O’zbekiston respublikasi oliy ta'lim fan va innovatsiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti laTeX ga kirish fanidan Mustaqil ish Guruh : 652-21 (pre001) Bajardi : Nabiyeva Ruxshona

Download 196,18 Kb.
bet	1/2
Sana	09.12.2023
Hajmi	196,18 Kb.
	#114331

1 2

Bog'liq
Jadvallar bilan ishlash

Toshkent 2023 Mavzu

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA'LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

LaTeX ga kirish fanidan
Mustaqil ish

Guruh : 652-21 (PRE001)
Bajardi : Nabiyeva Ruxshona
Tekshirdi : Delov To’lqin

Toshkent 2023
Mavzu : Jadvallar yaratish va sozlash.
Reja:

Jadval haqidaa tushuncha
LaTeX da jadval yaratish kodining asosiy buyruqlari
Oddiy va murakkab jadvallar yozish
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Jadval – qisqa sarlavhalar va tartib raqamlari bilan to‘ldirilgan gorizontal va vertikal grafalar tizimidir. Tematik sarlavhalar, grafalar sarlavhalarning takrorlanishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak, so‘zlar takrorlanmasligi lozim.

Asosiy sarlavha (qoida bo‘yicha bosh harflarda) jadvalning o‘ziga bosh harflar bilan yoziladi. Tobe sarlavhalar kichkina bosh sarlavhalar aniq va sodda bo‘lishi lozim.
Jadvallar mavzu va mazmuniga ko‘ra tartib raqam va nomga ega bo‘lishi kerak. Barcha jadvallar matn bo‘yicha tartib raqamlari bilan belgilanadi. Jadvalning yuqori o‘ng qismida, "...-jadval” so‘zi yoziladi. Masalan, "2-jadval” nuqta qo‘yilmaydi, № belgisi berilmaydi. Agar jadval bitta bo‘lsa "jadval” so‘zi yozilmaydi. Jadvalning tematik sarlavhasi sahifaning o‘rtasida joylashtiriladi, bosh harflar bilan yozilib, oxiriga nuqta qo‘yilmaydi. Jadvalda qisqartmalarga yo‘l qo‘yilmaydi.
Raqamlashlash butun ish davomida yoki alohida boblar bo‘yicha amalga oshirilishi mumkin. Ikkinchi holatda jadval ikkita raqamli bo‘lib, raqamlar orasiga nuqta qo‘yiladi.
Agar jadval bitta standart varaqqa sig‘masa, uning davomini keyingi sahifada berish mumkin. Bunda jadval sarlavhasi takrorlanadi va "2-jadvalning davomi” degan so‘zlar yoziladi. Agar sarlavha katta bo‘lsa, uni qaytadan yozish shart emas, grafalar nomerlanadi va keyingi sahifada davom ettiriladi.
Jadval yaratishda tuzish kerak bo'lgan ma'lumotlarni belgilangan formatda olish lozim. Bu ma'lumotlar misol uchun sanalar, matnlar, vaqt yoki sana bo'lishi mumkin. Ma'lumotlarni jadvalda joylashtirish uchun, ularni to'plash va mos keladigan ustuvorlar (column) va qatorlar (row) tuzish kerak.
Jadval mavzusiga mos ma'lumotlarni birlashtirib olish va ularni tahlil qilish, kerakligini saralab olish ketma-ketligini to’g’rlash lozim.
Ma'lumotlarni jadvalda joylashtirgandan so'ng, natijalarni tushuntirish va jadval nomi mavzuga mosligi ma'lumotlarni tuzilishiga e'tibor beramiz. Natijalarni tushuntirish uchun jadvalda grafiklar, chizmalar yoki diagrammalardan foydalanish foydali bo'ladi. Bu vositalar o'qilishi oson bo'lgan ma'lumotlarni vizual ravishda taqdim etishga yordam beradi.
Barcha raqamli ma’lumotlar bir xil, taqqoslanishi mumkin bo‘lishi kerak, ularni guruhlash asosini muayyan belgilar tashkil etishi lozim.LaTeX dasturi, maqolalar, kitoblar, jadvalidagi ma'lumotlar va boshqa turdagi hujjatlarni tuzish uchun foydali kuchli va samarali usullarini taklif etadi.
LaTeX-da jadvallarni yaratish va sozlash odatda `\begin{tabular}{spetsifikatorlar}` va `\end{tabular}` qatorlaridan foydalaniladi. Jadvallar har bir spetsifikator (columntype) bo'yicha jadvallarga bo'linadi. LaTeX-da jadvallarni yaratish va sozlash uchun asosiy qo’llanmani ko'rsatadi. `\begin{table}[ht]` va `\caption{Misol jadval} \label{jadval:1}` qatorlari jadvallarni ijtimoiy ko'rsatish va uni chaqirish uchun kerakli ma'lumotlarni qo'shadi. `\label` va `\ref` komandalari jadvallarni chaqirish uchun ishlatiladi.
Jadval kodi quyidagi asosiy qismlardan iborat bo’ladi:
- `\documentclass{article}`: Dokumentnamiz turi (article, report, book, va hokazo).
- `\usepackage{array}`: Jadvallar va ro'yxatlar ko'rinishini sozlash uchun zarur bo'lgan `array` paketini qo'llash.
- `\begin{document}` va `\end{document}`: Asosiy qism shu ikki buyruq orasida bo’ladi.
- `\begin{table}[ht]` va `\end{table}`: Jadval tuzilgan bo'lsa, `[ht]` parametrlari unamiz joylashuvi haqida yo'riqnoma beradi (har birini boshqarish uchun).
- `\centeramiz`: Jadvalni markazlash.
- `\caption{Misol jadval}`: Jadval sarlavhasi.
- `\label{tab:example}`: Jadvalga ssilka berish uchun ism.
- `\begin{tabular}{|c|c|c|}` va `\hline`: Jadval tuzilishi va ustunlar orasidagi chiziqni chizish.
- `&`: Jadvalda ustunlar orasida o'tish belgisi.
- `\\`: Yangi qator boshlash.
- `\hline`: Jadvaldagi qatorlarnamiz ostida chiziqni chizish.
Agar jadvallaramizda qator yoki ustunlardagi elementlar soni o'zgarishi mumkin bo'lsa, `tabular` muhitida elementlar sonini belgilovchi simvollar ("l" - chapga joylashtirish, "r" - o'ngga joylashtirish, "c" - markazga joylashtirish) va kerak bo'lganda qator va ustunlarni kengaytirish imkoniyati mavjud.
Jadvallarni LaTeX-da sozlashga yordamchi ko'plab paketlar mavjud bo'lishi mumkin (masalan, `tabu`, `array`, `booktabs` va h.k.). Bu paketlar sizga jadvallarni sozlashda ko'p variantlarni taklif qilishi mumkin. Masalan, `booktabs` paketi jadvallarni odatiy chiziq chizilgan jadvalidan farqli ravishda, chiroyli va professional ko'rinishda chizishga yordam beradi.

