|
1-dars. Mavzu: Ozbekiston - mening Vatanim mavzusida rasm ishlash
Darsning maqsad va vazifalari:
O
Mazkur xujjatni to’liq holda olish uchun 998902295952 telefon raqamiga qo’ng’iroq qiling va arzon narx evaziga unga ega bo’ling!
Xujjatni e-mailingizga yoki telegram orqali olishingiz mumkin.
P.S. Sizning to’lovingiz
www.entt.uz loyihasi rivoji uchun sarflanadi.
Narxi: 15000 sum
quvchilarni Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalash; Ularning badIIy-ijodIIy qobiliyatlari, badIIy-estetik didlarini ostirish; Tasviriy malakalarini rivojlantirish; Kuzatuvchanlik va koz xotirasini takomillashtirish; BadIIy fikr doirasini kengaytirish.
Tasviriy faoliyat turi: Borliqni idrok etish. Rangtasvir kompozitsiyasi.
Darsning jihozlanishi: rasm daftar, oddiy qora qalam va boyoqlar, ochirgich, Mustaqillik maydoni mavzusiga doir fotosuratlar, sanat asarlarining reproduksiyalari, slaydlar, rasmlar. Mustaqillik maydoni - Toshkentning markaziy maydoni. Poytaxt aholisining ommaviy tantanalari va boshqa tadbirlar oʻtkaziladigan joy. Oʻzbekiston, Navoiy va Sharof Rashidov koʻchalari oraligʻida, Anhor kanali sohilida joylashgan.
Dars tafsilotlari:
I.Darsga tayyorgarlik: Dars uchun yetarli miqdorda zarur ashyolar hozirlanadi. Korgazmali qurollar, Ozbekiston xaritasi qulay joyga osiladi. Doskaga mavzu va tegishli malumotlar yozib qoyiladi.
II.Dars mavzusiga kirish: Oqituvchi oquvchilarga Vatanimiz -Ozbekiston Respublikasi ekanligi, Vatanimiz 1991-yil 31-avgustda mustaqillikka erishganini va 1-sentabr - Mustaqillik kuni, deb elon qilinganligini eslatib otadi.Respublika (lot. respublica, res - ish va publicus - ijtimoiy, umumxalq) - davlat boshqaruvi shakli, unda bar cha davlat hokimiyati organlari saylab qoʻyiladi yoki umummilliy vakolatli muassasalar (parlamentlar) tomonidan shakllantiriladi, fuqarolar esa shaxsiy va siyosiy huquqlarga ega boʻladilar. Ozbekiston Respublikasi poytaxti -Toshkent shahridagi Mustaqillik maydonida qad rostlagan Mustaqillik yodgorligi uni tashkil etuvchi haykallarqanday manoni anglatishi haqida quyidagi savollar va darslikda tasvirlangan fotosuratlar asosida suhbat uyushtiriladi:
1.Poytaxt - davlatning bosh shahri, mamlakatning maʼmuriy-siyosiy mar-kazi. P., odatda, markaziy (umummilliy) xukumat, parlament va sud muassasalari qarorgohi hisoblanadi. Odatda, P. aloxdsa boshqaruv tartibi boʻlgan mustaqil maʼmuriy birlikka ajratiladi. Darslikdagi fotosuratda tasviriy sanatga doir nimalarni korayapsiz
•Rasmdagi haykalda nimalar tasviri ishlangan.
2.Ularning qanday ramziy manosi borligi haqida gapirib bering. Ozbekiston ramzlaridan gerb ham bu yodgorlikdan orin olgan. Ertangi kunidan xotirjam onalaming Vatan kelajagi bolmish farzandlar tarbiyasi bilan mashgul ekanliklari tasvirlangan.
III.Asosiy qism:
a.Oqituvchi bolalarga Mustaqillik yodgorligining tuzilishi, undagi shakllar, kompozitsiya elementlari yuzasidan malumot beradi. Rasmda tasvirlangan yurtimiz tabiati haqida suhbat tashkil qilinadi.
b.Amaliy mashg’ulot: Ozbekiston - mening Vatanim mavzusida rasm ishlash. Rasmni ishlashda oquvchilar yaqinda bolib otgan Mustaqillik bayrami taassurotlaridan foydalanishlari tavsiya etiladi. Shu maqsadda oquvchilarning bir nechtasidan bayram taassurotlari haqida sozlab berishi soraladi.
IV.Darsga yakun yasash:
Otilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida darslikdagi Mustaqillik bayramida rasmi va quyidagi savollardan foydalanish mumkin:
1.Bu rasmda qaysi bayram tasvirlangan
•Rasmda 1 sentabr- Mustaqillik bayrami tasvirlangan.
