|
O’zbekiston Respublikasi Oliy Ta’lim
|
| bet | 18/19 | | Sana | 01.06.2024 | | Hajmi | 1,58 Mb. | | #258749 |
Bog'liq Abdurazzoqov A Zamonaviy protsessorlar xarakteristikasiProtsessor arxitekturasi- foydalanuvchiga taqdim etilgan uning apparat va dasturiy ta'minoti majmuasi. Ushbu umumiy tushunchaga dasturiy ta'minotdan foydalanish mumkin bo'lgan registrlar va ijrochi (operativ) qurilmalar to'plami, asosiy buyruqlar tizimi va adreslash usullari, manzilli xotira hajmi va tuzilishi, uzilishlarni qayta ishlash turlari va usullari kiradi. Masalan, Pentium, Celeron, i486 protsessorlarining barcha modifikatsiyalari IA-32 arxitekturasiga ega (Intel Architecture - 32 bit), bu foydalanuvchiga taqdim etilgan standart registrlar to'plami, asosiy buyruqlar va usullarning umumiy tizimi bilan tavsiflanadi. Xotirani tashkil qilish va manzillash, xotirani himoya qilish va uzilishlar xizmatining bir xil amalga oshirilishi.
Маршрутка
Protsessorning arxitekturasi va ishlashini tavsiflashda uning tasviri odatda registr yoki dastur modelini tashkil etuvchi dasturiy ta'minotga ega registrlar to'plami sifatida ishlatiladi. Ushbu registrlar qayta ishlangan ma'lumotlar (operandlar) va boshqaruv ma'lumotlarini o'z ichiga oladi. Shunga ko'ra, registr modeli operandlarni saqlash uchun foydalaniladigan umumiy maqsadli registrlar guruhini va dastur bajarilishini va protsessorning ish rejimini nazorat qiluvchi, xotiradan foydalanishni tashkil qiluvchi (xotirani himoyalash, segment va sahifani tashkil etish va boshqalar) xizmat ko'rsatish registrlari guruhini o'z ichiga oladi.
Umumiy maqsadli registrlar registrlarni saqlash qurilmasini (RZU) - protsessorning ichki registr xotirasini tashkil qiladi. Xizmat registrlarining tarkibi va soni mikroprotsessor arxitekturasi bilan belgilanadi. Ular odatda quyidagilarni o'z ichiga oladi:
Kompyuter dasturlari hisoblagichi (Intel mikroprotsessor arxitekturasida CS + IP);
Status reestri SR (EFLAGS);
Protsessor rejimini boshqarish registrlari CR;
Xotiraning segmentini va sahifalarini tashkil qilishni amalga oshiradigan registrlar;
Nosozliklarni tuzatish dasturlari va protsessorni sinovdan o'tkazuvchi registrlar.
Protsessorning ishlashi registrlarni o'tkazishni amalga oshirish sifatida ifodalanadi - ularning mazmunini o'qish va yozish orqali ushbu registrlarning holatini o'zgartirish protseduralari. Bunday uzatishlar natijasida buyruqlar va operandlarni manzillash va tanlash, natijalarni saqlash va uzatish, xizmat registrlariga yangi tarkibning kelishiga muvofiq buyruqlar ketma-ketligini va protsessorning ishlash rejimlarini o'zgartirish; shuningdek, ma'lumotlarni qayta ishlash jarayonini belgilangan shartlarga muvofiq amalga oshiradigan barcha boshqa protseduralar ta'minlanadi.
Bir qator protsessorlarda amaliy dasturlarni bajarishda foydalaniladigan va har bir foydalanuvchi uchun mavjud bo'lgan registrlar va butun tizimning ishlash rejimini boshqaruvchi registrlar ajratilgan va faqat operatsion tizimning bir qismi bo'lgan imtiyozli dasturlarda mavjud ( nazoratchi). Shunga ko'ra, bunday protsessorlar amaliy dasturlarni bajarishda foydalaniladigan registrlarni o'z ichiga olgan foydalanuvchilar registrlari modeli yoki operatsion tizim tomonidan qo'llaniladigan dasturiy ta'minotga ega bo'lgan protsessor registrlarining butun majmuasini o'z ichiga olgan supervayzer registrlari modeli sifatida taqdim etiladi.
