g) harbiy harakatlardan jabrlanganlarga ularning hayot faoliyatini ta`minlash
uchun sharoitlar yaratiladi, tibbiy, moddiy-moliyaviy va boshqa xil yordam
ko`rsatiladi.
Fuqarolarning fuqaro muhofazasi sohasidagi majburiyatlari quyidagilardan
iborat:
•
fuqaro muhofazasi sohasidagi barcha qonun hujjatlariga rioya qilishlari;
•
fuqaro muhofazasi tadbirlarini bajarishda ishtirok etishlari va tegishli
tayyorgarlikdan o`tishlari;
•
fuqaro muhofazasi signallarini, umumiy va yakka muhofazalanish
vositalaridan foydalanish qoidalarini bilishlari;
•
jabrlanganlarga dastlabki tibbiy va boshqa xil yordam ko`rsatishni bilishlari;
•
davlat organlariga, shuningdek tashkilotlarga fuqaro muhofazasi sohasidagi
vazifalarni hal etishda ko`maklashishlari;
• fuqaro muhofazasi ob`ektlari va mol-mulkini asray bilishlari shart.
Yuqoridagi majburiyatlarni to`liq bajarilishi fuqarolar muhofazasi tizimini
mustahkamlanishini,
jumladan
davlatning
mudofaa
qudratini
oshirishni
ta`minlaydi.
Fuqaro muhofazasining xalq xo`jaligi tarmoqlarida tashkiliy tuzilishi
Fuqaro muhofazasining maxsus tadbirlarining bajarilishini ta`minlash hamda
ushbu maqsadlarda kuch va vositalarni tayyorlash uchun respublika, viloyat,
tuman, shahar, shuningdek ob`ekt miqyosidagi fuqaro muhofazasi xizmatlari
tashkil etiladi.
Fuqaro muhofazasi xizmatlarining turlari O`zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
Fuqaro muhofazasi kuchlari fuqaro muhofazasi qo`shinlari, tizimlaridan
tarkib topadi.
Fuqaro muhofazasi kuchlari va vositalarining tarkibi, ularning tarkibiy
tuzilishi, shuningdek muhofaza turlari faoliyatining boshqa jihatlari O`zbekiston
Respublikasi fuqaro muhofazasi boshlig`i tomonidan belgilab qo`yiladi.
Fuqaro muhofazasi vazifalarini hal etishda FVV kuchlaridan tashqari
58
O`zbekiston Respublikasi qurolli kuchlarining qutqaruv tizimlari, qismlari ham
jalb etilishi mumkin.
Favqulodda
vaziyatlar
vazirligi
fuqaro
muhofazasining
qo`shinlari
O`zbekiston Respublikasi fuqaro muhofazasi kuchlarining asosini tashkil etadi.
Fuqaro muhofazasi qo`shinlarining harbiy davrdagi asosiy vazifalari
quyidagilardan iborat:
a) zararlanish o`choqlarida va zaharlanish zonalarida muhandislik,
radiatsiyaviy, kimyoviy va boshqa qidiruv turlarini olib borish;
b) qutqaruv va boshqa kechiktirib bo`lmaydigan ishlarni amalga oshirish;
v) aholini va xalq xo`jaligi ob`ektlarini evakuatsiya qilishda ishtirok etish;
g) aholi hayot faoliyatini ta`minlash, ob`ektlarni tiklash ishlarini amalga
oshirishda ishtirok etish hamda fuqaro muhofazasining boshqa vazifalarini
bajarishdan iborat.
Fuqarolar muhofazasi tizimlari qutqaruv va boshqa kechiktirib bo`lmaydigan
tiklov ishlarini (QBTI) amalga oshirish uchun hududiy-ishlab chiqarish
tamoyillariga ko`ra tashkil etiladi.
Fuqaro muhofazasi tizimlari bo`ysunishiga ko`ra - hududiy (viloyatlar,
tumanlar va shaharlar miqyosida) hamda ob`ekt (xalq xo`jaligi ob`ektlaridagi)
tizimlariga bo`linadi.
Ob`ekt fuqarolar muhofazasining boshlig`i etib o`sha korxonaning yoki
tashkilotning boshlig`i tayinlanadi.
Fuqarolar muhofazasi yana belgilangan vazifasiga ko`ra - umummaqsadli
hamda xizmatli tizimlarga bo`linadi. Umummaqsadli tizimlar zararlangan
o`choqlarda qutqaruv ishlarini olib boradilar. Xizmatli tizimlar esa maxsus
tadbirlarni bajaruvchi xizmatlar - qidiruv ishlarini olib borish, tibbiy yordam
ko`rsatish, yong`inlarning tarqalishiga yo`l qo`ymaslik va ularni o`chirish, jamoat
tartibini saqlash, insonlar salomatligini tiklash, razvedka qutqazish, avariya va
texnikalarni tiklash, himoya inshoatlarida xizmat ko`rsatish va boshqa maxsus
vazifalarni bajaruvchi tizimlariga bo`linadi (4.1-4.2 jadvallar).
Fuqarolar muhofazasi tizimlariga O`zbekiston Respublikasi fuqarolari: 18
59
yoshdan 60 yoshgacha bo`lgan erkaklar, 18 yoshdan 55 yoshgacha bo`lgan ayollar
qabul qilinadi, safarbarlik ko`rsatmasiga ega bo`lgan harbiy xizmatga mansublar,
1, 2, 3- guruh nogironlari, homilador ayollar, 8 yoshga to`lmagan bolalari bor
ayollar, ayni paytda 3 yoshga to`lmagan bolalari bor o`rta yoki oliy tibbiy
ma`lumotli ayollar bundan mustasno.
Yuqorida ta`kidlab o`tilgan favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bunday
hollarda harakatlarni boshqarishning davlat tizimini tashkil etish va uning
faoliyatini ta`minlash
maqsadida
«O`zbekiston
Respublikasi favqulodda
vaziyatlarda ularni oldini olish va harakat qilish davlat tizimi to`g`risida»gi
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 558-sonli ( 1998 y.) qarori
qabul qilindi.
Ushbu qaror O`zbekiston Respublikasi favqulodda vaziyatlarda ularning
oldini olish va harakat qilish davlat tizimi (FVDT)ning asosiy vazifalarini, uning
tashkil etilishini, tarkibini va faoliyat ko`rsatish tartibini belgilab beradi.