2.Bayram, shodlik korinishlari qanday ranglarda tasvirlanadi
•Bayram va shodlik korinishlari ranglari - iliq ranglarda ifodalanadi. Amaliy mashg’ulotni yaxshi bajargan oquvchilar ishi namoyish etiladi va tahlil qilinadi. Oquvchilarning ishlari baholanib, darsga xulosa yasaladi.
V.Uyga vazifa:
Ozbekiston - mening vatanim mavzusidagi rasmni nihoyasiga yetkazish.
2-dars. Mavzu: Yoz - otdi soz! mavzusida rasm ishlash
Darsning maqsad va vazifalari:
Rasm ishlash malakalari va konikmalarini takomillashtirish;
BadIIy-ijodiy faollik va qobiliyatni ostirish;
Kuzatuvchanlik va koz xotirasini mustahkamlash;
Tasviriy sanat asarlarini oqishga orgatish;Asar (arab. - iz, qodsiq) - 1) bi-ror narsadan qolgan yoki undan darak beruvchi belgi; nishon, iz; 2) Muhammad (sav) dan qolgan barcha sunnatlar; 3) olim, yozuvchi, rassom, bastakor va boshqa ijodining mahsuli.
Bilish faolligini oshirish;
BadIIy-estetik did va emotsionai sezgirlikni rivojlantirish.
Tasviriy faoliyat turi: Rangtasvir kompozitsiyasi.
Darsning jihozlanishi: Yoz manzaralari aks ettirilgan rassomlar asarlari reproduktsiyalari, slaydlar.
Dars tafsilotlari:
I.Darsga tayyorgarlik: Otgan darsda uyga vazifa qilib berilgan topshiriqlami tekshirish va bazi ishlarni baholash.
II.Dars mavzusiga kirish:
Yoz fasli va yozgi tatil, uning oziga xos jihatlari haqida darslikdagi fotosurat, rasm va savollar asosida suhbat otkaziladi. Oquvchilar yoz haqidagi rassomlar asarlarining mazmuni bilan tanishtiriladi, oquvchilarning yozgi dam olishdagi eng yorqin taassurotlari haqidagi hikoyalari tinglanadi. Yoz - otdi soz kompozitsiyasi uchun mazmun (on) tanlanadi. Tog, ormon, dengiz, shahar va qishloq manzaralarining korinishlari aniq bir mazmunni berib, hayotiy manoni anglatsa, bunday asarlar manzara janriga tegishli boladi.Uning tabiat manzarasi, shahar manzarasi, sanoat (industrial) manzarasi turlari bor. Mazkur dars orqali oqituvchi oquvchilarga kompozitsiyaning manosini izohlashlariga yordam beradi. Narsalar rangi kuzatuvchidan uzoqlashgan sari xiralashib, kokimtir rangga kira borishi haqida malumot beriladi. Kundalik hayotdagi gozalliklarni kashf qilishning shartlaridan biri kompozitsiyadagi qarama-qarshi elementlarning bir-biri bilan mutanosibligidir: Katta va kichik, uzoq va yaqin, iliq va sovuq ranglar, nur va soya va boshqalar.
III.Asosiy qism:
a.Oqituvchi tomonidan darslikda berilgan toglar rasmini chizish bosqichlari, songra yoz rasmini ishlash bosqichlari tushuntiriladi.
b.Amaliy mashg’ulot: Oqituvchi tomonidan toglar rasmini chizish darslikda korsatilgan bosqichlar boyicha orgatiladi. Oquvchilar mustaqil ravishda tog manzarasi rasmini ishlaydilar.
IV.Darsga yakun yasash:
Otilgan mavzuni takrorlash uchun darslikdagi savollardan foydalanish mumkin:
1. Toglar uzoqlashgan sari qanday rangda korinadi
•Toglar uzoqlashgan sari kokimtir bolib korinadi.
2.Ularning qanday ramziy manosi borligi haqida gapirib bering. Ozbekiston ramzlaridan gerb ham bu yodgorlikdan brin olgan. Ertangi kunidan xotirjam onalarning Vatan kelajagi bolmish farzandlar tarbiyasi bilan mashgul ekanliklari tasvirlangan.
3-dars. Mavzu: Atlas matosida ranglar jitosi
Darsning maqsad va vazifalari:
Oquvchilarni rasm ishlash malakalarini rivojlantirish;
Kuzatuvchanlik va korish xotirasini mustahkamlash;
BadIIy-estetik did va emotsional sezgirlikni ostirish;
BadIIy fikr doirasini kengaytirish.