Bajariladigan buyruqlar va adreslash usullari to'plamiga qo'shimcha ravishda, mikroprotsessorlarning muhim me'moriy xususiyati ishlatiladigan xotirani amalga oshirish va buyruqlar va ma'lumotlarni olishni tashkil etishdir. Ushbu xususiyatlarga ko'ra Prinston va Garvard arxitekturasiga ega protsessorlar ajralib turadi.
Ko'pincha Von Neumann arxitekturasi deb ataladigan Prinston arxitekturasi dasturlarni saqlash, ma'lumotlarni saqlash va stekni tashkil qilish uchun umumiy operativ xotiradan foydalanish bilan tavsiflanadi. Ushbu xotiraga kirish uchun umumiy tizim shinasidan foydalaniladi, u orqali ikkala buyruqlar ham, ma'lumotlar ham protsessorga kiradi. Ushbu arxitektura bir qator muhim afzalliklarga ega. Umumiy xotira mavjudligi hal qilinayotgan vazifalarga qarab buyruqlar, ma'lumotlar va steklarning individual massivlarini saqlash uchun uning hajmini tezda qayta taqsimlash imkonini beradi. Shunday qilib, mikroprotsessordan foydalanishning har bir aniq holatida mavjud operativ xotira hajmidan samaraliroq foydalanish mumkin. Buyruqlar va ma'lumotlarni uzatish uchun umumiy avtobusdan foydalanish tizimning ishlashini tuzatish, sinovdan o'tkazish va monitoringini sezilarli darajada osonlashtiradi va uning ishonchliligini oshiradi. Shuning uchun Prinston arxitekturasi uzoq vaqt davomida hisoblashda hukmronlik qildi.
Prinston arxitekturasining asosiy kamchiligi umumiy tizim shinasi orqali ko'rsatmalar va qayta ishlangan ma'lumotlarni ketma-ket olish zaruratidir. Bunday holda, umumiy avtobus raqamli tizimning ishlashini cheklab qo'yadigan "darboğaz" ga aylanadi. Mikroprotsessorli tizimlar unumdorligiga tobora ortib borayotgan talablar so'nggi yillarda zamonaviy mikroprotsessorlarning ko'p turlarini yaratishda Garvard arxitekturasidan tobora kengroq foydalanishga sabab bo'ldi.
Garvard arxitekturasi ko'rsatmalar xotirasi (dasturlari) va ma'lumotlar xotirasini jismoniy ajratish bilan tavsiflanadi. Uning asl versiyasida dastur hisoblagichi tarkibini saqlash uchun alohida stek ham ishlatilgan, bu esa ichki o'rnatilgan pastki dasturlarni bajarish imkoniyatini ta'minlagan. Har bir xotira protsessorga alohida shina orqali ulanadi, bu joriy buyruqni bajarish jarayonida ma'lumotlarni o'qish-yozish bilan bir vaqtda keyingi ko'rsatmani olish va dekodlash imkonini beradi. Yo'riqnomalar va ma'lumotlar oqimlarining bunday bo'linishi va ularni olish operatsiyalarining kombinatsiyasi tufayli Prinston arxitekturasidan foydalanishga qaraganda yuqori samaradorlik amalga oshiriladi.
Garvard arxitekturasining kamchiliklari ko'proq avtobuslarga bo'lgan ehtiyoj, shuningdek buyruqlar va ma'lumotlar uchun ajratilgan belgilangan xotira hajmi bilan bog'liq bo'lib, ularning maqsadi muammoning talablariga muvofiq tezda qayta taqsimlanishi mumkin emas. hal qilingan. Shuning uchun, har xil muammolarni hal qilishda foydalanish koeffitsienti Prinston arxitekturasi bo'lgan tizimlarga qaraganda pastroq bo'lgan kattaroq xotiradan foydalanish kerak. Biroq, mikroelektronik texnologiyaning rivojlanishi ushbu kamchiliklarni katta darajada bartaraf etishga imkon berdi, shuning uchun Garvard arxitekturasi zamonaviy yuqori unumdor mikroprotsessorlarning ichki tuzilishida keng qo'llaniladi, bu erda ko'rsatmalar va ma'lumotlarni saqlash uchun alohida kesh xotirasi qo'llaniladi. Shu bilan birga, Prinston arxitekturasining tamoyillari ko'pchilik mikroprotsessorli tizimlarning tashqi tuzilishida amalga oshiriladi.
