Xesh – funksiyalar asosida ma’lumot yaxlitligini tekshirish

Download 4,35 Mb. Pdf ko'rish
bet	28/142
Sana	06.12.2023
Hajmi	4,35 Mb.
	#112708

1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 ... 142

Bog'liq
kiberxavfsizlik-asoslari (1)

2.4.2. Xesh – funksiyalar asosida ma’lumot yaxlitligini tekshirish
Yuqorida
𝑀𝑀 ma’lumot yaxlitligini tekshirishda ℎ(𝑀𝑀) ni hisoblash va qabul
qiluvchiga
𝑀𝑀, ℎ(𝑀𝑀) ni yuborish orqali amalga oshirishning kamchiligi haqida aytib
o’tilgan edi. Shuning uchun, amalda xesh funksiyalardan ma’lumot yaxlitligini
ta’minlashda bevosita foydalanilmaydi. Boshqacha aytganda, xesh funksiyalar
asosida ma’lumot yaxlitligini ta’minlashda hisoblangan xesh qiymatni o’zgartira
olmaslikni kafolatlash maqsad qilinadi. Buni amalga oshirish uchun balki xesh
qiymatni simmetrik kalitli shifrlar asosida shifrlash zarurdir (ya’ni,
𝐿𝐿(ℎ(𝑀𝑀), 𝐾𝐾)).
Biroq, buni amalga oshirishning soddaroq usuli – xeshlangan MAS (hashed MAC
yoki HMAC) mavjud.
Bunga ko’ra, xesh qiymatn shifrlashning o’rniga, xesh qiymatni hisoblash
jarayonida kalitni bevosita ma’lumotga biriktirish amalga oshiriladi. HMAC
tizimida kalitlar qanday biriktiriladi? Umumiy holda ikki usul: kalitni matnni
oldidan qo’yish (
ℎ(𝐾𝐾, 𝑀𝑀)) yoki kalitni matndan keyin qo’yish (ℎ(𝑀𝑀, 𝐾𝐾)) mavjud
bo’lsada, ularning har ikkalasida jiddiy xavfsizlik muammosi mavjud.
Xesh funksiyalar ham simmetrik kriptotizim hisoblanadi va simmetrik blokli
shifrlash kabi ma’lumotni xeshlashda bloklarga ajratadi. Odatda aksariyat xesh
funksiyalar uchun (masalan, MD5, SHA1, Tiger) blok uzunligi 64 baytga yoki 512
bitga teng.
HMAC tizimida kalit ma’lumotga quyidagicha biriktiriladi. Dastlab xesh
funksiyadagi blokning uzunligi baytlarda aniqlanadi. Masalan. MD5 xesh
fuknsiyasida blok uzunligi
𝐵𝐵 = 64 baytga teng. Olingan kalit (𝐾𝐾) uzunligi ham blok
uzunligiga keltiriladi. Bunda 3 ta holat bo’lishi mumkin: (1) agar kalitning uzunligi
64 baytga teng bo’lsa, hyech qanday o’zgarish amalga oshirilmaydi, (2) agar
kalitning uzunligi 64 dan kichik bo’lsa, u holda yetmagan baytlar o’rni nollar bilan
to’ldiriladi, (3) agar kalit uzunligi blok uzunligidan katta bo’lsa, kalit dastlab
xeshlanadi va hosil bo’lgan xesh qiymatning o’ng tomonidan blok uzunligiga
yetguncha nollar bilan to’ldiriladi. Shu tariqa, kalit uzunligi blok uzunligiga
moslashtiriladi.

58
Quyidagi
𝑆𝑆𝑆𝑆𝑎𝑎𝑑𝑑 va 𝑒𝑒𝑆𝑆𝑎𝑎𝑑𝑑 o’zgaruvchilar quyidagicha hosil qilinadi:
𝑆𝑆𝑆𝑆𝑎𝑎𝑑𝑑 = 0𝑥𝑥36 ni 𝐵𝐵 marta takrorlash natijasida
𝑒𝑒𝑆𝑆𝑎𝑎𝑑𝑑 = 0𝑥𝑥5𝑎𝑎 ni 𝐵𝐵 marta takrorlash natijasida
Bu holda HMAC quyidagicha hisoblanadi:
𝑆𝑆𝑀𝑀𝑆𝑆𝐶𝐶(𝑀𝑀, 𝐾𝐾) = 𝑆𝑆�𝐾𝐾 ⊕ 𝑒𝑒𝑆𝑆𝑎𝑎𝑑𝑑, 𝑆𝑆(𝐾𝐾⨁𝑆𝑆𝑆𝑆𝑎𝑎𝑑𝑑, 𝑀𝑀)�.
Tenglikdan ko’rinib turibdiki, HMAC da ikki marta xeshlash amalga
oshirilmoqda. Kalit
𝐾𝐾 faqat ikki tomonga (jo’natuvchi va qabul qiluvchiga) ma’lum
bo’lgani uchun, hujumchi mos xesh qiymatni qayta hisoblay olmaydi. A tomondan
yuborilgan
(𝑀𝑀, 𝑆𝑆𝑀𝑀𝑆𝑆𝐶𝐶(𝑀𝑀, 𝐾𝐾)) ma’lumot juftlaridan hujumchi faqat ma’lumotni
o’zgartirishi mumkin bo’ladi va bu holat qabul qiluvchi tomonidan osonlik bilan
aniqlanadi.

Download 4,35 Mb.

1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 ... 142

Download 4,35 Mb.

Pdf ko'rish