3
KIRISH
Bugungi kunda kompyuter va Internetda parolsiz
ishlashni tasavvur qilib
bo‘lmaydi. Kompyuterga kirishda, turli saytlar va forumlarda ro‘yxatdan
o‘tishda, elektron pochtamizni ochishda va boshqa ko‘plab holatlarda parol
ishlatamiz.
Deyarli har bir kishi parol bilan himoyalangan
mashinaga ega yoki
boshqaradi. Ko'pgina
onlayn
xizmatlar
parol
xavfsizligidan
foydalanadi. Ushbu xizmatlardan ba'zilari elektron pochta hisobi va bank
hisobini o'z ichiga oladi. Raqamli tizimlar maxfiy ma'lumotlarni
saqlaydi. Ushbu tizimlardan ba'zilari
kompyuterlar, telefonlar va seyf
qutilaridir (Password Protection, 2010). Parolni shunday tanlash kerakki, uni
taxmin qilish yoki buzish juda qiyin. Bu murakkab, ammo eslab qolish oson
bo'lishi kerak.
Qandaydir ahamiyatsiz, bir marta kiriladigan saytda, masalan, o‘yinlar yuklab
olish uchun ro‘yxatdan o‘tadigan bo‘lsangiz, istalgan
parolni kiritishingiz
mumkin. Lekin jiddiy saytda, doimiy akkaunt ochish uchun ishonchli parol
topish kerak.
Aks holda parol yomon niyatli kimsalar tomonidan buzib ochilishi va olingan
ma’lumotlar bizning nomimizdan birovlar bilan suhbatlashish,
turli xatlar
yuborish va hatto moliyaviy jinoyatlar uchun ham ishlatilishi mumkin.
Bir qaraganda siz o‘ylab topgan parolni hech kim buza olmaydi. Mening
xayolimdagi so‘z (raqam)ni
boshqalar qayerdan biladi, dersiz?
Hammasi juda oson. Parol buzishning eng keng tarqalgan yo‘li – barcha
ehtimoliy variantlarni terib chiqishdir. Uni «brutfors» (inglizcha
«brute pressure» – «qo‘pol kuch») deb ataydilar.
Dastlab standart parollar
(«123456», «111111», «789456», «qwerty», «asdf», «йцукен» va boshqalar)
tekshiriladi, keyin barcha belgilar turli ketma-ketlikda qo‘yib chiqiladi.
Albatta, bu ishlar qo‘lda emas, maxsus dasturlar yordamida qilinadi. Bu
dasturlar qisqa muddatda ko‘plab turli kombinatsiyalarni tekshirishga qodir.