Garvard arxitekturasi mikrokontrollerlarda ham keng qo'llaniladi - turli ob'ektlarni boshqarish uchun maxsus mikroprotsessorlar, ularning ish dasturi odatda alohida ROMda saqlanadi.
Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi
Kompyuter xonalarida mexnat sharoitlarini to’g’ri tashkil etish joyini tashkil etilishi. Kompyuter xonalarida ish joyi to`g`ri tashkil etilishi ish unumdorligini oshirish, charchashni oldini olish, ish joyidagi jixozlarni va uskunalarni to`g`ri joylashtirishniomillar, ranglarni to`g`ri tanlay bilishdir. Uskunalar shunday joylashishi kerakki ishchilar ortiqcha xarakatsiz, o`zini zo`riqtirmasdan osongina foydalanish.
Ish joyida mehnat sharoitini yaxshilash ishlariga bir qancha omillarni hisobga olgan holda tashkil qilinadi.Bularga tashkiliy, texnikaviy,sanitariya –gigiena,tabiiy-iqlim omillari kiradi.
Hisoblash texnikasi bilan ishlovchi ishchilar tibbiy tekshiruvdan o`tkazilganda ish unumdorligi pasayishdan tashqari shovqin eshitish qobiliyatini xam pasaytiradi. Kombinasiyalashgan zararli omillar ta`sirida ko`p vakt qolish kasbiy kasallanishga olib kelishi mumkin. Elektr qurilmalari ya`ni kompyuterning barcha qurilmalari inson uchun xafli hisoblanadi. CHunki kompyuterda ishlayotganda inson tok kuchlanishi ta`sirida bo`lgan qismlarga tegib ketishi mumkin. Elektr qurilmalarning spesifik xavfi: bu elektr o`tkazuvchilar, izolyasiyasi shkastlanishi natijasida tok ta`siriga tushib qolgan kompyuter korpusi Elektr tokining ta`siri faqat tok inson tanasidan o`tganda seziladi. Elektr shikastlanishidan himoyalanishda elektr qurilmalari to`g`ri joylashtirilishi, elektr o`tkazuvchi sim va kabellarni to`g`ri ulanishi muxim o`rin egallaydi.
Ish jarayonida statik elektrning razryadli toki ko`proq kompyuterning biror bir elementiga tegib ketish natijasida xosil bo’ladi. Bunday razryadlar insonga xavf tug`dirmaydi, yoqimsiz ta`sirdan tashqari kompyuterni ishdan chiqishiga olib keladi. Simlar izolyasiyasi shikastlanganda tok ta`sirini kamaytirish uchun ish xonalarining pollari bir qavatli polivinil xloridli antistatik linolium bilan qoplanishi lozim. Himoyalashni boshqa usuli ionlashtirilgan gaz bilan zaryadlarni neytrallash. Kompyuter xonalarining kattaligi u yerda ishlovchi xodimlar va kompyuterlar soniga mos kelishi zarur. Ish joylarini tashkillashtirishga, yana xarorat, yorug`lik, havo tozaligi, shoviqindan himoyalanganlik parametrlari hisobga olinadi.
Sanitar meyorrlariga ko`ra bir ishchi uchun ish joyining xajmi 15 m2 , ish maydoni esa 4,5 m2 dan kam bulmasligi kerak. Xonaning balandligi poldan shiftgacha 3-3,5 m bulishi kerak. Kompyuter xonalarida odatda yon tomonlama tabiiy yoritilganlik qo`llaniladi. Tabiiy yoritilganlikda shimol yoki shimoliy-sharqqa qaratilgan 48 yorug`lik darchalaridan foydalanish kerak, bunda tabiiy yoritilganlik koefisenti 1,2-1,5 % kam bo`lmasligi shart. Kompyuterlarni podvallarda joylashtirish ruxsat etilmaydi. Kompyuter xonalari va ish joylarida tabiiy yoritilganlik qo`llanishi zarur.Boshqa xollarda esa sun`iy yoritilganlikni qo`llash mumkin. Ish xujjatlari joylashgan stol usti yoritilganligi 300-500 lk bulishi kerak.Yorug’lik manbaini shunday joylashtirish kerakki, bunda yorug`lik ko`zni qamashtirmasligi kerak, ko`rish maydonidagi yorug`lik manbaining yorqinligi 200 kd /m2 oshmasligi kerak.
