О‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Download 4,35 Mb. Pdf ko'rish
bet	22/142
Sana	06.12.2023
Hajmi	4,35 Mb.
	#112708

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 142

Bog'liq
kiberxavfsizlik-asoslari (1)

2.3. Ochiq kalitli kriptotizimlar
Simmetrik kriptotizimlardagi mavjud muammolardan biri – maxfiy kalitni
xavfsiz uzatish va saqlash. Quyida kalitlarni uzatish va xavfsiz saqlash bilan bog’liq
muammolarni bartaraf etgan, assimetrik yoki ochiq kalitli deb ataluvchi
kriptotizimlar bilan tanishib chiqiladi.
Ochiq kalitli kriptotizimlarda maxlumotni shifrlash bir kalit bilan amalga
oshirilsa (ochiq kalit deb ataladi), uni deshifrlash boshqa bir kalit (shaxsiy kalit deb
ataladi) bilan amalga oshiriladi. Shuning uchun, ochiq kalitli kriptotizimlar
simmetrik kriptotizimlarda mavjud bo’lgan kalitlarni taqsimlash muammosini
o’zida bartaraf etgan. Biroq, ochiq kalitli kriptografik tizimlarning ham o’ziga xos
muammosi mavjud.
Ochiq kalitli kriptotizimlarni yaratishda “qopqonli” bir tomonlama
funksiyalarga asoslaniladi. Bu o’rinda “bir tomonlama” iborasining ma’nosi –
funksiya bir tomonlama osonlik bilan hisoblanadi. Biroq, ushbu funksiyani
teskarisini hisoblash juda ham murakkab (ya’ni, hisoblash mumkin emas). Bu yerda
“qopqonli” deyilishiga asosiy sabab, hujumchi ochiq axborotdan (masalan, ochiq
kalit) shaxsiy axborotni (masalan, shaxsiy kalitni) tiklashda foydalana olmaydi.
Mazkur bir tomonlama funksiyalarga misol sifatida faktorlash amalini olish mumkin.
Ya’ni, tub bo’lgan ikkita p va q sonlarni generasiyalash va
𝑁𝑁 = 𝑆𝑆 ∗ 𝑞𝑞 ni hisoblash
oson. Biroq, N soni yetarlicha katta bo’lganda uni ikkita tub sonning ko’paytmasi
shaklida ifodalash murakkab vazifa va u yuqori hisoblash imkoniyatini talab etadi.
Simmetrik kalitli shifrlarda ochiq matn
𝑃𝑃 shifrlansa, shifrmatn 𝐶𝐶 hosil bo’ladi
degan shartli belgilash kiritilgan edi. Ochiq kalitli shifrlash tizimlarida esa xabar
𝑀𝑀
shifrlansa,
𝐶𝐶 shifrmatn hosil bo’ladi deb shartli belgilash kiritiladi.
Ochiq kalitli kriptografik tizimlardan foydalanish uchun, B tomon ochiq kalit
va unga mos bo’lgan shaxsiy kalit juftiga ega bo’lishi talab etiladi. B tomonning

46
ochiq kaliti kimga ma’lum bo’lsa, u ma’lumotni shifrlab yuborishi mumkin.
Shifrlangan xabarni ochish faqat shaxsiy kalit egasi bo’lgan B tomonga joiz.

Download 4,35 Mb.

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 142

Download 4,35 Mb.

Pdf ko'rish