|
Qo‘g‘irchoqlarni shartli ravishda ikki ko‘rinishga bo‘lish mumkin
|
| bet | 68/189 | | Sana | 06.06.2024 | | Hajmi | 0,68 Mb. | | #260946 |
Bog'liq болалар нутқини ўстириш мажмуаQo‘g‘irchoqlarni shartli ravishda ikki ko‘rinishga bo‘lish mumkin:
1} odam timsoli ifodalangan qo‘g‘irchoqlar.
2) hayvonlar timsoli ifodalangan qo‘g‘irchoqlar.
Butun dunyo xalqlarida qo‘g‘irchoq mavjud, hatto qo‘g‘irchoq teatrlari ham faoliyat ko‘rsatmoqda. Insoniyat qachondan boshlab qo‘g‘irchoq yasay boshlagan va uni qaysi davrdan boshlab tarbiya vositasiga aylantirganligi masalalari aniqlangan emas. Lekin olimlar qo‘g‘irchoqlar eramizdan avvalgi X-XI asrlarda mavjud bo‘lganligini qayd etadilar. Bizning fikrimizcha, qo‘g‘irchoqlaming yasalishiga sabab aynan tarbiyaviy zaruriyati bo‘lgan. Chunki qo‘g‘irchoqning quyidagi xususiyatlarga egaligi tarbiya vositasi si- fatida qabul qilingan:
qo‘g‘irchoqlar yumshoq, mayin va estetik rang-barang ashyolardan yasaladi, bu bolada qiziqish uyg‘otadi;
b) bola qo ‘ g ‘ irchoq bilan ovunadi va o ‘ zi xohlagan tarzda o ‘ ynaydi;
qo‘g‘irchoq bolada idrok, tasavvur va fikr uyg‘otadi;
bola qo‘g‘irchoq bilan munosabatga kirishadi, uni yaqin kishisi sifatida qabul qiladi;
qo‘g‘irchoq bola ongining o‘sishiga ta’sir ko‘rsatadi va h.k.
2.O‘yinchoqlarga qarab hikoya tuzishga o‘rgatish usullari. Suhbat jarayonida bolalar bilan so‘zlashuvning jonliligi ko‘p jihatdan og‘zaki nutqqa va nutqiy muloqotning savol-javob shakliga xos bo‘lgan grammatik tuzilmalarining turlichaligi bilan bog‘liqdir. Suhbat jarayonida bolalarda nutqiy muloqot ko‘nikmalarini shakllantirish zarur.
Boiaga mana bunday ko‘rsatma berish mumkin: «Qisqa javob ber. Batafsil javob ber (ammo to‘liq javob bilan emas)», ulardan so‘rash mumkin: «Kim qisqa javob bera oladi (yoki o‘rtog‘idan chiroyliroq javob bera oladi)». Zarur holatlarda pedagog qo‘yilgan savolga keng qamrovli javob namunasini namoyish qilishi mumkin.
Suhbatlarda bolalar keng qamrovli fikr bildirishlari va bir-ikkita so‘zdan iborat bo‘lgan javob berish lari mumkin (Sizgabog1 yoqdimi?
a). Bolalami keng qamrovli jav-iblarga savollami to‘g‘ri qo‘yish orqali yo‘naltirish zarur: «Bahorda ob-havo ko‘proq qanday bo‘ladi? Bu haqda aytib bering»:
|
| |