XULOSA
Yangi axborot — kommunikatsiya texnologiyalari hozirgi vaqtda eng dolzarb mavzulardan biri bo'lib kelmoqda, sababi har bir sohani o'rganish, izlanish va tajriba orttirish uchun turli usullardan foydalanish kerak bo'ladi. Shuning uchun yuqori saviyadagi ishlami o'rganishda hozir yangi axborot kommunikativ texnologiyalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Hozirgi zamon mutaxassislari, faoliyat doiralari qanday bo'lishidan qat’i nazar, informatika bo'yicha keng ko'lamdagi bilimlarga, zamonaviy hisoblash texnikasi, informatsion aloqa va kommunikatsiya tizimlari, orgtexnika vositalari va ulardan foydalanish borasida yetarli malakalarga ega bo'lishi hamda yangi informatsion texnika va texnologiya asoslarini uning ertangi kuni, rivoji to'g'risidagi bilimlami o'zida mujassamlashtirgan bo'lishi kerak. Zamonaviy hisoblash texnikalari va informatsion texnologiyaning kun sayin rivojlanib, jamiyatning esa tobora informatizatsiyalashib borishi sababli, uzluksiz ta’lim tizimining o'rta va yuqori bosqichlariga informatika, ishlab chiqarish va boshqarish jarayonlarini kompyuterlashtirish bo'yicha bir qator o'quv fanlari kiritilgan. XX asr o'rtalariga kelib tezkor mashina mexanizmlardan foydalana boshlandi, murakkab texnika va texnologiyalar o'ylab topildi. Ko'pgina masalalami hal qilish jarayonida axborot hajmi behisob bir majmuaga aylanadi hamda bu axborotlarni yig'ish va uzatish vositalarni yaratish, ulami vaqtida qayta ishlab, boshqarish uchun zarur bo'lgan choralami belgilab chiqish kerak bo'lib qolgan. Ko'pchilik vazifalami bajarishda boshqarish jarayonlarini takomillashtirish, axborot tizimini joriy etish, mutaxassislami kompyuterda ishlashga o'rgatish muhim ahamiyatga ega. Turli kasb egalari hozirgi vaqtda bu texnologiyalardan unumli foydalanishni o'z oldilariga maqsad qilib olganlar. Chunki biz ish jarayonida komyuter qurilmasi bilan to'qnash kelamiz. Bu jarayonda 258 kompyuter bilan muloqot qilishni, undan samarali foydalanishni bilmasak, ish jarayonimizda biz kutgan natijalarga erisha olmaymiz. Sababi barcha hujjatlarimiz kompyuter yordami yozilishidir. Ushbu qo'llanmada personal kompyuterlardan foydalanish va Microsoft Office 2003 dasturlaridan chuqurroq foydalanish imkoni ko'rsatib o'tildi. Ko'rsatib o'tilgan mashg'ulotlar yordami siz qaysi sohada bo'lishingizdan qat’i nazar kompyuterdan foydalanish sirlarini o'zlashtirib olasiz. Shaxsiy kompyuterlar zamonaviy jamiyatda axborotni qayta ishlash texnologiyasining asosiy texnik vositasi bo'lib xizmat qiladi, u texnologik jarayonlami qurish va foydalanish konsepsiyasiga ham, natijali axborot sifatiga ham jiddiy ta’sir o'tkazdi. Axborot sohasiga shaxsiy kompyuterni joriy etish va aloqaning telekommunikatsiya vositalari qo'llanishi axborot texnologiyalarining rivojlanishida yangi bosqichni belgilab berdi. Kompyuter texnologiyalarini yaratuvchanligi, turmushni, jamiyat amaliyotini o'zgartirishga yo'naltirilganligi, odamning hayoti va faoliyati shakllarining barcha sohalariga uni sifat jihatidan o'zgartirish maqsadlarida shiddatli tarzda kirib borishi bilan ajralib turadi. Jamiyatning rivojlanishida kompyuter texnologiyalari juda muhim ahamiyatga egadir. Kompyuter texnologiyalarini qo'llanilishi natijasida dasturiy ta’minotning jadal rivojlanishi, ishlab chiqarish va sanoat sohasida yuqori natijalarga olib keldi.
|
| |