Tasviriy faoliyat turi: Borliqni idrok etish. Rangtasvir kompo-zitsiyasi.
Darsning jihozlanishi: Turli atlas matolar namunalari va ular aks ettirilgan fotosuratlar, rasmlar.
Dars tafsilotlari:
I.Dars mavzusiga kirish: Oquvchilar bilan atrof-muhitdagi, borliqdagi rang tuslarining boyligi va xilma-xilligi haqida atlas matolar misolida suhbat uyushtiriladi. Suhbat jarayoinida darslikda berilgan savollardan foydalanish lozim. Rang - biror narsa, predmetning xususiyati bolib, inson uni kozi bilan korib, aqli bilan idrok etadi.
Sizga malumki rassomchilikda uchta asosiy rang bolib, ular - qizil, sariq, kok. Bu ranglar aralashmasidan boshqa ranglarni hosil qilish mumkin. Ular - yashil, zargaldoq, binafsha.
Hosil bolgan oltita rangni yana ozaro aralashtirib yana boshqa ranglar hosil qilinadi. Ranglarni aralashtirishning asosiy qoidasi rang halqasidir.Unga kora ranglar hosil qilishning ikki usuli bor. Birinchisi ikki rangni aralashtirib yangi rang yaratish bolsa, ikkinchisi bir rangga suv qoshish orqali yangi rang olishdir. Misol uchun, kok (zangori) va qizil ranglarni ozaro aralashtirsak aniq tusga ega, toza binafsha rang hosil boladi. Biron boyoq tarkibiga suvni oz yoki koproq qoshish orqali uning tuslari hosil qilinishi, bunda ranglarning toqdan och korinishigacha bolgan bir talay tuslari hosil bolishi ham orgatiladi.
II.Asosiy qism: a) Nazariy malumot:
Ranglar halqasi haqida malumot beriladi;
Ranglar hosil qilish qoTdalari bilan tanishtiriladi;
Akvarelda rasmlar ishlash darslikda keltirilgan malumotlar asosida amalga oshiriladi.
Moyqalamdan foydalanish qoidalari bilan tanishtiriladi;
Guashning akvareldan farqi darslikdagi rasm orqali tushuntiriladi;
Darslikda keltirilgan atlas bezaklari, akvarelda ishlash bosqichlari bilan oquvchilar tanishtiriladi. Bunda kamida tort xil rangdan foydalanish tavsiya etiladi.
b) Amaliy mashg’ulot:
Oquvchilar boyoqlarni ozaro aralashtirish orqali yangi rang tuslarini hosil qilish bilan amaliy ravishda shugullanadilar;
Atlas bezagi darslikda keltirilgan bosqichlar asosida ishlanadi.
Boyoqlar bilan ishlash mashqi bajariladi.
III. Darsga yakun yasash:
Mavzu darslikdagi savollar yordamida takrorlanadi. Amaliy mashg’ulotni yaxshi bajargan oquvchilar ishi namoyish etiladi va tahlil qilinadi. Oquvchilarning ishlari baholanib, darsga xulosa yasaladi.
4-dars. Mavzu: Yolsimon naqsh ishlash.
Darsning maqsad va vazifalari:
Oquvchilarni qalam va moyqalam bilan ishlash malakalarini rivojlantirish;
BadIIy-estetik didni ostirish;
BadIIy fikr doirasini kengaytirish;
Kuzatuvchanlik va emotsional sezgirligini takomillashtirish;
Bilish faolligini oshirish.
Tasviriy faoliyat turi: Dekorativ kompozitsiya.
Darsning jihozlanishi: Yolsimon naqsh namunalari.
Dars tafsilotlari:
I. Dars mavzusiga kirish: Darslikdagi milliy naqshlar haqidagi fotosurat, rasm va savollar asosida suhbat otkaziladi. Naqsh -arabcha soz bolib, tasvir, gul degan manoni anglatishi, unda osimliklar, geometrik shakllar, qush, hayvon va boshqalarning malum tartibda takrorlanishi va almashinib kelishidan hosil qilingan bezaklar naqsh deb atalishi oquvchilar yodiga tushuriladi. Oquvchilarga naqshlardagi sir va ramzlar haqida ham malumot beriladi. Har qanday naqshlarning elementlari tevarak-atrofdagi narsa va hodisalardan olinganligi haqida tushuncha beriladi. Oquvchilar naqsh namunalari va naqsh ustalari bilan tanishtiriladi.
