| Kompyuterning tashqi qurilmalari bilan axborot almashishi jarayonini, kopmyuterning tashqi interfeysi tashkil qiladi. Tashqi interfey tashqi portlar, shinalar, kopmyuterlar birlashmasi va tashqi qurilmalar jamlamasidan iboratdi. Asosan kopmyuter va tashqi qurilmalarni bir-biriga bog’lashda shinalardan foydalaniladi.
Kopmyuterga printer, scaner, sichqoncha, klaviatura va shunga o’xshash qurilmalarning kompyuterga ulanishi tashqi interfeysga misol bo’ladi. Tashqi interfeysni amalga oshirish uchun unga apparat va dasturiy ta’minot: tashqi qurilmani boshqaruvchisi (controller) va controller ni boshqaruvchi maxsus dastur, drayver (driver) kerak bo’ladi.Har qanda kopmyuterda tashqi interfeys bir qancha portlar, jumladan, LPT, PS/2, COM, USB, … kabilar orqali amalgam oshiriladi. (1.4-rasmga qarang). Har bir portning o’ziga yarasha vazifasi bor.
. Kopmyuterga printer, scaner, sichqoncha, klaviatura va shunga o’xshash qurilmalarning tashqi interfeysga misol bo’ladi.
Shaxsiy kompyuterlarning tashqi qurilmalariga printer, skaner, modem va boshqalar kiradi. Yuqorida sanab o‘tilgan tashqi qurilmalarning ba’zi birlariga qisqacha to‘xtalib o‘tamiz: Modem-uning asosiy vazifasi kompyuterlararo aloqani o‘rnatish, ya’ni bir (aloqa) signalni ikkinchi bir (kompyuter) turdagi signalga aylantirib berishdan iborat. U o‘zining kommunikatsion dasturlariga ega bo‘lib, bu dasturlar ma’lumotlarni uzoq masofaga uzatadi va qabul qiladi.
Konsentratorlar
Kompyuterlarni tarmoqqa birlashtirish uchun konsentratorlardan foydalaniladi. Konsentratorlar orqali bir necha kompyuterlarni mahalliy tarmoqqa birlashtiriladi. Hozirgi kunda 8, 12, 16, 24 va 48 ta kompyuterlarni birlashtira oladiganlari sotuvga chiqarilgan. Ular sekundiga 10/100 Megabit tezlikda ma'lumot almashishni ta'minlay oladilar. Hozirgi paytda 1 Gigabit tezlikda ma'lumot almashish imkoniga ega konsentratorlar ishlab chiqilmoqda.
Konsentratorlarning ma'lumot almashish tezligi kompyuterlarga ulanadigan kabelning turiga bog'liq. Eshilgan juftlik deb ataladigan, telefon kabeliga o'xshash kabel 10 Mb tezlikda, RJ 45 rusumli 8 ta simlik kabellar 100 Mb, RJ 45E rusumli kabel 1 Gb tezlikda ma'lumot almashish uchun ishlatiladi. Konsentratorlarni kabel yordamida bir-biriga ulab, ixtiyoriy topologiyaga (tuzilishga) ega mahalliy kompyuter tarmoqlarini yaratish mumkin.
Kompyuterlarni mahalliy tarmoqqa birlashtirish uchun Wi Fi texnologiyasidan foydalanish mumkin. Bu texnologiya yana ular qabul qilingan standart raqamli 802.11 deb ham ataladi. Bu standartning bir necha turlari bo'lib, 802.11a da ma'lumot almashish tezligi 5,4 Mb/s, 802.11b turi 11 Mb/s, 802.11g da 54 Mb/s, 802.11n turida 500 Mb/s gacha bo'lishi mumkin. Bu texnologiyaning o'ziga xos xususiyati, bu tarmoq yaratish uchun kabelning kerakmasligidir. Maxsus Wi Fi platasiga ega ixtiyoriy ikkita kompyuter 150 metrgacha masofadan o'zaro ma'lumot almasha oladi.
Bunday kompyuterlarni mahalliy kompyuter tarmog'iga ulanishi uchun maxsus kirish nuqtasi deb ataluvchi qurilma kerak bo'ladi. Bu qurilmalar bir tomondan kabel yordamida mahalliy tarmoqqa ulansa, ikkinchi tomondan o'zidan 1,5 km masofadagi ikkinchi shunday qurilma bilan bog'lana oladi. Bundan tashqari, bu qurilmaga 150 metrgacha bo'lgan masofadagi Wi Fi qurilmalar bu nuqta orqali kompyuter tarmog'iga ulana oladilar.
O’quv va tarbiyaviy ishlar
bo’yicha direktor o’rinbosari
_________J. G’ofurov
“____”____ 20____ yil
|
