Mavzu: Klassik shifrlash algoritmlarini ishlash tartibini o‘rganish




Download 282,82 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/5
Sana21.01.2024
Hajmi282,82 Kb.
#142184
1   2   3   4   5
Bog'liq
Amaliy ishi №1 mavzu Risklarni baholash usullari. Risklarni bah

Mavzu: Klassik shifrlash algoritmlarini ishlash tartibini o‘rganish

O’RIN ALMASHTRISH USULI 
Eng sodda jadvalli shifrlashda asosan uzatiladigan ma`lumotning harflari 
juda sodda holda o`rin almashgan. Bu usulning kaliti jadval o`lchovi bilan 
aniqlangan. Bu usul skitala usuliga juda o`xshash. Masalan, T
0
 = BURXONOV 
FURQAT degan ma`lumot jadvalga ustun bo`yicha yoziladi. Uchta qator va 
beshta ustundan iborat jadvalga ma`lumot quyidagicha yoziladi 















Endi esa qator bo’yicha o’qib olinadi, so’ngra shifrlangan matn tayyor. 
T
1
 =BNRUOQRVAXFTOU* 
Deshifrlashda,esa kalit k=3*5; matritsa o’lchamiga teng bo’ladi va bunda qator 
bo’yicha yozilib ustun bo’yicha o’qiladi. 
SIMMETRIK SHIFRLASH USULI 
Simmetrik shifrlash usullari, ma'lumotni shifrlash va uni o'qib olish uchun bir xil 
maxfiy kalitni ishlatadi. Bu usullarning afzalliklari va kamchiliklari mavjud. 
Quyidagi, simmetrik shifrlash usullarining kamchiliklari va afzalliklarini ko'rib 
chiqamiz: 
Afzalliklar: 
1. Tezlik va Samaraliylik: Simmetrik shifrlash usullari atrofida ifodalangan 
ma'lumotlar tez va samarali shifrlanadi. Bu, ularga kompyuterlarning 
tuzilishi va tezligi aniqroq yetarli bo'lgan paytda ishlatilishini o'rnatadi. 
2. Ommalashuvchi Shifrlash: Simmetrik shifrlash usullari ommalashuvchi 
bo'lib, ularni o'rganish va amalga oshirish juda oson. Bu, ularni keng jamlash 
uchun qo'llanilishini oshiradi. 
3. Quvvatli Maxfiylik: Simmetrik shifrlash usullari, katta miqdordagi 
ma'lumotlarni shifrlash uchun juda quvvatli bo'lib, bu ularni xavfsizlik 
uchun ideal qiladi. 


Kamchiliklar: 
1. Kalitni Xavfsiz O'tkazish: Simmetrik shifrlashda kalitni o'tkazish qanday 
qilib bajariladi, bu esa hech bir to'g'ridan-to'g'ri xabar almashish masalalarini 
hal qilish uchun xizmat qiladi. Xabar almashish uchun kalitni kalitlar 
o'tkazilmasligi kerak. 
2. Kalitni Xavfsiz Eslatma: Agar kalitlar xavfsiz bir xususiy kalit yuklamasidan 
kelib chiqqan bo'lsa, ularni xavfsiz saqlash va uzatish kamchilikli bo'lishi 
mumkin. 
3. Maxfiylikni Boshqarish: Simmetrik shifrlashda, barcha shaxslarning bir xil 
maxfiy kaliti bo'lishi kerak. Agar bir kalitni boshqa bilmasa, tashqi kishilar 
o'g'irish uchun ruxsat berish uchun xavfsiz joylanishi zarur. 
4. Kalitlarning almashishi: Agar kalitlar xavfsiz bir xususiyatli kanal orqali 
o'tkazilmasa, ulardan biri yoki bir nechta mashinalar yoki foydalanuvchilar 
tizimga kirib chiqib, maxfiy ma'lumotlarni olishlari mumkin. 
5. Kalitlar Tizimiy Tartibda O'zgaradi: Agar kalitlar tizimiy tartibda 
o'zgartirilmasa, avvalgi o'zgartirishlarni aniqlash mumkin bo'ladi. Bu esa 
xavfsizlikning qisqa kelajagini ogohlantiradi. 
Umumiy ravishda, simmetrik shifrlash usullari ommalashuvchi va quvvatli bo'lib, 
ularni ishlatish oson. Lekin, maxfiylikni boshqarish va kalitlarni xavfsiz tarzda 
almashish masalalari mavjud. Bu yuzdan, maxfiylikni saqlash uchun xavfsiz 
tuzilmalar va xavfsiz almashuvlar juda muhimdir. 

Download 282,82 Kb.
1   2   3   4   5




Download 282,82 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Mavzu: Klassik shifrlash algoritmlarini ishlash tartibini o‘rganish

Download 282,82 Kb.
Pdf ko'rish