uchun chiziq chiziladi. Keyin har xil miqdorda bug
’
olinadigan rejimlar uchun chiziladi [8,9].
Turbina ish holatlari diagrammasi
uchun ikkita asosiy bog
’liqlikni, ya’ni
kondensatsion rejim va qarshi bosimli rejim uchun bog
’liqliklarni qurib olish mumkin.
Qarshi bosimda bug
’ kondensatordagi bosimgacha kengaymaganligi sababli bug’ sarfi
katta b
o’ladi. Sababi
h
0
-h
01
h
0
-h
k
Bug
’ boshlang’ich parametrlarining oshishi ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasi
tannarxini pasaytiradi, elektr stansiyasining umumiy narxini tushiradi.
Lekin yuqori
parametrlar faqat katta quvvatli turbinalar uchun maqsadga muvofiqdir. Kritik bosimdan
yuqori bosimda ishlaydigan turbinalarda yuqori bosimli slindirning konstruksiyasi
murakkablashadi, bu esa turbinaning tannarxini oshiradi [10-15].