Jadvallarni yaratish va sozlash uchun

Tex Fayli Tuzish:
- Dasturni boshlash uchun yangi `.tex` faylini ochamiz.
- ` \documentclass{article} ` komandasini qo'shamiz. Bu komanda asosiy LaTeX maqolasi shaklida faylni belgilaydi.
- Foydalanmoqchi bo'lgan paketlarni chaqaramiz. Jadvallarni yaratish uchun asosiy paket `\usepackage{array}` bo'lib, unamizdan tashqari boshqa kerakli paketlarni ham chaqirishimiz mumkin.

Jadvallarni Yaratish:
- `\begin{table}[pozitsiya]` va `\end{table}` orasida jadval yaratish uchun bo'limni belgilaymiz.
- `\centeramiz` komandasini ishlatib, jadvallarni markazlashtiramiz.

- `\begin{tabular}{spetsifikatorlar}` va `\end{tabular}` orasiga jadvallarni yaratish uchun spetsifikatorlar bilan bir qatorda ustunlarni belgilaymiz.

- Jadvallardagi ma'lumotlarni kiritish uchun mos ustunlarni qo'shamiz.

- `\hline` komandasidan foydalanib, qattiq chizg'ichlarni qo'yib chiqamiz.
Jadvallarni Sozlash:
- `\caption{Jadvallar nomi}` komandasini ishlatib, jadvallarga nom berib, numratlang.

- `\label{label:nom}` komandasini ishlatib, jadvallarga chaqirish uchun biror nom belgilang.

Dasturni Yakunlash:
- `\end{document}` komandasi orqali dasturni tugatib, natijani ko'rish uchun PDF faylini generatsiya qilamiz.

Download 196,18 Kb.

1 2

Download 196,18 Kb.