Indeksatorlar. Agar xususiyatlar – aqlli maydonlar hisoblansa, unda indeksatorlar
– aqlli massivlardir. Chunki ular obyektlarni get va set metod-aksessorlari bilan
indeksatsiya qilishda qo’llaniladi.
Hodisalar. Hodisalar – Microsoft Windowsning ajralmas qismi bo’lib, sichqoncha
qimirlashi, oynalar yopilishi, ochilishi va hokazolarda qo’llaniladi.
2.1-jadval. Ruxsat modifikatorlari.
Ruxsat modifikatori
Mazmuni, vazifasi
Public
Elementni sinfdan tashqarida va ichki
sinflarda ishlatilish mumkin
Protected
Elementni sinfdan tashqarida ishlatish
mumkin emas, u faqat ichki sinflarda
ishlatilishi mumkin
Private
Element faqat shu sinfda ishlatiladi, u
ichki sinflarda ham ishlamaydi
Internal
Element
faqat
shu
komplyatsiya
qilinuvchi dastur uchun ishlaydi, bu
public va protected modifikatorlarining
birlashmasidir
Main metodi.
C# da tuzilgan har qanday dasturning hech bo’lmaganda birta sinfida Main
metodi bo’lshi shart va unga pulic yoki static modifikatorlari qo’yilgan bo’lishi
kerak. Komplyator uchun Main metodining qaysi sinfda yozilganligi ahamiyatsiz,
bu metod yozilgan sinf komplyatsiya tartibiga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi. C#
tili shunday aqlliki, o’zi avtomatik tarzda Main metodini izlab topadi va u dastur
natijasining ekranga chiqishini ta’minlaydi(dastur bajarilishini ham). Shunday qilib
siz Main metodini istalgan sinfga joylashtirishingiz mumkin, lekin buning uchun
alohida sinf yaratish tavsiya etiladi.
53
Masalan,
class MyClass
private in MyClassId;
{
class AppClass
{
static public void Main()
MyClass myObj =new MyClass( );
C# tilida programmalashtirish ob’ektli mo’ljalda bazali element bu – sinf,bu
bobda siz sinflarni yaratish va shaxsiy sinflarni kengaytirishni o’rganasiz shuni
eslatib o’tish kerakki C#da sinflar main metodiga ega bo’lishlari shart emas.
Bu yerda masalaga dastur tuzishda obyektli yondashuv, obyektli fikrlash talab
qilinadi. Masala bir necha obyektning mantiqan o’zaro bog’langan holatida
taasavvur qilinadi. Har bir obyekt ma’lum bir xususiyatlar va operatsiyalar
majmuasi sifatida qaraladi. Obyektlarning o’zaro bog’liqligi bir obyekt tomonidan
ikkinchi bir obyekt ustida unda ko’rsatilgan biron bir operatsiyani bajarish sifatida
namoyon bo’ladi. Masala quyidagicha yechiladi: boshlang’ich holatda ko’zda
tutilgan obyektlar o’zlarining boshlang’ich holatida bo’ladilar. Ma’lum bir
obyektning ustida ma’lum bir operatsiyani foydalanuvchi(inson) bajaradi. Shu
bilan jarayon boshlanadi, ma’lum vaqt o’tgandan keyin jarayon to’xtaydi shunda
kerakli obyektlarning holatlari va obyektlar orasidagi bog’lanish masalaning
yechimini tashkil qiladi.
Shu paytgacha biz class(sinf) tushunchasini ishlatgan edik lekin sxematik ravishda
ishlatganmiz. Endi sinfni dasturlashning muhim bir elementi sifatida qabul qilamiz
ya’ni class tip tushunchasining kengaytirilgan ma’noda qaralishidir.
Class ning har bir tashkil etuvchisi (xususiyatlar yoki operatsiyalar) uning a’zosi
deb ataladi. Ko’pincha sinf xususiyati obyekt o’zgaruvchisi yoki maydon deb ham
yuritiladi. Sinf operatsiyasi esa sinf metodi deb yuritiladi.
54
Sinf yasalgandan keyin uni biz xuddi tipni ishlatgandek ishlatishimiz mumkin
ya’ni shu tipga tegishli bo’lgan o’zgaruvchi yasashimiz mumkin, bu sinfning
ekzemplyarini yasash yoki shu sinfga tegishli bulgan obyekt yasash deb ataladi.
Main metodning yagona belgisi – C# interpretatoriga programma qayoqdan
boshlanganligini ko’rsatadi.Sinf yaratish uchun class kalit so’zi ishlatilgan fayl
bo’lishining o’zi yetarli.Uning ortidan esa indifikator va figurali qavslar juftligi
keladi.
class Point {
}
Sinf – bu ob’ekt yaratish uchun qo’llaniladigan shablon.Sinf obektining
strukturasini va funksional interfeys yaratishning metodini aniqlaydi. C# –
programmasi prosessida sistema sinf aniqlashtirgichini sinflar taasavvurini yaratish
uchun qo’llaniladi.
Tasvirlovchilar real(haqiqiy)hisoblanadi.Tasvirlovchi,ekzemplyar va obyekt bu
o’zaro almashtiriladigan terminlardir.
Pastda sinf aniqlashning umumiy formasi ko’rsatilgan.
class sinf nomi extends super sinf nomi {
type o’zgaruvchi 1_oby’ekt:
type o’zgaruvchi 2_oby’ekt:
type o’zgaruvchi 3_oby’ekt:
type metod nomi1(parametrlar ro’yxati) { tana metodi; }
type metod nomi 2(parametrlar ro’yxati) { tana metodi; }
type metod nomi 3( parametrlar ro’yxati) { tana metodi ;}
}
: <> , <> ga qaratiladi.
|