Oquvchilarga kontrast ranglar haqida malumot beriladi: ular qizil - yashil, sariq - binafsha, kok - zargaldoq yonma-yon turganda bu ranglar bir-birini yorqinroq, tiniqroq korsatadi. Ranglarning bunday juftligi toldiruvchi yoki kontrast ranglar deyiladi. Darhaqiqat, ular bir-birini toldiradi va yorqinligini oshiradi. Inson kozi ajratadigan barcha ranglar ikki xil, yani axromatik va xromatik ranglarga bolinadi. Axromatik ranglar- oq, kulrang va qora ranglar. Boshqa barcha ranglar esa xromatik ranglarni tashkil qiladi.
Oquvchilar bilan birgalikda darslikda berilgan yolsimon naqsh namunalari ishlatilgan bezak gullari aniqlanadi: 1-rasmda - bitta bezak gulli, 2-rasmda - ikki xil rangdagi bitta bezak gulli, 3-rasmda - ikkita bezak gulli naqshlar tasvirlangan.
II.Asosiy qism: a)
Ozaro qarama-qarshi (kontrast) ranglarni darslikda berilganidek oquvchilar daftarlarida aks ettirishlari soraladi;
bitta bezak gulli, ikki xil rangdagi bitta bezak gulli, ikkita bezak gulli naqsh namunalarini chizish bosqichlari orgatiladi;
oqituvchi tomonidan naqsh namunalarini chizish, unda naqsh asosi (foni) va bezak gullari kontrast ranglarda boyalishiga etibor qaratish lozimligi takidlanadi. Shu orinda oq, kulrang va qora ranglar -neytral ranglar hisoblanishi, ular asosiy ranglarni kuchaytirishga xizmat qilishi aytib otiladi;
yolsimon naqshlar, ularning turlari va chizilishi darslikda berilishi boyicha tushuntiriladi.
Suhbat davomida naqqosh usta Yoqub Raufov (1888 -1974) haqida qisqacha malumot beriladi. Uning Ozbekiston shaharlaridagi jamoat binolarini bezashda ishtirok etganligi, xontaxta, quticha, qalamdon va boshqa uy-rozgor buyumlarining badIIy bezaklarini bajarganligi aytib otiladi. Yoqub Raufov milliy naqqoshlik maktablari ananalarini rivojlantirib, oziga xos naqqoshlik maktabi yaratganligi, Navoiy teatri, Adabiyot muzeyi va qator jamoat binolarini bezashda, Toshkent shahridagi memoriy yodgorliklarni tamirlashda qatnashganligi haqida malumot beriladi.Adabiyot (arab. - adab so‘zining ko‘pligi) - 1. Fan va amaliyotning biror sohasidagi yutuqlarni umumlashtiruvchi asarlar majmui (texnikaviy A., qishloq xo‘jaligi A.i, siyosiy A. va boshqalar). 2. San’atning bir turi (badiiy A. deb ham ataladi) Toshkent - Markaziy Osiyoning eng yirik qadimiy shaharlaridan biri - O‘zbekiston Respublikasining poytaxtidir. Oʻrta Osiyoning yirik sanoat-transport chorraxasi va madaniyat markazlaridan biri. Mamlakatning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440–480 m teppalikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan.
b) Amaliy mashg’ulot: Oquvchilar ikkita bezak gulli yolsimon naqsh ishlaydilar.
III.Darsga yakun yasash: Takrorlash uchun darslikda berilgan savollar yordamida mavzu matni mustahkamlanadi:
1.Darslikda berilgan yolsimon naqshlar qaysi turga tegishli ekanligi aniqlanadi:
1- bitta bezak gulli;
2- bitta bezak gulli, biroq ikki xil rangli;
3- ikki bezak gulli, biroq ikki xil rangdagi.
2.Naqsh asosi va bezak guli qanday ranglarga boyalgani maqul
•Ular kontrast ranglarda boyalgani maqul. Misol uchun, naqsh asosi yashil rangga, bezak guli esa qizil rangga boyalgani maqul.
3.Kontrast ranglarni juftl-jufti bilan aytib bering.
•qizil - yashil, kok - zargaldoq, sariq - binafsha.
4. Barg uchun qaysi asos (fon) rangi tanlangani maqul
•Barg uchun fon binafsha yoki kok rang tanlangani maqul.
Amaliy mashg’ulotni yaxshi bajargan oquvchilar ishi namoyish etiladi va tahlil qilinadi. Oquvchilarning ishlari baholanib, darsga xulosa yasaladi.
|
